Andreas Feininger. Nowy Jork, lata czterdzieste

Fotografia – język postrzegania – jest moim środkiem wyrazu. Wypełnia ona lukę między językiem mówionym a pisanym, dlatego jest idealnym sposobem porozumiewania się na całym świecie.

A.Feininger w: Warum ich fotografiere, przedmowa, Schaffhausen 1997

Zdjęcia Feiningera, ukazujące niezwykły klimat nowojorskich lat czterdziestych, przyniosły artyście wielką międzynarodową sławę, a dziś należą do klasyki fotografii. Widoki Manhattanu, drapacze chmur, nowojorskie mosty i ulice, ludzie i zdarzenia to obraz miasta widzianego oczami zafascynowanego Europejczyka, dla którego Nowy Jork stał się ojczyzną z wyboru. Artysta fotografował wieżowce Manhattanu, zielone tereny Central Parku, spowite mgłą sylwety mostów, eleganckie sklepy, reklamy i ulice. Ale jego obiektyw nie ograniczał się do rejestrowania piękna. Dostrzegał walory obrazowe w pozornie nieatrakcyjnych widokach; brudnych nadbrzeży, obdrapanych budynków, czy stłoczonych w ulicznym korku samochodach. Fotografie Feiningera to także opowieść o ludziach – handlujących, spieszących się na prom, pogrążonych w rozmowie. Artysta postrzegał Nowy Jork jako żywy, wciąż dynamicznie zmieniający się organizm.

W Galerii MCK prezentowane są 94 fotografie, które artysta wykonał tuż po swoim przyjeździe do Nowego Jorku, ukazujące życie i architekturę amerykańskiej metropolii. Wystawę dopełniają: magazyny Life i mapa Nowego Jorku z lat czterdziestych oraz rolki filmowe i aparaty fotograficzne (Leica, Rolleiflex), których używał Feininger. Bogaty program towarzyszący, na który składają się wykłady, pokazy filmów, czytanie literatury amerykańskiej, program edukacyjny, merytorycznie uzupełnia wiedzę o kulturze amerykańskiej lat czterdziestych.

Architekt i designer z wykształcenia, syn słynnego malarza Lyonela Feningera jeszcze w czasie studiów w Bauhausie zainteresował się fotografią. Twierdził, że aparat fotograficzny jest dla niego tym, czym maszyna do pisania dla dziennikarza i pisarza. Opisując, dokumentując otaczającą rzeczywistość, kierował się własnymi odczuciami i ciekawością, a jednocześnie zawsze pamiętał o potencjalnym widzu, jego reakcji na temat i treść zdjęcia. Architektoniczne wykształcenie rzutowało na jego fotograficzny warsztat. Przejawiało się to w niezwykłej precyzji, perfekcyjnej technice, znakomitym wyczuciu przestrzeni i jej parametrów. Rzetelne rejestrowanie rzeczywistości łączył z dbałością o artystyczną ekspresję zdjęcia.

Feiniger to pionier nowoczesnej fotografii dziennikarskiej, który przez wiele lat związany był ze słynnym magazynem Life. Jako reporter zjeździł wszystkie stany Ameryki, Kanadę i Meksyk, ale jednak jego największą fotograficzną fascynacją był zawsze Nowy Jork. To miasto przyciągało jego uwagę nie tylko swoistym pięknem wyniosłej, kamiennej metropolii, ale także szarzyzną ubogich dzielnic i ich intrygujących zaułków. Miasto jako temat fascynowało Feiningera przez całe życie. Fotografowanie Nowego Jorku nie było dla niego wyłącznie czystym dokumentowaniem i rejestracją realiów, ponieważ zawsze miał pomysł na zdjęcie i wybrany interesujący motyw. Cenił prostotę kompozycji i unikał rozbudowanej anegdoty. Zwracał uwagę na oddziaływanie światła i cienia, tła, perspektywy, skali.

Wystawa w Galerii MCK przypomina także Life − jeden z najsłynniejszych amerykańskich ilustrowanych magazynów założony przez Henry’ego Luce. Wydawany był co tydzień (w nakładzie ponad 13,5 miliona egzemplarzy) nieprzerwanie od roku 1936 do 1972 (w latach późniejszych już nieregularnie). Life szybko stał się prestiżowym pismem, pozyskując znakomitych pisarzy i fotografów. To na łamach magazynu po raz pierwszy opublikowana została nowela Stary człowiek i morze Ernesta Hemingwaya. Dla pisma obok Andreasa Feiningera fotografowali między innymi tak wybitni twórcy jak Robert Capa, Alfred Eisenstaedt, Lee Miller, Allan Grant. Life odegrał kluczową rolę w kształtowaniu się nowoczesnego dziennikarstwa kładącego nacisk na informację tekstową zobrazowaną fotografią i kreującego zupełnie nowy zawód – fotoreportera. To see Life; see the world stało się słynnym mottem czasopisma, a zamieszczane w nim zdjęcia najważniejszych wydarzeń w Stanach Zjednoczonych i na świecie przeszły do historii.

Wystawę prac Andreasa Feiningera, jednego z najwybitniejszych fotografików XX wieku, przygotowało Międzynarodowe Centrum Kultury we współpracy z Konsulatem Generalnym Stanów Zjednoczonych w Krakowie.

Autor wystawy: Thomas Buchsteiner
Polski kurator wystawy: Monika Rydiger
Koordynacja i organizacja: Anna Śliwa

Andreas Feininger
Nowy York, lata czterdzieste
New York in the Forties
Wystawa czynna od 3 lipca do 29 sierpnia 2010 roku