Sputnik – Festiwal Filmów Rosyjskich to wydarzenie co roku powracające do Warszawy. To emocje, wspomnienia, refleksje, nieoczekiwane wrażenia, który zaprzeczają wcześniejszym oczekiwaniom. Festiwal ten staje się instytucją – kulturalnym mostem łączącym Polskę i Rosję. A powierzchnia taśmy filmowej, choć delikatna, bo ma zaledwie 35 milimetrów, już od 4 lat z powodzeniem integruje słowiańskie narody.
Największym wydarzeniem Festiwalu Filmów Rosyjskich Sputnik nad Polską jest Konkurs Główny, w którym najnowsze rosyjskie produkcje walczyć będą o nagrodę GRAND PRIX SPUTNIK. W ramach pokazów konkursowych zaprezentowane zostaną m.in. filmy Ja Igora Wołoszyna, Akt Natury Aleksandra Łungina i Siergieja Osipiana. Wszystkie filmy Konkursu Głównego to obrazy z ostatnich dwóch lat, które pokazywane były na europejskich i międzynarodowych festiwalach filmowych i zdobywały tam liczne nagrody. Selekcjonerzy festiwalu zadbali o najwyższą wartość filmów prezentowanych w ramach sekcji konkursowej. Filmy te oceniać będzie Jury w składzie: Andrzej Żuławski (przewodniczący), Anita Piotrowska, Tadeusz Sobolewski.
W ramach festiwalu będzie można zobaczyć również Retrospektywy Mistrzów kina radzieckiego oraz rosyjskiego. Tylko w tym roku widzom organizatorzy festiwalu zaprezentują przekrój przez twórczość Siergieja Paradżanowa oraz Aleksieja Bałananowa.
Siergiej Paradżanow – radziecki reżyser filmowy uznawany za jednego z najwybitniejszych twórców kinematografii XX wieku. Jego pierwszym filmem fabularnym był Andrijesz realizowany we współpracy z Jakowem Bazelianem. W całej swojej karierze był reżyserem bądź współreżyserem około 20 filmów, do 3 napisał scenariusze.
W ramach festiwalu widzowie na pewno będą mogli zobaczyć Pierwszy chłopak z 1958 roku, z początków kariery filmowej Siergieja Paradżanowa. Ten dramatyczny obraz ukazuje historię rodzinnej wsi sierżanta Daniła. Ten po zdemobilizowaniu z wojska postanawia znaleźć receptę na nudę wśród zamieszkałej tam młodzieży. Podejmuje śmiałe wyzwania i zachęca do działania nawet najbardziej zagorzałych chuliganów.
Kolejne tytuły prezentowane w ramach tej sekcji to: Ukraińska rapsodia (1961) Kwiat na kamieniu (1962), Cienie zapomnianych przodków (1964), Barwy granatu (1968), Legenda o Twierdzy Suramskiej (1985). Okazją do spotkania z filmami tego twórcy będzie również projekcja filmu Aszik Kerib z 1988 roku. To ostatni film zrealizowany przez Siergieja Paradżanowa. Choć rozpoczął on jeszcze film Spowiedź to nie zdołał go ukończyć.
Aszik Kerib został uhonorowany Nagrodą Związku Filmowców ZSRR Nika w 1990 roku za najlepszy film fabularny, scenografię, zdjęcia i reżyserię. Niestety Paradżanow nagrody nie mógł już odebrać. Sam film to portret młodego chłopaka, zarabiającego na życie grą na weselach. Zakochany z wzajemnością w córce tureckiego kupca, poświęca kilka lat na podniesienie swojego statusu materialnego by zyskać przychylność ojca dziewczyny. Czy uda mu się zrealizować cel i poślubić ukochaną? Odpowiedź już w listopadzie.
Retrospektywie filmów Siergieja Paradżanowa będą towarzyszyć pokazy filmów dokumentalnych opowiadających o jego życiu codziennym, artystycznym i o osobowości jaką był. Noc w muzeum Paradżanowa (reż. Roman Bałajan, 1998) i Niebezpiecznie wolny człowiek (reż. Roman Szyrman, 2005) na pewno rzucą nowe światło na interpretację twórczości tego radzieckiego reżysera.
Dla wszystkich zwolenników reżyserskiego kina kobiet przygotowano sekcję Kobiece spojrzenie. Wśród tytułów zebranych w ramach tej sekcji zaprezentowane zostaną filmy Anny Melikian, której Rusałka jest w Polsce już dość dobrze znana. Jednak nie każdy miał okazję zapoznać się z jej wcześniejszą twórczością. Będzie okazja do tego by przenieść się na Mars (2004), a właściwie do Marsa, bo taką nazwę nosi tytułowa miejscowość z opowieści Melikian. Słowiańska narracja, magiczny realizm, analiza losów głównego bohatera to tylko niektóre cechy kina według Anny Melikian.
W czasie Festiwalu Sputnik na duży ekran powraca również piękna opowieść Wiery Storożewej Podróż ze zwierzętami domowymi, który poza zmysłową metamorfozą głównej bohaterki i metaforą wyzwolenia kobiety, pozwala nam cieszyć się pięknymi obrazami rosyjskich przestrzeni. Natomiast Marina Liubakowa przypomni widzom swoim Okrucieństwem (2007) jak zwodnicza może być kobieca przyjaźń.
Perełką sekcji Kobiece Spojrzenie jest m.in. wielokrotnie nagradzany film Jedna wojna (2009) w reżyserii Wiery Głagoliewej ukazujący poruszającą historię osady kobiet z końca II Wojny Światowej. Czy matczyna miłość będzie w stanie rywalizować ze zdrowym rozsądkiem? A jak układają się relacje pomiędzy babcią i wnukami? Tego dowiedzieć się będzie można z obrazu Lidii Bobrowej Babunia (2003). Kobieta, która swoje życie poświęciła na wychowywanie dzieci i wnuków staje się przeszkodą do realizacji życiowych planów dorosłych już członków rodziny.
Czas żniw (2004) Mariny Razbieżkinej przeniesie widzów do chatki młodej kołchoźnicy żyjącej w latach czterdziestych ubiegłego stulecia. Poza perypetiami Tosi i jej rodziny będzie okazja do tego by zapoznać się z portretem czuwaszskiej wsi. Reżyserka w doskonały sposób łączy swoją dokumentalistyczną wrażliwość z umiejętnością fabularnej narracji.
Poza wyżej przytoczonymi tytułami w ramach sekcji Kobiece Spojrzenie będzie można zobaczyć takie filmy, jak: Pies Pawłowa w reż. Katii Szagałowej, Wszyscy umrą, a ja nie (Walerija Gaj Giermanika), czy Łarisy Sadłowej Wszystkiego najlepszego oraz Synek.
W ramach sekcji Kalejdoskop pokazane zostaną wielkoekranowe przeboje rosyjskiej kinematografii. Widzów Festiwalu na pewno ucieszy informacja o możliwości ponownego obejrzenia takich produkcji jak Bikiniarze, którym to filmem otwierana była trzecia edycja festiwalu. Również film Car w reżyserii Pawła Łungina cieszył się ogromnym zainteresowaniem, dlatego w tym roku również zaistnieje okazja do jego obejrzenia.
Inne, równie istotne sekcje Festiwalu to Czechowowskie motywy, 20 lat bez Wiktora Coja, Przerwany lot – Włodzimierz wysocki, 65 lat zakończenia II Wojny Światowej, Kinopociąg, Warszawska Euforia, Najlepsze filmy rosyjskie w polskiej dystrybucji, Animacje, Mały Sputnik.
Poniżej pełna lista 15 filmów Konkursu Głównego 4. Festiwalu Filmów :
Akt natury / reżyser: Aleksandr Łungin, Siergiej Osipjan, scenariusz: Aleksandr Łungin, Siergiej Osipjan, zdjęcia: Roman Wasjanow, rok produkcji: 2010 czas trwania: 75 min.
Nagrody:
2010r. – Nagroda za najlepszą pracę operatorską na XXI Otwartym Rosyjskim Festiwalu Filmowym Kinotawr w Soczy (Roman Wasjanow)
Akcja filmu rozgrywa się w ciągu jednego dnia. Jurij, mieszkaniec Moskwy, ucieka przed swoim życiem i zamyka się na cztery spusty w leżącej na odludzi wiejskiej chacie. Jurijowi wydaje się jednak, że dzięki swojemu odludziu zrozumie coś. Film nakręcony kamerą cyfrową Canon 5D Mark II. Operator, Roman Wasjanow, do tej pory robił filmy, których jedno ujecie nagrywano na ośmiu kamerach jednocześnie, dlatego w jego dorobku film jest zjawiskiem unikalnym. Na motywach opowiadań Jurija Kowaliowa.
Bęben, Bębenek / reżyser: Aleksiej Mizgiriow, rok produkcji: 2009, czas trwania: 105 min.
Nagrody:
- 2009 r. – Specjalny dyplom jury Otwartego Festiwalu Filmów Rosyjskich Kinotawr (Aleksiej Mizgiriow).
- 2009 r. – Specjalna nagroda jury na MFK w Locarno (Aleksiej Mizgiriow)
- 2009 r. – Nagroda za najlepszą reżyserię na MFK w Locarno (Aleksiej Mizgiriow)
- 2009г. – Nagroda za najlepszą reżyserię na MFK kina wschodnioeuropejskiego w Kottbus (Aleksiej Mizgiriow razem z Zwonimirem Juriciem i Goranem Dewiciem – film Czarni).
- 2009 r. – Dyplom jury za wartości humanistyczne na MFK kina wschodnioeuropejskiego w Kottbus (Aleksiej Mizgiriow)
- 2009 r. – Krajowa nagroda krytyki i prasy filmowej Biały Słoń za najlepszy scenariusz (Aleksiej Mizgiriow)
- 2009 r. – Krajowa nagroda krytyki i prasy filmowej Biały Słoń za najlepszą rolę żeńską (Natalia Niegoda)
- 2010 r. – Nagroda Złoty Orzeł za najlepszą kinową rolę żeńską (Natalia Niegoda)
Czterdziestoletnia bibliotekarka Katia mieszka w prowincjonalnej mieścinie i ledwo wiąże koniec z końcem. Recytuje wiersze Kiplinga na akademiach i wydaje się jedyną ostoją kultury w tej gogolowskiej kałuży. Jednak żeby dorobić do marnej pensji w szpecącej czapce sprzedaje pasażerom w pociągach klasyki rosyjskiej literatury wykradzione z biblioteki, w której pracuje. Tłamszone przez lata uczucia ukazują swoje histeryczne, okaleczone oblicze. Życie wymyka się Katii z rąk i nie pomagają nawet regularne oddechy w rytm powtarzanej frazy Buben, baraban… buben, baraban…buben, baraban….
Wielki powrót nieobecnej przez 17 lat na rosyjskich ekranach Natalii Niegody, słynnej odtwórczyni tytułowej roli w filmie Mała Wiera.
