I Międzynarodowy Festiwal Teatralny Klasyki Światowej – Nowa Klasyka Europy to dyskusja nad współczesnymi odczytaniami klasycznej literatury światowej. To przegląd propozycji najważniejszych scen teatralnych w poszukiwaniu spektakli, które mogą stać się częścią nowego kanonu inscenizacyjnego Europy. Festiwalowym prezentacjom towarzyszyć będzie szeroko zakrojony projekt edukacyjny, promujący ideę teatru jako miejsca otwartego, przestrzeni kreatywnej i pola dla publicznej debaty.
Festiwal potrwa w dniach od 19 do 28 listopada 2010 roku w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi oraz w łódzkich placówkach, klubokawiarniach oraz ośrodkach edukacyjnych. Zaproszone tytuły będą prezentowane w Polsce po raz pierwszy. To nagradzane spektakle z takich teatrów i kompanii, jak moskiewski Teatr Nacji, Teatr Storchi w Modenie czy Change Performing Arts z Mediolanu.
Łódź – miasto festiwalowe i kandydat do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016, odwiedzą europejscy mistrzowie teatralnego fachu. Centrum ich spotkań będzie Teatr im. Stefana Jaracza – siedziba realizatorów Festiwalu, a zarazem jedna z najlepszych polskich scen o ponad 120- letniej tradycji. Ambicją dyrekcji Festiwalu jest stworzenie wydarzenia o randze nieustępującej moskiewskiemu Festiwalowi Złota Maska i berlińskim Theatertreffen. Organizatorzy wierzą bowiem, że region o takim potencjalnie kulturalnym i biznesowym jak województwo łódzkie zasługuje na profesjonalną propozycję, która z czasem mogłaby zyskać rozmach i rozgłos edynburskich spotkań ze sztuką, na których spotykają się widzowie, artyści, teoretycy i krytycy, pasjonaci i miłośnicy dobrej rozrywki z całego świata.
Ten teatralny deser to starannie wyselekcjonowana próbka tego, co w europejskim teatrze ważne i godne uwagi. To prezentacja kultowych spektakli, dzieł tworzących nowy kanon teatralny przełomu XX i XXI wieku. Zaproszone teatry to bowiem najbardziej renomowane sceny z europejskich stolic teatralnych – Niemiec, Rosji, Włoch, Hiszpanii. To także przywiązanie do teatru, który upodobał sobie tekst – stąd planowane prezentacje inscenizacji światowej klasyki dramatu i prozy.
Oferta kulturalna Festiwalu to nie tylko pokazy zaproszonych spektakli, ale także liczne imprezy towarzyszące, profilowane względem grup odbiorców spotkania, warsztaty, wykłady, projekcje i koncerty. Tym samym organizatorzy zamierzają zainteresować swoją autorską propozycją nie tylko mieszkańców regionu i największych polskich miast, ale też miast partnerskich i europejskich stolic. Nowa Klasyka Europy to także projekt edukacyjny – nie jest więc skierowany jedynie do doświadczonych teatromanów, ale też do grup częstokroć marginalizowanych przez zbyt wysoce specjalistyczne imprezy.
Pomysłodawcami i głównymi realizatorami Festiwalu są Dyrektor Teatru im. Stefana Jaracza – Wojciech Nowicki i Waldemar Zawodziński, Dyrektor Artystyczny. To doświadczony tandem zarządzający na co dzień 150-osobowym zespołem artystycznym, technicznym i administracyjnym. Dość wspomnieć, że Wojciech Nowicki został odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i otrzymał prestiżowy tytuł Profesjonalnego Menedżera Województwa Łódzkiego. Waldemar Zawodziński to ceniony w Polsce i na świecie reżyser teatralny i operowy. W czasie jego 18- letniej dyrekcji artystycznej, Teatr im. Stefana Jaracza otrzymał aż 11 Złotych Masek dla najlepszego przedstawienia.
Pomysł na świeży i nowoczesny międzynarodowy festiwal teatralny dla Łodzi zrodził się kilka lat temu. Dyrekcja Teatru kilkakrotnie aplikowała o specjalne środki finansowe na ten cel z funduszy Urzędu Marszałkowskiego. Wiosną tego roku Zarząd Sejmiku Województwa wraz z Panem Marszałkiem Włodzimierzem Fisiakiem biorąc pod uwagę rangę teatru, rozmach wydarzenia i uwzględniając starania Łodzi o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury uznał, że starania Dyrekcji zasługują na wsparcie.
Teatr im. Stefana Jaracza to instytucja kultury podległa łódzkiemu Urzędowi Marszałkowskiemu. Trzy łódzkie sceny przy ul. Kilińskiego są wspierane przez cztery sceny regionalne w Sieradzu, Piotrkowie Trybunalskim, Skierniewicach i Radomsku, które powstały w ramach finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu. Dzięki temu ten największy teatr dramatyczny w Polsce może zaproponować widzom – nie tylko ze stolicy regionu – kulturalny produkt najwyższej jakości, o czym świadczą liczne nagrody, w tym Złote Maski – wyróżnienie od lokalnych recenzentów. Zespół Teatru im. Jaracza chętnie podejmuje wyzwania i od lat utrzymuje najwyższy poziom artystyczny, a potwierdzeniem tego faktu jest uznanie krytyki i widzów, zaproszenia na krajowe i międzynarodowe festiwale oraz współpraca z cenionymi w Polsce i na świecie twórcami. Co miesiąc na trzech scenach odbywa się w Teatrze im. Stefana Jaracza około 60 przedstawień dla blisko 4 tys. widzów.
Panny z Wilka (Le Signorine di Wilko), na podstawie prozy Jarosława Iwaszkiewicza w adaptacji i reżyserii Alvisa Hermanisa
Alvis Hermanis, łotewski reżyser, laureat prestiżowej Europejskiej Nagrody Teatralnej, mierzy się z tematyką pamięci i mechanizmem zapomnienia. Bazując na własnej adaptacji opowiadania Iwaszkiewcza, poety piszącego prozą, kreuje na scenie minioną rzeczywistość, misternie uplecioną z detali – zapachów, melodii, odczuć, nieostrych wrażeń.
Melancholia i nostalgia to więcej niż uczucia melodramatyczne, to wartości, które definiują kulturalną świadomość Europy lub raczej – definiowały ją u schyłku XX wieku – zauważa Hermanis
Zainspirowany opowiadaniem polskiego pisarza skupia się na relacji łączącej powracającego z frontu Wiktora Burena z siostrami, które wyczekują jego powrotu w rodzinnym domu. Alvis Hermanis – urodzony w 1965 roku łotewski reżyser, aktor, scenograf, od 1997 roku dyrektor artystyczny nowoczesnego Nowego Teatru w Rydze. Pracował dla najważniejszych scen Europy m.in. w Wiedniu, Moskwie, Monachium. Laureat nagrody dla najlepszego młodego reżysera na Salzburger Festspiele, moskiewskiej Nagrody Stanisławskiego w kategorii Teatr Zagraniczny i prestiżowej Europejskiej Nagrody Teatralnej Nowe Rzeczywistości Teatralne. Gość festiwali teatralnych w Edynburgu, Awinionie i wiedeńskich Festwochen. Zrealizował m.in. Arkadię T. Stopparda, Rewizora M. Gogola, Samotny Zachód McDonagha. Nie boi się eksperymentów – wprowadzając na scenę opowieści wywiedzione z życia aktorów, flirtując z rzeczywistością w takich spektaklach jak Dziadek, Ojcowie czy Sund of Silence. Koncert Simona i Garfunkela, który nie odbył się w Rydze w 1968 roku.
Emilia Romagna Teatro Fondazione – powstała w 1977 roku fundacja, to przede wszystkim teatralne centrum produkcyjne współpracujące z takimi reżyserami jak Giancarlo Cobelli, Pippo Delbono, Cesare Lievi, Thierry Salmon, Federico Tiezzi, Enrique Vargas, Bob Wilson, Eimuntas Nekrosius, Massimo Castri, Alvis Hermanis. Spektakle powstałe w wyniku tej kolaboracji wielokrotnie budziły uznanie festiwalowej publiczności w Moskwie czy Awinionie. Fundacja zajmuje się także promocją teatru włoskiego i edukacją teatralną.
Ostatnia taśma Krappa, Samuel Beckett, reż. Robert Wilson
Ostatnia taśma Krappa to monolog szczególny – Samuel Beckett kazał bowiem Krappowi dialogować z samym sobą, z głosem sprzed lat, istniejącym już tylko na archiwalnych szpulach taśmy magnetofonowej. Kolejne urodziny to kolejne nagrania. Pamiętnik zapisuje chwile wzniosłe i ulotne przemyślenia, rejestruje naiwność młodzieńca i gorycz starca. Robert Wilson nie tylko reżyseruje spektakl, projektuje jego scenografię i oświetlenie, ale też sam pojawia się na scenie – po raz pierwszy od prezentacji Hamleta: Monologu (premiera w 2000 r.). Porównywany wielokrotnie z Beckettem twórca o wyraźnej teatralnej sygnaturze, tworzy strukturę, w której żaden dźwięk, błysk światła czy ruch nie jest przypadkowy.
The New York Times opisał Roberta Wilsona jako czołową postać świata teatru eksperymentalnego. Jego prace łączą rozmaite media – ruchowi, światłu, muzyce i tekstowi przypisane są równorzędne role. Wysmakowane estetycznie, ale nie pozbawione potężnego ładunku emocjonalnego spektakle spotkały się z uznaniem światowej krytyki i widowni. Dość wspomnieć wyróżnienia Wilsona, wśród których znajdziemy nagroda Guggenheima, Fundacji Rockefellera, National Design Award za całokształt twórczości, nominację do Pulizera, a nawet weneckiego Złotego Lwa.
Jego projekty stanowią teatralny kanon XX wieku: Deafman Glance, niema opera zrodzona ze współpracy z Raymondem Andrewsem, monumentalny Einstein na plaży, którego współautorem jest Philip Glass, czy Woyzeck, dla którego oprawę muzyczną stworzył Tom Waits. Wciąż eksperymentuje z materią operową, teatralną, z plenerowymi widowiskami inscenizując własne adaptacje prac Virginii Woolf, Henrika Ibsena, Gertrudy Stein, współpracując z największymi: Heinerem Müllerem, Williamem S. Burroughsem, Davidem Byrnem, Lou Reedem, Allenem Ginsbergiem, Laurie Anderson i Susan Sontag. Louis Aragon pisał o Wilsonie my, ojcowie surrealizmu, marzyliśmy o kimś takim, kto przyjdzie po nas i nas przekroczy. Ostatnia taśma Krappa powstała w niezależnej kompanii Change Performing Arts z Mediolanu, gdzie w międzynarodowym zespole tworzą także Philip Glass, Peter Greenaway i Peter Stein.
Mewa, Antoni Czechow, reż. Jürgen Gosch
Nauczyciel kocha Maszę, Masza kocha Kostję, który z kolei kocha Ninę, która kocha pisarza Trigorina, który kocha tylko siebie samego. W słodko-gorzkiej komedii Czechowa Mewa mowa o miłości, strategiach przetrwania niedoli, ucieczce od pustki prowincji i tworzeniu sztuki.
Opisujemy życie takim, jakie ono jest. Co potem? Nie mamy ani dalekosiężnych, ani bliskich planów, nasze serca są wyprane do cna. Jesteśmy apolityczni, nie wierzymy w rewolucję, w Boga, nie boimy się upiorów. Może jest to jakaś choroba, może nie – nie chodzi przecież o nazewnictwo, ale zrozumie naszego położenia – tak Czechow pisał na temat Mewy do swojego przyjaciela.
