Tożsamość. Fotografia w Kolekcji Grażyny Kulczyk

Zimowa wystawa w Art Stations jest pokazem prac wybranych artystów polskich, takich jak: Zofia Kulik, Maciej Osika, Konrad Kuzyszyn, Katarzyna Górna, Jerzy Lewczyński oraz międzynarodowych: Zhang Huan (Chiny), Loretta Lux (Niemcy), Michael Najjar (Niemcy), Thomas Hirschhorn (Szwajcaria), których podstawowym medium oraz środkiem ekspresji jest fotografia.

Pokaz oferuje ciekawy przekrój pokoleniowy oraz tematyczny, którego wspólnym punktem odniesienia jest złożony problem tożsamości na przełomie XX i XXI wieku. Czas, jak i miejsce powstawania prac są tu jednakowo ważne. Proces wyboru wyłonił bowiem nie tylko wielowarstwową perspektywę tego zagadnienia, ilustrując aspekty tożsamości na poziomie osobowym, społecznym i kulturowym. Ukazał także bogactwo ikonograficzne oraz głębię ikonologiczną odzwierciedlającą wpływ zjawisk społeczno-politycznych oraz historycznych na kształtowanie się tożsamości.

Istotna jest tu także rysująca się wyraźnie nowa perspektywa świata postzachodniego, w której ważnym składnikiem są głosy i doświadczenia artystów z Chin oraz Bliskiego Wschodu wkraczających na arenę międzynarodową – jako dopełniające punkt widzenia artystów europejskich. Cechą charakterystyczną wystawy jest bowiem także wielokulturowość zanurzona we współczesności.

Pomimo nakreślonego powyżej gąszczu przeplatających się aspektów tożsamości oraz ich uwarunkowań wystawa jest bardzo przejrzysta. Przejrzyste są bowiem same dzieła i zawarte w nich treści. To dzięki nim krystalizuje się także cel wystawy: ukazanie współtworzących się między pracami nowych relacji i powiązań, które roztaczają wachlarz różnorodności znaczeń.

Aż dwa piętra wystawy zajmuje prezentowana po raz pierwszy w Polsce tak szeroko seria prac Zhang Huana (ur. 1965), jednego z najważniejszych przedstawicieli współczesnej sztuki chinskiej. Zhang Huan jest najmłodszym przedstawicielem nowej fali artystów, jaka wypłynęła na początku lat 90. z Państwa Środka. Jego prace w sposób dojmujący przekazują bardzo osobiste, jak i zbiorowe doświadczenia związane z historią oraz procesem zmian politycznych i kulturalnych przeżywanych w Chinach. Artysta znany jest szczególnie ze swoich traumatycznych performensów, w bezkompromisowy sposób komentujących np. politykę socjalną Chin (tzw. polityka jednego dziecka w performensie z 1994).

W praktyce artystycznej Zhang Huan posługuje się bogatą gamą środków wyrazu od performensu do fotografii, po instalacje, rzeźbę, uprawia także malarstwo popiołem. Na wystawie w Art Stations obejrzymy dwie serie fotografii Shaghai Family Tree, 2001 oraz Foam, 1998. Obie prace w swym przesłaniu ideowym próbują wypośrodkować pomiędzy wpływami społeczeństwa, korzeni rodzinnych, a rolą przeznaczenia w kształtowaniu się tożsamości oraz indywidualnego miejsca artysty jako suwerennej jednostki w życiu rodzinnym i społecznym.

Tak więc tożsamość, jak i szeroko pojęta duchowość jest motywem przewodnim obu serii. Na uwagę zasługuje także sfera ikonograficzna przedstawień, bowiem w Shanghai Family Tree artysta oraz towarzyszące mu postaci poddani są zabiegowi kaligrafii, nakładania tekstów na ich twarze, a w przypadku serii Foam, 1998 zdjęcia rodzinne w ustach artysty otrzymują specyficzną symboliczną wymowę.

Sugestywność ikonograficzna oraz wielowarstwowość znaczeń cechuje także prace Zofii Kulik. Na wystawie zobaczyć będzie można Wspaniałość Siebie V (Matka, Córka, Partner) z 2007 roku. Trójstopniowy dodatek do tytułu jest w konfiguracji myślenia o tożsamości bardzo ważnym wprowadzeniem. Wprowadzeniem do wnętrza dzieła, którego podstawę stanowią rozliczne archiwa rzeczy, gestów – zebrane, opisane, ułożone – współtworzą wyjściową formę pracy. Klimat, jak i wybór obiektów jest bardzo dla Zofii Kulik charakterystyczny. Artystka poprzez bardzo precyzyjne samookreślenie dąży do tego, aby uczestniczyć w jak najszerszym wymiarze istnienia, być fragmentem jego sportretowanej całości, której sama czuje się nieodłączną cząstką.

To właśnie drzemiąca siła odnaleziona w umiejętności samookreślenia, stanowiąca medium także w portretach Macieja Osiki czy pracy z cyklu Madonny Katarzyny Górnej, zwraca uwagę na równoległy wymiar tożsamości zawarty w sferze seksualności. W przypadku Osiki to rejestracja niezwykłej zdolności artysty stawania się kobietą, a także artyzm w ukazaniu siebie jako istoty androgynicznej, balansującej współgrające ze sobą elementy żeńskie i męskie we własnym psycho-somatycznym wnętrzu.

Innego rodzaju, jakkolwiek równie odważnego przewartościowania dokonuje Katarzyna Górna, która w zmaganiu się z przypisanymi kobiecie rolami walczy także o odświeżenie tradycji wizualnej, przypisując historycznej ikonografii nowy wymiar. Tu bowiem ciało kobiety jest źródłem wyzwolenia pomimo nawarstwionych konotacji historycznych przeczących jego wolności.

Tożsamość ujęta przez pryzmat poszukiwania kondycji ludzkiej – to trop podjęty przez Konrada Kuzyszyna. Centrum uwagi artysty stanowi poddane eksperymentowi natury, a także eksperymentowi człowieka ludzkie ciało. Ciało, na którym dokonało się nieodwracalne przekroczenie, pokazane jako symbol granicy egzystencji, zawieszone między prawdą a fikcją w niemym pytaniu o własną tożsamość.

To samo pytanie – aczkolwiek w innym kontekście, subtelnie nawiązującym do psychologii fizjonomiki – nurtuje odrealnione postaci wykreowane w fotografii Loretty Lux. Manipulacje proporcjami twarzy wprowadzają tu nieznajomy, niepokojący element w ludzkiej fizjonomii. Jeszcze inny, szeroki zakres odrealnienia ukazany jest w pracy Thomasa Hirschhorna, gdzie wpływ otoczenia, jak i formuła jego przedstawienia, bezpośrednio odnoszą się do kształtowania rzeczywistości jako istotnego komponentu tożsamości. Artysta sugestywnie naświetla cechy współczesnego krajobrazu informacyjno-komercyjnego, kompilując wybrane jego fragmenty, by ukazać w ten sposób dominujące cechy otaczającej nas współczesności.

Wachlarz współczesnych zjawisk w pracach Thomasa Hirschhorna tworzy specyficzną plecionkę zależności, a sposób ich komunikowania jest swoistym znakiem czasu oraz wyznacznikiem bagażu i perspektywy ideologiczno-artystycznej, w jakiej funkcjonuje twórca.

W tak złożonej perspektywie wystawa w Art Stations prezentuje także prace Michaela Najjara. Zainteresowania artysty w prezentowanej grupie prac są o tyle ważne, iż koncentrują się wokół najnowszej technologii komputerowej. Najjara interesuje bowiem wizja społeczeństwa telepatycznego, funkcjonującego na zasadzie bezprzewodowej generacji maszyn cyfrowych. Dzięki osiągnięciom w tej sferze artysta jest w stanie stworzyć portret uzupełniony przez stały, dotąd niewidzialny element fal mózgowych danej osoby. Warstwa ikonograficzna poszerzona zostaje o dodatkowy aspekt manifestacji osobowości.

Zaprezentowana wystawa jest więc swoistą układanką, zbiorem bardzo indywidualnych głosów. Ikonograficznie stanowi natomiast ciekawe wyzwanie, wyzwanie dla widza i uczestnika, bowiem przedstawione dzieła, jak i ich elementy, które wydają się znajome, budują tu zupełnie nową warstwę znaczeniową.

Terminy oprowadzań po wystawie:

• 10 lutego i 17 lutego 2011 roku o godz. 18.00 – Paulina Kolczyńska – prezes Zarządu Art Stations Foundation
• 5  godz. 16.00 – Małgorzata Szyk – koordynator produkcji projektu
• 12 marca 2011 roku o godz. 16. 00 – Magdalena Radomska – historyczka sztuki, autorka eseju do mini-katalogu; sobota

O.pl Polski Portal Kultury objął patronat medialny nad wystawą.

3 lutego 2011 roku, godz. 19.00
Stary Browar w Poznaniu
Wernisaż wystawy Tożsamość. Fotografia w Kolekcji Grażyny Kulczyk
Wystawę będzie można oglądać do 16 marca 2011 roku.