Fotografia jako narzędzie zmiany społecznej
Konrad Pustoła
Fotografia, pierwotnie jako narzędzie mediujące i przybliżające okropności wojny, od początku swojego istnienia – wraz z wynalazkiem masowej reprodukcji – używana była m.in. do wywierania nacisku na opinię publiczną. Inne typy wczesnych fotograficznych projektów aktywistycznych to m.in. dokumentacja biedy, pracy nieletnich czy propagandowe projekty rządów. W ostatnich dekadach, gdy zaczęło się wydawać, że fotografia straciła właściwie moc wpływania na rzeczywistość na korzyść telewizji, zmiany technologiczne otworzyły nowe możliwości. Media elektroniczne i portale społecznościowe stworzyły wcześniej niedostępną opcję bezpośredniej, natychmiastowej i globalnej dystrybucji obrazu przez każdego, kto ma dostęp do internetu. Jednak nowe technologie w takim samym stopniu jak bardzo ułatwiają przekaz, równie łatwo go zagłuszają i zacierają w mnogości głosów. Powstaje pytanie, jaki jest potencjał oferowany przez nowe media w relacji do obrazu fotograficznego i skuteczności jego oddziaływania na rzeczywistość społeczną.
Fotoikony w Polsce. Poszukiwanie / Głosowanie
Joanna Kinowska, Rafał Siderski, Mateusz Zgliński / Fundacja .DOC
Zdjęcia ikoniczne to obrazy szeroko rozpoznawalne przez określone grupy społeczne. To fotografie, które stają nam przed oczami, gdy ktoś je opisuje. Często nie pamiętamy autora pracy ani daty jej powstania, ale budzą skojarzenia z konkretnym wydarzeniem, osobą, chwilą. Ikony fotograficzne działają na nasze emocje i utrwalają się w pamięci. Zdjęcia ikoniczne to prace, które nie wymagają podpisu, ponieważ wszyscy je znamy. Akcja poszukiwania skierowana została do grona przeszło 300 osób związanych z kulturą. Zdjęcia najczęściej wskazywane zostaną zaprezentowane publiczności oraz poddane głosowaniu. Każdy widz może zweryfikować wybór osób nominujących i wskazać swoje ikoniczne zdjęcie.
Posłuchaj fotografii. Wstęp do mówionej historii fotografii polskiej
Autorzy: Jan Cieślak, Aleksandra Chwilczyńska, Aleksandra Idler, Agata Jabłońska, Hanna Liubakova, Martyna Nowicka, Wiktoria Kałwak, Olga Kolber, Konrad Wojnowski
Koordynatorka: Martyna Nowicka
Opiekun merytoryczny: dr hab. Andrzej Szczerski
Historia fotografii polskiej, mimo coraz liczniejszych publikacji na jej temat, wciąż pozostaje otwartym polem badawczym. Jedną z kluczowych metod opisywania i interpretacji przeszłości jest historia mówiona, pozwalająca usłyszeć opinie twórców fotografii, jak i piszących o niej krytyków, historyków sztuki, a także kuratorów zajmujących się prezentacją oraz kolekcjonowaniem zbiorów fotograficznych. Wypowiedzi na temat własnej działalności oraz indywidualne spojrzenia na historię fotografii polskiej zebrano w serii wywiadów przeprowadzonych przez uczestników zajęć seminaryjnych dr. hab. Andrzeja Szczerskiego w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Scenariusz wywiadów przygotowano według wskazań Charlotte Cotton, nawiązując do opracowanej przez nią historii mówionej fotografii brytyjskiej dla British Library Sound Archive w Londynie.
Pokój
Kurator: Zbyszek Łata
Pomysł na realizację dokumentu fotograficznego powstał pod wpływem rozmowy z jednym z artystów mieszkających na nowohuckim osiedlu. Wspominał on lata swojego dzieciństwa. Utkwił mu w pamięci pewien szczegół z mieszkania jego dziadków – na ścianach ich malutkiego pokoiku wisiały piękne XIX-wieczne pejzaże olejne. Wielokrotnie wpatrywał się w nie, przenosząc się do innego świata – pełnego kolorów i niezwykłych przestrzeni. Po latach wspomina, że dzięki tym obrazom podświadomie wkroczył w świat sztuki. Ta historyjka utkwiła Zbyszkowi Łacie w pamięci. Gdy otwierał okno, widział po przeciwnej stronie blok. Idąc na przystanek autobusowy, do sklepu, na pocztę, wciąż kluczył w labiryncie chodników pomiędzy kolejnymi blokami. Rodziło się w nim pytanie o to, jak ta przestrzeń wpływa na jego rozwój estetyczny, na jego wrażliwość? Podświadomie dostrzegł potrzebę otaczania się obrazami pełnymi przestrzeni. Projekt Pokój jest realizowany przez młodzież mieszkającą na krakowskich osiedlach. Biorą oni udział w warsztatach fotograficznych organizowanych przy ośrodkach kultury. Uczestnicy Miesiąca Fotografii zobaczą fragment ich przestrzeni, przyjrzą się, jak radzą sobie z otoczeniem i czy mają w ogóle taką potrzebę.
VHS
Tomasz Dubiel
Projekt powstaje na podstawie gromadzonych od dwóch lat amatorskich nagrań VHS obrazujących codzienne i odświętne życie Polaków w latach 90. XX wieku. Społeczno-gospodarcze przemiany polskiego społeczeństwa w tym okresie – uwidaczniające się na taśmach poprzez prywatne rozmowy, pojedyncze przedmioty porozrzucane w mieszkaniu czy urwane fragmenty telewizyjnych relacji – są wyłącznie tłem dla głównego bohatera filmu, którym okazuje się Kamerzysta. Anonimowy, a zarazem despotyczny reżyser-operator jako jedyny posiada władzę nad ukazywaną przez siebie rzeczywistością. Nieustannie przekracza granice prywatności – nie tylko członków rodziny, ale także przypadkowych bohaterów swoich filmów. Widzowie będą mogli zaobserwować, jak rodzi się specyficzny reżim patrzenia ukształtowany przez telewizyjne schematy, wskazówki w podręcznikach obsługi kamer i montaż na żywo.
Pozostałe projekty:
- Czytelnia wizualna, Fundacja Sztuk Wizualnych
- Podoba / Nie podoba, kuratorka: Agnieszka Pajączkowska / Towarzystwo Inicjatyw Twórczych ę
- ruchome historie fotografii (zachowaj ciszę!), Magdalena Kownacka, Gaweł Kownacki / F.A.I.T.
- Bez tytułu (Zapytaj), Kaja Gliwa, Mikołaj Moskal, Damian Nowak, Paweł Olszczyński, Wojciech Orlik / New Roman
- Jak zrobić dobre zdjęcie?, Paweł Szypulski
- Fotorandka, Fundacja Sztuk Wizualnych
Charlotte Cotton – kurator i autorka publikacji, współpracująca głównie z muzeami i organizacjami non profit w Wielkiej Brytanii i USA. Ostatnio pełniła funkcję dyrektor kreatywnej nowej galerii Media Space, której otwarcie przewidywane jest w 2013 roku w Science Museum w Londynie. Charlotte Cotton była także kuratorem w Victoria and Albert Museum (1992–2004) oraz w Photographers’ Gallery (2004–2005) w Londynie, kierowała Wallis Annenberg Department of Photography w LACMA [Los Angeles County Museum of Art] (2007–2009).
Fotografia w życiu codziennym
Nadzór mentorski: Charlotte Cotton
Kurator wystawy: Karol Hordziej
Koordynatorka wystawy: Joanna Gorlach
Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki
pl. Szczepański 3a
Kraków
