- Margarete, spektakl multimedialny Janka Turkowskiego
Poprzednie pokolenia pozostawiają nam w spadku po własnych wspomnieniach nie tylko ręcznie pisane pamiętniki czy zdjęcia, ale też celuloidowe filmy w formatach 8 i 16 mm, których przeznaczeniem było odtwarzanie z analogowych projektorów o nieostrych ramkach kadru, w ciemnych pokojach, przy akompaniamencie nastrojowego terkotu i opowieści uzupełniających brak ścieżki dźwiękowej. Często dokumentują rozległe obszary czasu konkretnych osób, nawet całych rodzin. Podobne im, tworzone dzisiaj, zmontowane w atrakcyjny sposób filmy zapewne miałyby szansę na opublikowanie w formie wideobloga. Te prywatne wspomnienia trafiają jednak dzisiaj na rynek ponownej sprzedaży; można na nie trafić na pchlich targach, antykwariatach i internetowych aukcjach, gdzie w nieco ironiczny sposób świadczą o ciągłym stanowieniu dla kogoś wartości.
Margarete opowiada o wynikającym z prostej ciekawości zakupie sześćdziesięciu czterech taśm należących do przypadkowej osoby, mieszkanki przygranicznego rejonu wschodnich Niemiec. Fascynacja estetycznym walorem obrazu starej kliszy i sentymentalna podróż w czas socjalistycznych scenografii inkrustowana jest poznawaniem procesu przetwarzania i ponownego wykorzystania pierwotnego materiału. To refleksja na temat rejestracji wspomnień i prywatne śledztwo dotyczące tożsamości osoby, która pozostawiła po sobie wątły ślad na niemej kliszy.
Janek Turkowski
Janek Turkowski – ukończył filologię polską, pracuje w zespole programowym Ośrodka Teatralnego Kana i Festiwalu Kontrapunkt w Szczecinie.
- un esempio, spektakl teatru niebopiekło.
Spektakl un esempio powstał na motywach opowiadania Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Błogosławiona, święta. W symbolicznie nakreślonej warstwie fabularnej nastoletnia Marianna, wielokrotnie zgwałcona przez żołnierzy, być może odpowiadając na apel papieża, decyduje się urodzić dziecko gwałtu. Dla Kościoła staje się „kandydatką” na świętą. Opowiadając historię Marianny i jej relacji z instytucją Kościoła, luźno wcielając się w biorące w tym dramacie udział postaci, staramy się przedstawić własne przemyślenia na temat pierwotnej samotności człowieka i intymności cierpienia.
Un esempio, czyli przykład, to dzieło ani modne, ani łatwe w odbiorze. Posługujemy się chłodnym, hermetycznym, wręcz nieżyciowym językiem Kościoła. W ubogiej przestrzeni sceny wypowiadamy się poprzez ruch, tekst i poetyczny przedmiot. Nie komentujemy wylewnie swoich postaci, nie oceniamy ich problemu wprost – dopiero subtelne relacje między poszczególnymi scenami i utrzymana w osobistym tonie puenta rzucają światło na to, o czym tak naprawdę jest ta sceniczna wypowiedź.
W przedstawieniu wykorzystano teksty Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Franza Kafki, Jaana Krossa, św. Pawła i członków zespołu.
Nazwa teatru niebopiekło nie jest przypadkowa. Prowadzi ona w te same rejony, co twórczość Grudzińskiego, który zajmował się przestrzenią między dobrem i złem. Inspirowani jego tekstami, idziemy tropem osmozy światła i mroku.
Do tej pory spektakl pokazywany był około 40 razy na większości festiwali teatralnych w Polsce oraz na zaproszenie ośrodków kultury lub teatrów, między innymi: w Toruniu (Klamra), Ciechanowie (Dionizje), Warszawie – dwukrotnie (Fabryka Trzciny Scena Off, Centrum Artystyczne Basen), Gdańsku – dwukrotnie (Klub Żak), Lublinie (Kontestacje), Goleniowie (Bramat), Gryfinie (9 Fifart), Słupsku, Płocku, Poznaniu, Łodzi, Jeleniej Górze, Kielcach, Łodzi, Nowej Soli i w wielu innych miejscach.
Ewa Stołowska – urodziła się w 1982 roku. Absolwentka kulturoznawstwa i filologii angielskiej. W teatrze niebopiekło od 2005 roku. Instruktorka w Pracowni Teatru i Tańca Miejskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy. Operatorka kamery i montażystka-samouk, autorka reportaży, teledysków, etiud filmowych. Pracowała jako dziennikarka, tłumacz i korektor. Członkini Fundacji Kultura w Toruniu i buddyjskiego Stowarzyszenia Przebudzeni z Wrocławia.
Andrzej Stróż – urodził się w 1955 roku. Chemik, pracuje jako specjalista ds. gospodarowania odpadami w Dziale Ochrony Środowiska w Zakładach Chemicznych Zachem SA. Teatralny samouk. Wieloletni dyrektor artystyczny odbywającego się w latach 1991–2000 Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Off Prezentacje Teatralne w Bydgoszczy. Były członek nieistniejącego Trzeciego Teatru w Drodze. Założyciel teatru niebopiekło. Twórca Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Inne Sytuacje.
- Moskwa-Pietuszki, monodram Teatru Kana w wykonaniu Jacka Zawadzkiego.
Moskwa-Pietuszki jest wizją teatralna poematu Wieniedikta Jerofiejewa. To jeden z najważniejszych spektakli wyreżyserowanych przez Zygmunta Duczyńskiego, prezentowany w języku polskim i angielskim na najważniejszych festiwalach oraz w ośrodkach sztuki w Polsce, a także w Moskwie, Berlinie, Amsterdamie, Londynie, Edynburgu, Los Angeles, San Diego, Orange Country, San Francisco – wszędzie spotykając się ze znakomitymi recenzjami i entuzjastycznym odbiorem.
Moskwa-Pietuszki jest czymś więcej niż tylko monodramem. To uderzające, dramatyczne wydarzenie, w którym poemat Jerofiejewa jest przetworzony w całej swej złożoności poprzez fizyczną obecność Jacka Zawadzkiego, jego głos, respekt dla tekstu i jego wyjątkowej zdolności perswazji, dzięki której potrafi on przekonać publiczność, że jego podróż z Moskwy do Pietuszek i z powrotem do Moskwy jest podróżą duszy ludzkiej w stronę raju poprzez czyściec. Uważam, że Edynburski Festiwal i Fundacja Sztuki Demarco zostały prawdziwie pobłogosławione przez występy Teatru Kana ze swoim niezapomnianym przedstawieniem.
Richard Demarco, 1993
To piękna prezentacja możliwości stworzenia teatru za pomocą nieosłoniętej żarówki, lustra, świeczki, walizki i jednego aktora. (…) Aktor zaskakuje nas skalą przeżycia roli, od zabawy po drapieżność, po to, by zbliżyć się do nas, jednocześnie utrzymując dystans, jakby w obawie, że moglibyśmy nie docenię Wieni, uważając go za zwykłego pijaka. Ale my, widzowie, nie moglibyśmy się pomylić. Wienia to arystokrata duszy. Przedstawienie wyreżyserowane przez Zygmunta Duczyńskiego jest niezwykłym mikrokosmosem wirtuozerskich możliwości polskiego teatru (…) Jest magia i inteligencja w tym całkowicie wyjątkowym przedstawieniu.
John Linklater, The Herald, 30 sierpnia 1993
Jacek Zawadzki – absolwent Studium Aktorskiego przy Teatrze Wybrzeże w Gdańsku, gdzie zadebiutował w spektaklu Betlejem polskie w reżyserii Marcela Kochańczyka (1984). Od ukończenia Studium do końca 1988 związany z Teatrem Współczesnym w Szczecinie, a następnie z Teatrem Kana. Wykonawca monodramu Moskwa-Pietuszki w reżyserii Zygmunta Duczyńskiego oraz roli Wieni w spektaklu Noc również w reżyserii Zygmunta Duczyńskiego, za który Teatr Kana otrzymał nagrody Frige First i Critics Award na festiwalu w Edynburgu w 1994 roku. Od sezonu 1999/2000 do końca 2001 aktor Teatru Polskiego w Szczecinie. Od 2012 roku wznowił współpracę z Teatrem Kana w ramach realizacji monodramu Moskwa-Pietuszki.
Zygmunt Duczyński – reżyser teatru alternatywnego, animator kultury. Twórca i dyrektor artystyczny szczecińskiego Teatru Kana i ośrodka teatralnego założonego przez ludzi związanych z zespołem Kany. Urodził się w 1951 roku, zmarł w 2006 roku. Od 1979 roku prowadził nieprzerwanie działalność artystyczną i warsztatową, realizując kolejne premiery i przygotowując zespół aktorski do pracy na scenie. W ciągu kolejnych lat pracy powstało kilkanaście spektakli – ostatnie przedstawienie, nad którym pracował, Geist, po jego śmierci zostało dokończone przez zespół we współpracy z Arkadiuszem Buszko.
Laureat Nagrody Artystycznej Prezydenta Miasta Szczecina za rok 1994 oraz plebiscytu Nieprzeciętni organizowanego przez redakcję Głosu Szczecińskiego. Prowadził autorski Ośrodek Teatralny. Był między innymi wieloletnim dyrektorem artystycznym Festiwalu Artystów Ulicy (obecnie Spoiwa Kultury) oraz Międzynarodowych Spotkań Teatralnych Okno oraz inicjatorem wielu projektów kulturotwórczych. Pomysłodawca nazwy i zmienionej formuły Ogólnopolskiego Festiwalu Teatrów Małych Form Kontrapunkt oraz członek komisji artystycznej tego przeglądu. Współpracował z innymi polskimi grupami alternatywnymi: Teatrem Ósmego Dnia, Teatrem Provisorium, Grupą Chwilową, zespołami muzycznymi (Kwartet Jorgi, Dikanda), międzynarodowymi ośrodkami teatralnymi (Ośrodek Grotowskiego we Wrocławiu, Schloss Broellin) i szczecińskim środowiskiem kulturalnym. Pracował z młodzieżą uzależnioną od narkotyków jako terapeuta.
Przedstawienia Moskwa – Pietuszki oraz Noc (oba inspirowane twórczoscią Jerofiejewa) prezentowane były na wszystkich najważniejszych festiwalach w Polsce, a także wielokrotnie w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Holandii, Rosji, Niemczech, zdobywając entuzjastyczne recenzje. W 1994 roku Noc zdobyła dwie główne nagrody First Fringe i Critics Award na Światowym Festiwalu Sztuki w Edynburgu. Rok później pokazana zostało ponownie na specjalne, honorowe zaproszenie organizatorów. W tym samym 1995 roku otwierała także British Festival of Visual Theatre w Londynie oraz Międzynarodowy Festiwal Teatralny Nitra (Słowacja).
Cykl małych form teatralnych Monosytuacje
Od 1 lutego do 16 marca 2013 roku
Instytut im. Jerzego Grotowskiego
Wrocław
