Wystawa Architektura i wino w Europie Środkowej poświęcona jest charakterystycznemu w ostatnich latach dla świata produkcji wina zjawisku, polegającemu na łączeniu współczesnej architektury i nowych technologii. Prezentuje ona 38 najciekawszych współczesnych winnic, które są godne uwagi nie tylko ze względu na swą architekturę, lecz także z punktu widzenia technologii produkcji wina. Wystawa obejmuje obiekty z terenu siedmiu krajów Europy Środkowej – Austrii, Niemiec, Węgier, Włoch, Słowacji, Słowenii, Czech i Moraw.
Dan Merta, kurator:
Po raz pierwszy zacząłem zastanawiać się nad pomysłem wystawy prezentującej współczesną architekturę Europy Środkowej związaną z produkcją wina po odbyciu kilku podróży do Austrii, poświęconych oglądaniu architektury, a zwłaszcza odwiedzeniu wspaniałych terenów wokół Neusiedler See. Kolejnym impulsem była sławna wystawa WeinArchitektur zorganizowana w 2005 roku w wiedeńskim Architekturzentrum, na której zaprezentowano sześćdziesiąt austriackich winnic w kontekście ich nowego wspólnego stylu, pierwszorzędnej architektury i wzornictwa. To było prawie dziesięć lat temu. Teraz możemy spojrzeć wstecz, porównać, co się wydarzyło od tamtej pory, i zobaczyć, jak potężnym impulsem był w Austrii – i nadal jest w innych regionach produkcji wina w Europie Środkowej – boom w architekturze winnic.
Wspomniany przez kuratora boom w architekturze winnic rozpoczął się w drugiej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku w Kalifornii. To właśnie wtedy Museum of Modern Art w San Francisco rozpisało konkurs na projekt nowego budynku dla winnicy Clos Pegase w kalifornijskiej Napa Valley. Zwycięzcą konkursu został architekt Michael Graves, który – według życzenia zleceniodawcy – rozbudował projekt o dodatkową przestrzeń do prezentacji kolekcji sztuki. Budowę Clos Pegase ukończono w 1987 roku, a jej imponująca, postmodernistyczna bryła szybko stała się wyznacznikiem kierunku, w jakim podążyła architektura winnic w innych rejonach świata.
W Europie Środkowej pierwsze przykłady nowoczesnego kształtowania winnic pojawiły się pod koniec XX wieku, by w pełni rozwinąć się w pierwszej dekadzie nowego stulecia. Do ich tworzenia najzamożniejsi właściciele winnic zapraszali najlepszych światowych architektów, takich jak Frank Gehry, Norman Foster, Richard Rogers, Álvaro Siza, Zaha Hadid czy Renzo Piano.
Wybór winnic zaprezentowanych na wystawie Architektura i wino w Europie Środkowej to efekt subiektywnej decyzji kuratora. Większość z nich to małe obiekty lub kameralne zespoły budynków, zwłaszcza w porównaniu z rozległymi hiszpańskimi i portugalskimi bodegas albo toskańskimi cantine.
