Wystawa przedstawia wydarzenia z lat 1944–1956 przez pryzmat losów związanych z Krakowem osób, które po zakończeniu II wojny światowej zdecydowały się na kontynuowanie walki o suwerenność Polski w szeregach antykomunistycznego podziemia. Znajdują się wśród nich żołnierze – weterani walk z lat 1914–1920, kampanii wrześniowej oraz konspiracji antyniemieckiej z lat 1939–1945, żołnierze zawodowi, osoby cywilne, przedstawiciele różnych grup społecznych, poglądów politycznych i pokoleń.
Zatartą przez politykę komunistycznych władz pamięć o żołnierzach wyklętych przywracają zgromadzone na wystawie fotografie, dokumenty, żywe relacje i wyjątkowe pamiątki. Wśród eksponatów znajdują się m.in. stuła, brewiarz i pistolet Vis należące do księdza Władysława Gurgacza, pistolet maszynowy Sturmgewehr 44 używany przez żołnierzy podziemia niepodległościowego, drzwi z aresztu ze zniszczonymi napisami więźniów przetrzymywanych w Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie, klucz z więzienia świętego Michała oraz przedmioty wykopane na terenie obozowiska Oddziału Żandarmeria Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej. Wiele z nich prezentowanych jest w Krakowie po raz pierwszy.
Ekspozycja podzielona została na sześć części. Pierwszą z nich stanowi przypomnienie o wysiłku zbrojnym Armii Krajowej w walkach przeciwko Niemcom w czasie akcji Burza. W drugiej przedstawiono związki Żołnierzy Wyklętych z ideowym i militarnym dziedzictwem Polskiego Państwa Podziemnego i jego siły zbrojnej Armii Krajowej (AK). Największy sukces podziemia niepodległościowego w Krakowie – rozbicie więzienia świętego Michała i uwolnienie z niego 64 osób – ukazany został w części trzeciej.
Kolejne części wystawy dotyczą podejmowanych przez aparat państwowy PRL-u, wysiłków zmierzających do fizycznej likwidacji oraz kompromitacji konspiratorów niezłomnie walczących o niepodległość Polski. W części czwartej przybliżono procesy pokazowe w Krakowie z lat 1947–1949 oraz biografie osób w nich skazanych. W piątej działania operacyjne przeciwko najdłużej funkcjonującym oddziałom partyzanckim. Wystawę zamyka część poświęcona zabiegom propagandy komunistycznej, która za pomocą prasy, beletrystyki, filmu dokumentalnego i fabularnego starała się utrwalić w społeczeństwie niechęć do walczących z systemem bandytów.
Również dziś historia Żołnierzy Wyklętych budzi wiele kontrowersji. Wystawa Krakowscy Wyklęci pozwala zdobyć wiedzę, zmierzyć się z uprzedzeniami i stereotypami, zrozumieć sytuację, poglądy i motywacje osób, które po 1945 roku (często kolejny raz w swoim życiu) chwyciły za broń w imię obrony niepodległości Polski.
Kurator wystawy: Grzegorz Jeżowski
Krakowscy Wyklęci
Wernisaż: 1 marca 2014 roku, godz. 17.00
Wystawę można oglądać do 3 sierpnia 2014 roku
Fabryka Emalia Oskara Schindlera w Krakowie
