19.00 – Koncert zespołu TRIS – w programie utwory Joachima Stuchewsky’ego, Elli Milch-Sheriff, Israela Brandmanna i Vally Weigl; Holger Busch – fortepian, Joerg Wachsenegger – klarnet, Gerhard Waiz – wiolonczela (Austriackie Forum Kultury)
Zespół TRIS kładzie główny nacisk na harmonijną całość, różnorodność repertuaru oraz spójne tematycznie programy koncertowe. Austriacki kompozytor Wolfram Wagner zadedykował zespołowi utwór, którego prawykonanie odbyło się w 2012 roku. W repertuarze warszawskiego koncertu znajdą się rzadko wykonywane utwory Joachima Stutschewsky‘ego i Israela Brandmanna, członków Towarzystwa Rozwoju Muzyki Żydowskiej (działało w Wiedniu przed II wojną światową), kompozytorki izraelskiej Elli Milch-Sheriff oraz Vally Weigl, austriacko-amerykańskiej kompozytorki i terapeutki muzycznej.
Poniedziałek, 26 maja
18.00 – Żydowski Nowy Jork – prezentacja nowego numeru kwartalnika Cwiszn i wirtualna podróż po żydowskim Nowym Jorku (Austriackie Forum Kultury)
Nowy numer Cwiszn przynosi swoisty kolaż nowojorskich doświadczeń: wiersze i manifest modernistycznych poetów języka jidysz, literackie obrazy metropolii w mikro- i makroskali pisane z perspektywy dziennikarzy i emigrantów z Europy Środkowo-Wschodniej. Jest to także przewodnik po nowojorskich miejscach laureata Nagrody Nobla Icchoka Baszewisa Singera. Towarzyszy mu tekst Agaty Tuszyńskiej, jak również komiks Agaty Baumgart i Jana Czaplińskiego, podejmujący temat przemocy i nienawiści rasowej w Ameryce. Spotkanie będzie okazją do dyskusji o historii jidyszowego Nowego Jorku i jego literatury oraz specyfice miejskiego doświadczenia żydowskiego. Uczestnicy spojrzą na metropolię oczami imigrantów z Europy Wschodniej i tych, którzy już się tam urodzili. Spróbują też zastanowić się, czym jest jidyszowy Nowy Jork dzisiaj i jak może wyglądać jego przyszłość.
19.00 – Żydzi i słowa – o książce Amosa Oza i Fani Oz-Salzberger rozmawiają: Bella Szwarcman-Czarnota, Stanisław Krajewski i tłumacz książki Piotr Paziński (Klub Mamele)
Stanisław Krajewski – filozof, matematyk, profesor UW, eseista i publicysta, współzałożyciel i współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, autor rozpraw i publikacji z logiki, filozofii matematyki, dialogu międzyreligijnego, historii Żydów, m.in. Czy matematyka jest nauką humanistyczną?, Twierdzenie Gödla i jego interpretacje filozoficzne: od mechanicyzmu do postmodernizmu, Nasza żydowskość. Autor komentarzy do Tory zebranych w tomie 54 komentarze do Tory dla nawet najmniej religijnych spośród nas.
Dlaczego słowa są dla wielu Żydów aż tak bardzo ważne? Pisarz Amos Oz i profesor historii Fania Oz-Salzberger próbują wyjaśnić to w swoim żywym i pouczającym dyskursie. Przywołują różnorodne teksty związane z historią i kulturą żydowską: księgi religijne, komentarze, wiersze i utwory prozatorskie, pieśni, powiedzenia, dowcipy. A wszystkie te teksty i zawarte w nich słowa tworzą łańcuch, który spaja kolejne pokolenia Żydów od Abrahama po dzień dzisiejszy. Autorzy koncentrują się na czterech głównych zagadnieniach: zachowaniu ciągłości, pozycji i roli kobiet, czasie (ale i bezczasie), zbiorowości a jednostce. Prezentują zarazem galerię ważnych w dziejach Żydów postaci – od tych najdawniejszych, jeszcze anonimowych (na przykład domniemanej autorki Pieśni nad Pieśniami), poprzez mniej lub bardziej znanych rabinów aż po pisarzy doby współczesnej. Czyli przede wszystkim ludzi piszących, bo właśnie utrwalone przez Żydów słowa oraz niekończący się międzypokoleniowy dialog mają dla autorów książki znaczenie podstawowe.
Wtorek 27 maja
17.00 – Opisać Zagładę – o sposobach przedstawiania zagłady Żydów w powojennej i współczesnej literaturze polskiej rozmawiają Sławomir Buryła, Sylwia Karolak, Bartłomiej Krupa i Katarzyna Bojarska (Klub Mamele)
Polska literatura zmagająca się z wydarzeniem, jakim była zagłada Żydów, ma długą tradycję – rozpoczęła się właściwie równolegle z Holokaustem, a tworzona jest do dnia dzisiejszego. Zaowocowała utworami wybitnymi, które wyszły spod pióra czołowych polskich pisarzy, a także tekstami artystycznie przeciętnymi, nierzadko dawno przebrzmiałymi, a bywa, że i niewolnymi od antyżydowskich stereotypów. Jak opowiadano o Zagładzie jeszcze w czasie jej trwania, jak w okresie Polski Ludowej, przed i po wydarzeniach Marca ’68, a jak o Zagładzie pisze i mówi się dzisiaj – opowiedzą twórcy trzech syntez, obejmujących wspólnie lata 1939–2003.
Sławomir Buryła – polonista, profesor w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Od 2009 r. przewodniczący Rady Naukowej Żydowskiego Instytutu Historycznego, członek Zespołu Badań nad Literaturą Holocaustu przy IBL PAN. Zajmuje się literaturą wojny i okupacji, a zwłaszcza problematyką Zagłady. Opublikował m.in. książki Prawda mitu i literatury, Opisać Zagładę, Tematy (nie)opisane. W 2012 roku ukazała się pod redakcją jego oraz Doroty Krawczyńskiej i Jacka Leociaka synteza Literatura polska wobec Zagłady (1939–1968).
Sylwia Karolak – adiunkt w Zakładzie Antropologii Literatury Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej UAM. Pracę doktorską Doświadczenie Zagłady w literaturze polskiej 1947–1991. Kanon, który nie powstał, opublikowaną w 2013 roku, napisała pod kierunkiem prof. dr hab. Barbary Sienkiewicz. Interesuje się kulturą Żydów polskich, a także literaturą poświęconą Zagładzie. Ostatnio zajmuje się obecnością wątków postpamięciowych w literaturze polskiej.
Bartłomiej Krupa – doktor w Instytucie Badań Literackich PAN. Autor książki Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987–2003).
Katarzyna Bojarska – literaturoznawczyni, tłumaczka, adiunkt w Instytucie Badań Literackich PAN. Zajmuje się porównawczą analizą współczesnej literatury, sztuki i teorii w kontekście reprezentacji i krytycznej recepcji przeszłości, ze szczególnym uwzględnieniem jej pomijanych czy marginalizowanych aspektów. Opublikowała m.in. książkę Wydarzenia po Wydarzeniu. Białoszewski-Richter- Spiegelman.
