17. Dni Książki Żydowskiej

18.00 – Kraj utracony i Krótki przystanek w drodze z Auschwitz – z Göranem Rosenbergiem rozmawia Marcin Wilk (Austriackie Forum Kultury)

Ojciec autora przeżył łódzkie getto, Auschwitz i marsz śmierci. Był jednym z ocalonych z Zagłady. Czerwony Krzyż przetransportował go do małej szwedzkiej miejscowości. Dotarł tam latem 1945 roku. To miał być tylko przystanek przed dalszą podróżą w poszukiwaniu swojego miejsca na ziemi. Niestety, do końca życia leczył się z Auschwitz i na Auschwitz zmarł. Göran Rosenberg wyruszył w drogę śladami zmarłego ojca. Jest kronikarzem opisującym wysiłek budowania nowego życia w cieniu przeżytej traumy. Życia w społeczeństwie, które odwróciło się plecami od ocalonych. Krótki przystanek w drodze z Auschwitz to odkrywanie pamięci – pamięci ojca i dziecka, pamięci o czasie i miejscu.

Göran Rosenberg – urodził się w 1948 w Szwecji, studiował filozofię, matematykę, nauki polityczne i dziennikarstwo. Pracował w telewizji, radiu i prasie. W latach 1985–1989 był korespondentem w Waszyngtonie. Współzałożyciel i wieloletni redaktor naczelny jednego z ważniejszych polityczno-kulturalnych czasopism szwedzkich Moderna Tider (Współczesność). Jest komentatorem politycznym Dagens Nyheter, prowadzi autorski program publicystyczny w telewizji TV4, publikuje m.in. w Neue Zürcher Zeitung, Süddeutsche Zeitung, Lettre Internationale, New Perspectives Quarterly i The New York Times. Autor wielu książek, m.in.: Friare kan ingen vara: Den amerikanska idén från Revolution till Reagan (Nikt bardziej wolnym być nie może. Ideologie amerykańskie od rewolucji do Reagana), Plikten, profiten och konsten att vara människa (Obowiązki, zyski i sztuka bycia człowiekiem), Tankar om journalistik (Rozważania o dziennikarstwie), Kraj utracony. Moja historia Izraela (wyd. pol. 2011) oraz Krótki przystanek w drodze z Auschwitz (wyd. pol. 2013).

Marcin Wilk – dziennikarz, publicysta, krytyk, tłumacz, redaktor, konsultant programów literackich. Publikował na łamach m.in. Polityki, Tygodnika Powszechnego, Przekroju, art. papieru, Czasu Kultury, Dekady Literackiej, Ha!artu, Krakowa, onet.pl, Pograniczy, Prime’u, Radaru, Zadry, Przeglądu Polskiego, Lampy.

Spotkanie w języku szwedzkim z tłumaczeniem konsekutywnym.

Dni Książki Żydowskiej (źródło: materiały prasowe)

Środa 28 maja

17.00 – Bajki żydowskie z Czerniowców – o antologii bajek i opowieści Eliezera Sztejnbarga z tłumaczką Bellą Szwarcman-Czarnotą rozmawia Piotr Paziński (Klub Mamele)

Bajeczki (Majselech) Eliezera Sztejnbarga ukazały się już jako wydanie pośmiertne, w 1936 roku, lecz były znane wcześniej – dzięki recytacjom, publicznemu ich wykonywaniu i prywatnym wieczorkom literackim.

Poprzez swoje Bajeczki pisarz chciał zapoznawać dzieci z tradycją żydowską, z jej symboliką w sposób nowoczesny i niekonwencjonalny, zrywając ze skostniałymi metodami stosowanymi w chederach – zachęcając, a nie zniechęcając dzieci i młodzież do tego, by trwali przy swojej kulturze. Ale miał na względzie nie tylko cele edukacyjne, był przecież poetą, nie tylko nauczycielem. Zwracał się więc nie tylko do dzieci: Smutno, dzieci, jest na tym szerokim i ogromnym świecie, I gorzko! Tymczasem bajką możemy rozkoszować się przecie.

18.00 – Bądź silny i odważny – sport żydowski w przedwojennej Warszawie – prezentacja albumu z udziałem autorów: Grażyny Pawlak, Daniela Grinberga i Macieja Sadowskiego (Centrum im. Mojżesza Schorra)

Przed wojną jedna trzecia z ponad 100 działających w Warszawie klubów sportowych była żydowska. Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe Makabi Warszawa powstało w 1915 roku. Mieszczącemu się przy ul. Nalewki klubowi (który do 1939 roku miał swój stadion w miejscu Stadionu Narodowego) przyświecało klarowne hasło: Bądź silny i odważny. Bogato ilustrowany album, będący pokłosiem wystawy pod tym samym tytułem, dokumentuje dzieje żydowskiego sportu w przedwojennej Warszawie, obalając przy tym dwa stereotypy – że Żydzi nie uprawiali sportu i że sport w II Rzeczypospolitej był wyłącznie domeną etnicznych Polaków.

Grażyna Pawlak – dyrektorka Fundacji i Centrum im. Mojżesza Schorra. W latach 90. pracowała w Stowarzyszeniu Żydowski Instytut Historyczny w charakterze dyrektora Stowarzyszenia. Zainicjowała tam program dla nauczycieli historii szkół średnich dotyczący historii i kultury Żydów, uczestniczyła w organizacji wielu wystaw, zajmowała się gromadzeniem funduszy. W latach 70. i 80. jako kierownik Zakładu Nauk Społecznych w Instytucie Sportu zajmowała się badaniami nad organizacjami sportowymi. W roku 2006 opublikowała album Księgi życia prof. Mojżesza Schorra.

Daniel Grinberg – historyk, profesor w Instytucie Historii Uniwersytetu w Białymstoku, tłumacz. Zajmuje się historią powszechną XIX wieku i ruchem anarchistycznym, a także socjologią historyczną, historią idei, historiozofią, dziejami emigracji politycznych i emancypacji Żydów europejskich oraz historią sportu. Opublikował m.in. książki: Geneza apartheidu, Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej: 1870–1914, 90 lat polskiej lekkoatletyki 1919–2009.

Maciej Sadowski – artysta grafik, filozof, pomysłodawca i twórca nowego rodzaju książek biograficznych – fotobiografii. Współpracuje z czołowymi polskimi wydawnictwami jako projektant i autor. W cyklu albumów poświęconych wielkim postaciom polskiej historii, kultury i nauki dotychczas opublikował: Maria Skłodowska-Curie. Fotobiografia (2011), Janusz Korczak. Fotobiografia (2012), Ryszard Kapuściński. Fotobiografia (2013), Jan Karski. Fotobiografia (2014).