Zwierzyniec zaprasza – Krowodrza to pierwsza z planowanych wystaw w ramach cyklu. Dom Zwierzyniecki – Oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – będzie zapraszał dawne gminy, a dziś dzielnice Krakowa na Zwierzyniec. W salach wystawowych obok niewielkiej ekspozycji stałej o Zwierzyńcu będą prezentowane dzieje tych miejscowości, ukazywana ich specyfika i odrębność, a jednocześnie to, co je połączyło, wspólne tradycje i rozwój w ramach Wielkiego Krakowa.
Cykl rozpoczyna się od Krowodrzy, dlatego że ma ona ze Zwierzyńcem wspólne tradycje. W XIX wieku na przedmieściach zaczynał pojawiać się przemysł, dlatego stawały się one miejscem zamieszkania murarzy, którzy zimą tworzyli m.in. szopki. Obie gminy mają tak samo stare tradycje szopkarskie i tradycje trup kolędniczych, do dziś kultywowane. Wspólne są też tradycje ogrodów i parków – obecnie w tych dzielnicach znajduje się więcej zachowanych terenów zielonych niż w innych częściach Krakowa.
Wystawa przedstawia dzieje wsi i gminy wiejskiej Krowodrzy od początku i pierwszych wzmianek w Akcie Lokacji i innych dokumentach w XIII wieku przez rozwój wsi, włączenie jej do tak zwanego Wielkiego Krakowa w 1910 roku aż po współczesność. Ukazana jest specyfika wsi, zmiany zachodzące na przestrzeni wieków oraz urbanizacja i uprzemysłowienie Krowodrzy już jako dzielnicy Krakowa.
Na parterze w dwóch salach ekspozycyjnych można prześledzić dzieje Krowodrzy poprzez wybrane zagadnienia. W pierwszej sali zaprezentowane są historia i architektura Krowodrzy od początków miejscowości w XIII wieku do 1910 roku; na ekspozycji znajduje się m.in. aranżacja urzędu gminy z herbem Krowodrzy. Zachowane w Archiwum Narodowym w Krakowie księgi gminne, sądowe, kroniki i zbiory dokumentów ilustrują historię i charakter wsi.
Przedstawione są także tradycyjne zawody mieszkańców Krowodrzy i jej specyfika, począwszy od murarstwa i na szopkarstwie skończywszy. Już od XIX wieku wieś urbanizowała się i coraz więcej osób przechodziło do zawodów nierolniczych. Tu, podobnie jak na Zwierzyńcu, pojawiało się coraz więcej murarzy, którzy nie pracując zimą, wykorzystywali swoje talenty inaczej, na przykład do tworzenia szopek. Te dwie wsie rywalizowały ze sobą w grupach kolędniczych. Najsłynniejsza rodzina krowoderska to Ezenekierowie; najstarsza zachowana szopka krakowska została wykonana właśnie przez przedstawiciela tej rodziny, Michała Ezenekiera, w 1900 roku. Dla robotników powstało osobne osiedle robotnicze, a w dawnej willi Modrzejewskiej założono ochronkę dla dzieci; do dziś budynek zwany jest Modrzejówką. Dawną zabudowę prezentują zarówno fotografie, jak i rysunki oraz widoki.
Ważnym elementem tożsamości był specyficzny stój odświętny pokazany na fotografii rodzinnej oraz jego zachowane przykłady na manekinach. Szczególnie interesujące są gorsety i tak zwane chusty tureckie.
Specyficzni i charakterystyczni mieszkańcy stali się bohaterami wodewilu Stefana Turskiego Krowoderskie Zuchy, który grano przez wiele lat. Przerobiony przez Władysława Krzemińskiego na Romans z wodewilu jest do dziś przypominany. Na wystawie we fragmentach pokazane jest nagranie wodewilu na tle plakatów, zaproszeń i fotografii z różnych przedstawień. Ukazane w nich tradycje uzupełniają prezentowane stroje oraz szopki.
Okres samodzielnego bytu gminy kończy fotografia ostatniej rady gminy oraz wypisy dokumentujące negocjacje przyłączające ją do Wielkiego Krakowa.
