Wystawa zostanie otwarta w 650. rocznicę lokacji Kleparza na prawie magdeburskim. Dzięki przywilejom nadanym przez króla Kazimierza Wielkiego oraz jego następców miasto mogło się rozwijać pod względem gospodarczym i urbanistycznym.
Głównym zamierzeniem wystawy jest przedstawienie dziejów dawnego Kleparza, zarówno w czasie, gdy pełnił funkcję samodzielnej gminy miejskiej, jak i w okresie, kiedy znalazł się w granicach Krakowa. Poznawanie historii tego miasta rozpoczniemy od czasów nam współczesnych − tym samym podejmiemy podróż w głąb dziejów Kleparza, które sięgają drugiej połowy XII wieku. Przestrzeń ekspozycyjna została podzielona na kilka części: w każdej z nich poznamy miejsca, ludzi bądź wydarzenia, które odegrały istotną rolę w życiu religijnym, gospodarczym i architektonicznym Kleparza.
Na początku ekspozycji będziemy mogli nie tylko zobaczyć fotografie powstałe m.in. na przełomie XIX/XX wieku, ale również porównać je ze współczesnymi zdjęciami, a tym samym odnotować zmiany, które nastąpiły z upływem czasu w urbanistyce tego miejsca. Z kolei na podstawie obrazów − stworzonych przez malarzy pod koniec XIX i w XX wieku − zobaczymy najważniejsze budowle stanowiące o tożsamości Kleparza i Krakowa, a znajdujące się niegdyś w odrębnych miastach – kościół św. Floriana oraz Barbakan z Bramą Floriańską.
W kolejnej części ekspozycji poznamy opowieść dotyczącą powstania w 1910 roku na placu Matejki pomnika Grunwaldzkiego oraz jego odbudowy w latach 70. XX wieku. W XIX wieku na terenie Kleparza, stanowiącego wówczas dzielnicę Krakowa, powstały nowe budowle zmieniające panoramę tego miejsca i wprowadzające go w epokę nowoczesności. Z części dawnego rynku zostaje wydzielony plac Główny − pełniący odtąd funkcje reprezentacyjne − który z czasem otrzymuje nazwę Jana Matejki. Kolejne ważne gmachy to budynek Szkoły Sztuk Pięknych, przemianowanej później na Akademię Sztuk Pięknych, oraz powstały z funduszy Ludwika i Anny Helclów Dom Ubogich, w którym przyjmowano ludzi biednych, nieuleczalnie chorych, niemających własnego mieszkania.
Od stuleci główną część miasta stanowił wielki plac targowy, przy którym mieściła się najważniejsza świątynia – kolegiata św. Floriana, która odgrywała niezmiernie ważną rolę w życiu duchowym mieszkańców. Miasto, mające drewnianą zabudowę, niejednokrotnie było niszczone przez ogień. Dlatego szerzył się kult św. Floriana – opiekuna, który miał strzec od ognia. W świątyni cechy rzemieślnicze sprawowały opiekę nad ołtarzami, przy których ich członkowie gromadzili się podczas nabożeństw. W związku z tym życie handlowe było nierozłącznie powiązane z życiem religijnym. Na wielkim targowisku we wtorki handlowano końmi, a w piątki zbożem. Można było tutaj nabyć sukno białe i szare, sól tłuczoną, pieczywo żytnie, miód, trunki i inne wiktuały. W mieście znajdowały się liczne gospody i karczmy, gdzie podróżni mogli wynająć miejsce na nocleg.
Na terenie Kleparza, obok kościoła św. Floriana, rozpoczynała się Droga Królewska (Via Regia). Podczas uroczystych wjazdów mieszczanie kleparscy witali monarchów Rzeczypospolitej. Oprócz tego w części wystawy dowiemy się o zniszczeniach, których doznawał Kleparz w czasach nowożytnych, kiedy miasto niejednokrotnie było podpalane i ograbiane przez obce wojska oblegające Kraków. Jak wiemy, w tym miejscu znajdował się najbardziej rozbudowany odcinek fortyfikacji krakowskich, na czele z Barbakanem.
Ostatnia część wystawy rozpocznie się od przedstawienia opowieści związanej ze sprowadzeniem w 1184 roku do Krakowa relikwii św. Floriana oraz budowy kościoła pod wezwaniem tego świętego. Poznamy również opowieść dotyczącą utworzenia, na mocy przywileju króla Władysława Łokietka w 1321 roku, osady noszącej nazwę Alta Civitas (Wysokie Miasto). Ostatecznie jednak to przywilej lokacyjny króla Kazimierza Wielkiego umożliwił ukształtowanie gminy miejskiej występującej tym razem pod nazwą Florencja. Znana nam nazwa Kleparz po raz pierwszy pojawiła się w 1379 roku i z czasem wyparła nazwę lokacyjną.
Na wystawie można będzie zobaczyć liczne eksponaty, przykładzie których zostanie przedstawiona historia Kleparza na różnych etapach jego rozwoju. Wśród nich znajdą się m.in. przywileje i księgi związane z prawno-ustrojowym funkcjonowania gminy miejskiej, a także dewocjonalia odnoszące się do kultu św. Floriana, jak również inne artefakty stanowiące o bogatej spuściźnie dziejów Kleparza.
Miasto bez murów. W 650. rocznicę lokacji Kleparza (1366–2016)
Od 25 czerwca do 23 października 2016 roku
Pałac Krzysztofory w Krakowie
