Wystawa Autochrom – triumf koloru obejmuje dwie kolekcje fotografii: autochromy ze zbiorów francuskich kolekcjonerek Soizic Audouard i Elizabeth Nora oraz wybór z polskiego zbioru Tadeusza Rzący z Muzeum Historii Fotografii i Muzeum Narodowego w Gdańsku. Autochrom jako pierwsza fotografia barwna pojawił się w Polsce w 1907 roku dzięki krakowskiemu przedsiębiorcy i fotografowi Tadeuszowi Rzący. Zarówno on, jak i inni znakomici twórcy owego czasu korzystali z produkowanych w zakładach Braci Lumière płyt szklanych ze specjalną skrobiową emulsją.
W czasie wystawy organizowanej we współpracy ze znanymi europejskimi kolekcjonerkami przybliżymy istotę autochromu oraz pokażemy potrzebę utrwalania świata w kolorze sprzed ponad 100 lat. Wspomniana kolekcja Soizic Audouard i Elizabeth Nora jest unikatowym zbiorem prywatnym, którego dużą część pokazano premierowo w Marsylii w 2013 roku w ramach działań Europejskiej Stolicy Kultury. Wśród wielu anonimowych prac w Gdańsku zostaną pokazane autochromy zrealizowane przez słynnych fotografów, takich jak Alfred Stieglitz, August i Louis Lumière, Leon Gimpel, Paul Haviland, Heinrich Kühn, Jean Baptiste Tournassoud, Jules Gervais, Courtellemont, André Hachette. Zbiór ten poszerzy zestaw prac krakowianina Tadeusza Rzący pochodzących z polskich państwowych kolekcji muzealnych.
Tadeusz Rząca (1868–1928) był jednym z niedocenionych w pełni, a niezwykle ciekawych twórców, którzy w fotografii niemal od jej początków odnaleźli swoje przeznaczenie i zajęli się jej promowaniem. Obok eksperymentujących z fotografią barwną Norwega Haralda Renbjøra (1889–1956) i polskiego wynalazcy Jana Szczepanika (1872–1926) to Rząca zapisał się w historii fotografii polskiej jako pionier techniki autochromowej. Prawdopodobnie jako pierwszy stworzył barwne fotografie Tatr i polskiej wsi, szczególnie ulubionej rodzinnej Alwerni i uwiecznionych w dramacie Wesele Stanisława Wyspiańskiego Bronowic. Był przedsiębiorcą i członkiem Towarzystwa Fotografów Amatorów.
Wiedzę na temat techniki barwnej fotografii zdobył w zakładach braci Lumière, gdzie w 1907 roku uruchomiono produkcję płyt autochromowych. Autochrom był swoistym diapozytywem na płycie szklanej, do jego oglądania potrzebne było podświetlenie lub specjalny projektor. W 1910 roku Rząca wydał we Lwowie album Malownicza Polska. Ziemia Krakowska ilustrowany właśnie 34 autochromami z sielskimi pejzażami miast i wsi małopolskich, między innymi chat w Bronowicach o różnych porach dnia, nadwiślańskich widoków pól, krakowskich budowli sakralnych i pejzaży miejskich Plant, Wawelu, targowiska na Kazimierzu i wielu innych. Stylistyka jego prac pozwala zaliczyć twórczość Rzący do nurtu piktoralistów.
Wystawa Triumf koloru. W 110 rocznicę autochromu na ziemiach polskich to prezentacja znakomitej francuskiej kolekcji i polskiej reprezentacji rzadkiej techniki fotografii dawnej. Zaprezentujemy ponad 100 obiektów fotograficznych i sprzętów do jej oglądania, w tym latarni magicznych, diaskopów i stereoskopów.
Wydarzeniu będzie towarzyszyć program edukacyjny, w ramach którego zapraszamy między innymi na:
- wykład Dominiki Pszczółkowskiej z Muzeum Zamkowego w Pszczynie pod tytułem Polscy pionierzy fotografii barwnej: Tadeusz Rząca i Jan Szczepanik;
- rozmowę na temat tworzenia kolekcji sztuki fotograficznej z Audouard Soizic i Elisabeth Nora w Warszawie i Gdańsku, pod patronatem Fotografii Kolekcjonerskiej;
- warsztaty fotografii otworkowej dla niewtajemniczonych – prowadzenie Justyna Wasiniewska z Autorskiej Pracowni Fotograficznej w Gdańsku;
- warsztaty budowania camery obscura – prowadzenie Maja Bieńkowska z Działu Fotografii MNG;
- praktyczne warsztaty fotografii czarno-białej na wielkim formacie – prowadzenie Maja Bieńkowska z Działu Fotografii MNG;
- pokaz filmu Alberta Kahna pod tytułem Archiwum Planety, dokument, prod. BBC;
- pokaz pierwszych filmów braci Lumière: Wyjście robotników z fabryki Lumière w Lyonie, Śniadanie, Polewacz polany oraz Wjazd pociągu na stację w La Ciotat, powiązany z promocją wydawnictwa DVD dystrybuowanego przez KINO ŚWIAT, we współpracy z Festiwalem Filmów Fabularnych w Gdyni, z prelekcją filmoznawcy z Uniwersytetu Gdańskiego.
Z okazji wystawy zostanie wydany katalog będący unikatową w Polsce książką poświęconą zagadnieniu fotografii autochromowej z tekstami najwybitniejszych znawców tematu we Francji: Nathalie Boulouch (Musée des Beaux Arts des Rennes) i prof. Bertranda Lavedrine (Muséum National d’Histoire Naturelle, Paris).
Autochrom – triumf koloru
Kuratorki: Soizic Audouard, Elizabeth Nora, Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka
Współpraca: Maja Bieńkowska
Koordynacja projektu i współpraca merytoryczna: Klaudia Podsiadło
Od 1 lipca do 24 września 2017 roku
Wernisaż: 30 czerwca 2017 roku, godz. 18.00
Pałac Opatów, Muzeum Narodowe w Gdańsku
