Interesujące wydaje się również to, jak z tradycją romantyczną dialogują wybrane na festiwal filmy (polska Obława, brytyjsko-nowozelandzki Slow West i włoski Cudowny młodzieniec), które wykorzystują atrakcyjne konwencje kina gatunkowego: western, thriller, film wojenny czy biograficzny. W głębszej warstwie tłumaczą jednocześnie na język ruchomych obrazów wątki i symbole związane z romantyzmem i każdy robi to w odrębny sposób. Nawiązywać dialog z tradycją można też poprzez dźwięki i słowa traktowane równoprawnie – tak jak to robi zespół Ballady i Romanse, który wystąpi 11 listopada na dziedzińcu Muzeum.
„Poezja nie zawsze przyjmuje formę [napisanego] wiersza i Gnieździ się w milczeniu”. Parafraza zdania z wiersza Różewicza posłużyła za inspirację do wydarzeń Festiwalu skierowanych do osób Głuchych. To mniejszość językowa posługująca się polskim językiem migowym, którego cechą jest wieloznaczność gestu – kontekst językowy decyduje o tym, w jaki sposób należy rozumieć daną wypowiedź. To, co jest niezwykle trudne dla osób uczących się języka migowego, stanowi ogromny potencjał artystyczny, wykorzystywany przez nieliczną jeszcze grupę Głuchych poetów. Podczas festiwalu odbędzie się premiera tłumaczenia na Polski Język Migowy wierszy Mickiewicza i Różewicza, a także warsztaty poezji miganej (od 3 do 5 listopada). Warto podkreślić, że debaty z programu głównego festiwalu będą tłumaczone na język migowy, a filmy pokażemy z napisami dla niesłyszących.
Festiwalowi towarzyszą cztery wydawnictwa skierowane do różnych odbiorców, które podkreślą rozmaite aspekty naszego rozumienia tradycji literackiej. W ramach festiwalu powstanie gazeta, w której będzie można przeczytać m.in. o kanonie z punktu widzenia literaturoznawcy (Grzegorz Jankowicz), filozofa (Leszek Koczanowicz), ale także o potencjale muzeum jako miejsca, w którym edukacja to nie tyle przekazywanie wiedzy, ile uwalnianie ludzkich możliwości (Magdalena Musiał) oraz o poezji miganej (Lucyna Kościelniak). Dla dzieci zostały przygotowane Zeszyt do poezji, który będzie zawierał zadania inspirowane wierszami Tadeusza Różewicza i Adama Mickiewicza i zachęcał do interakcji z tradycją i do poetyckich zabaw, również w towarzystwie dorosłych. Ukaże się także książka z tekstami nagrodzonych autorów w organizowanym dla młodzieży konkursie na własną wersję Historii przyszłości – nieznanego szerzej dzieła Adama Mickiewicza. Aby w pewnym stopniu przeciwdziałać efemeryczności specyficznej dla festiwali, planujemy antologię zbierającą teksty gości debat oraz innych naukowców, a także dziennikarzy i pisarzy. Podejmą się oni interpretacji zagadnień dotyczących tradycji literackiej i kanonu. Artykuły będą nie tylko teoretyczną refleksją nad kanonem, recepcją Mickiewicza czy dziedzictwem romantyzmu, ale także opowieścią chociażby o baśniowej lokalnej tradycji dolnośląskiej i o tekstach o Zagładzie, które pojawiają się w propozycjach szkolnych lektur.
Sama formuła festiwalu rozłożonego w czasie podkreśla naszą skłonność do procesów długiego trwania i stawiania na użyteczność działań w większym stopniu niż na ich spektakularność, co (o ironio!) oddala nas od tradycji romantycznej i zbliża do tradycji pozytywistycznej. Mamy jednak nadzieję, że kolejne edycje rozwiną jego formułę i że jego obecność we Wrocławiu stanie się tradycją. W bardzo szerokim rozumieniu tego słowa.
Kuratorka programu: Maria Marszałek
Festiwal Tradycji Literackich. Rozdział I: Mickiewicz / Różewicz
Od 14 października do 16 listopada 2017 roku
Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu
