Wystawa to subiektywna dokumentacja pozostałości po społeczności luterańskiej żyjącej na Pomorzu, a dokładniej na Kaszubach, do 1945 roku. Tytuł wystawy i projektu to pogardliwe określenie ludności pochodzenia niemieckiego wyznania ewangelickiego. Tak często nazywano ich na Kaszubach, gdzie przeważali katolicy obrządku rzymskiego, narodowości polskiej (kaszubskiej), czasem pochodzenia niemieckiego.
Kaszubi i Lutry żyli obok siebie przez setki lat, zagroda w zagrodę, dom w dom. Była między nimi zarówno zgoda, jak i niechęć. Łączyły ich interesy, więzy krwi, praca w polu na nieurodzajnej ziemi, bieda, a często też szczere przyjaźnie. Niechęć i wrogość najczęściej były podsycane z zewnątrz. Wszystko skończyło się z nadejściem II wojny światowej.
Przemoc, która przyszła z obcej ziemi, zrodziła nienawiść. Ostateczny kres ich wzajemnych kontaktów nastąpił w 1945 roku, kiedy to jedną decyzją zakończono okres kilkusetletniego sąsiedztwa. Pozostały domy, gospodarstwa, świątynie, cmentarze. W opuszczonych domostwach pojawili się nowi sąsiedzi. W kościołach zamalowano wizerunki Marcina Lutra. Stopniowa pamięć miejscowych o tych, co musieli odejść, zatarła się. Coraz mniej było śladów po dawnych mieszkańcach. W latach 70. XX wieku. „zniknęła” większa część miejskich cmentarzy ewangelickich. Te na wsiach powoli zarastały, ale trwały.
Artysta wizualny Leszek Żurek szuka dziś sposobu na przywrócenie atmosfery tamtego świata przeszłości w swoich czarno-białych analogowych fotografiach, a formalnie – środków podnoszących napięcie i dramaturgię zdjęć, jak na przykład wielokrotna ekspozycja czy element ruchu. Tworzy dokument wyobrażony, stworzony we własnej pamięci i złożony z zasłyszanych historii. Jego fotografie są próbą dodania własnej narracji i wytworem nieobiektywnej dokumentacji. Trochę jak graficzna dokumentacja obiektów archeologicznych Piranesiego poszerzona o własną wizję zachowanych fragmentów starożytności.
Dr Leszek Żurek – absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku oraz Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu w dziedzinie fotografii. Wykładowca fotografii i psychofizjologii widzenia na Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych, oddział Gdańsk. Autor fotografii dwóch publikacji albumowych Paradissus Marie oraz Kościół Mariacki w Żukowie. Stale współpracuje z muzeami w Trójmieście, twórca zdjęć do katalogów Muzeum Miasta Gdyni. W swych pracach zaprasza widza w podróż w głąb siebie. Posługując się fotografią, zadaje ważne pytanie o tożsamość minionych istnień oraz o trwałość pamięci. Twórca wielu docenionych cyklów fotograficznych (m.in. Moje ogrody, Powidoki, Sekrety, Niepamięci, Kalotypie, Z tego brzegu czasem widać drugi brzeg) oraz wideo art (filmy Mantra, Powitanie prezentowane w ramach wykładów zagranicznych Krzysztofa Jureckiego pt. Suplement do polskiej sztuki wideo 1980–2006).
Kuratorka: Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka
Leszek Żurek. Lutry. Dokument wyobrażony
Od 12 listopada 2017 roku do 30 stycznia 2018 roku
Wernisaż: 10 listopada 2017 roku, godz. 18.00
Muzeum Narodowe w Gdańsku/Gdańska Galeria Fotografii (Zielona Brama)
