XXI Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego. Z dreszczykiem

Już po raz dwudziesty pierwszy Małopolski Instytut Kultury w Krakowie do bezpłatnego zwiedzania wybranych zabytków w Krakowie i Małopolsce. Hasło przewodnie najbliższej edycji imprezy brzmi Z dreszczykiem, dlatego wśród udostępnionych obiektów nie zabraknie miejsc mrocznych i zagadkowych: ciasnych zakamarków piwnic, kamienic z labiryntami komnat, tajemniczych ruin zamków i fortec oraz sklepień starych kościołów pokrytych malowidłami przedstawiającymi zaskakujące sceny.

W tym roku organizatorzy zapraszają do: Krakowa, Niedzicy, Rożnowa, Iwkowej, Czchowa, Kacwina i na Przełęcz Snozka. W każdym z zabytków na gości Dni czekać będą Gospodarze i przewodnicy (eksperci i pasjonaci), którzy zdradzą sekrety tych nieoczywistych miejsc oraz zachęcą do tropienia śladów przeszłości i rozwiązywania tajemniczych zagadek.

XXI edycja Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego odbędzie się w dwa ostatnie weekendy maja 2019 roku. Podobnie jak w ubiegłych latach dodatkową atrakcją imprezy będzie unikalna książka. Tym razem napisze ją znana krakowska autorka kryminałów Gaja Grzegorzewska.

Zwiedzaniu i oprowadzaniom towarzyszyć będzie specjalnie przygotowany program – wykłady, wystawy, gry i zabawy, warsztaty dla dzieci, pokazy i koncerty. Wstęp do wszystkich zabytków i wszelkie aktywności realizowane podczas Dni Dziedzictwa są bezpłatne.

Lista prezentowanych zabytków:

18 – 19 maja 2019 roku: TRASA KRAKOWSKA I

• Pałac Pusłowskich w Krakowie
• Pałac Potockich w Krakowie
• TRASA MAŁOPOLSKA I
• Kościół pw. Nawiedzenia NMP w Iwkowej
• Kościół pw. Narodzenia NMP i zamek w Czchowie
• Beluard w Rożnowie

25 – 26 maja 2019 roku: TRASA KRAKOWSKA II

• Klasztor Duchaczek z kościołem pw. św. Tomasza i kościół pw. Świętego Krzyża w Krakowie
• Dom Arcybractwa Miłosierdzia i Banku Pobożnego w Krakowie
• TRASA MAŁOPOLSKA II
• Wieś Kacwin na Spiszu
• Kościół pw. św. Bartłomieja w Niedzicy
• Organy Władysława Hasiora na Przełęczy Snozka

Małopolska trasa z dreszczykiem – program:

TRASA MAŁOPOLSKA I: 18 – 19 maja 2019

KOŚCIÓŁ PW. NAWIEDZENIA NMP W IWKOWEJ

Drewniany kościół w Iwkowej, otoczony malowniczym starodrzewiem, dziś pełni funkcję kaplicy cmentarnej. We wnętrzu tej gotyckiej budowli obejrzymy wspaniałe, niedawno odnowione malowidła figuralne i patronowe, niektóre nawet z początku XVII wieku. Podczas Dni Dziedzictwa zaprosimy Państwa także do odkrywania innych iwkowskich osobliwości – do wspólnego poszukiwania pustelni św. Urbana, zwanego przez miejscowych Urbankiem, do obejrzenia ciekawej kolekcji etnograficznej, zgromadzonej w niewielkim parafialnym muzeum, a także do rozszyfrowania nazw iwkowskich ról (oznaczonych na tabliczkach), które po dziś dzień określają topograficzny podział wsi.

OPROWADZANIA I SPACERY

•  [30 min] Odkrywanie zakrytego ‒ opowieść historyczki sztuki i konserwatorki Gabrieli Stawowiak o procesie konserwacji kościoła
•  [1,5 godz.] Iwkowskie role i tajemniczy Pustelnik Urbanek ‒ spacer po Iwkowej z sołtysem Stefanem Szotem
•  [ 30 min] Oprowadzanie po kościele z przewodniczką Joanną Piechowicz

WYDARZENIA

STAŁE ATRAKCJE

• Zwiedzanie indywidualne kościoła (poza godzinami oprowadzania z przewodnikiem)
• Pamiątki z przeszłości – wystawa o historii iwkowskich kościołów i prezentacja części zbiorów Muzeum Parafialnego im. ks. Jana Piechoty w Iwkowej
• Smaki Iwkowej – kiermasz lokalnych przysmaków

KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W CZCHOWIE
Rynek 1, Czchów

Malowniczo położony Czchów, będący jednym z najstarszych miast Małopolski, może poszczycić się ciekawą historią i wspaniałymi zabytkami, które świadczą o jego dawnej pozycji i bogactwie. Nieopodal urokliwego czchowskiego rynku stoi wybudowany w XIV wieku kościół pw. Narodzenia NMP. We wnętrzu świątyni każdy wiek i każdy styl zostawiły po sobie trwały ślad. Znajdziemy tu zarówno romańskie relikty po pierwszym kościele, niezwykle cenne gotyckie malowidła, renesansowe nagrobki, jak i neogotyckie ołtarze pochodzące z początku XX wieku. W trakcie Dni Dziedzictwa zaprosimy Państwa do zwiedzania zarówno gotyckiego kościoła, jaki dawnej baszty obronnej , opowiemy także, w jakich okolicznościach na rynku w Czchowie ścięto Eliasza – syna hospodara Mołdawii Piotra III Arona, i co robił w Czchowie Franciszek Lismanin, franciszkanin i spowiednik królowej Bony.

OPROWADZANIA I SPACERY

•  [40 min] Opowieść historyka sztuki Zoltána Gyalókayego o wystroju malarskim prezbiterium kościoła   
•  [ 25 min] Oprowadzanie po kościele z historykiem sztuki Piotrem Pajorem

STAŁE ATRAKCJE

Zwiedzanie indywidualne kościoła (poza godzinami oprowadzania z przewodnikiem)

ZAMEK W CZCHOWIE

Na czchowskim wzgórzu wznosi się baszta – pozostałość po zamku obronnym, który w dawnych czasach strzegł bezpieczeństwa na szlaku handlowym na Węgry. Później zamkiem dysponował sąd czchowski, który ulokował tutaj więzienie. Od XVIII w. budowla pozostawała w ruinie, dopiero w latach 90. XX wieku wykonano badania i prace archeologiczne oraz konserwatorskie. W 2018 roku przeprowadzono rewitalizację wzgórza, tworząc w tym miejscu militarno-historyczny szlak edukacyjny, na którym zobaczymy typowe maszyny oblężnicze oraz urządzenia bojowe od XVI do XX wieku.

OPROWADZANIA I SPACERY

•  [ 25 min] Oprowadzanie po zamku z historyczką sztuki Barbarą Łepkowską
•  [30 min] Oprowadzanie kuratorskie po wystawie miniatur Damy i rycerze z Grażyną Krokowską
•  [ 1,5 godz.] Wyprawa detektywistyczna dla dzieci (7-10 lat) i rodziców tropem tajemnic ariańskich w Czchowie.
•  [ 40 min] Spacer szlakiem militarnym po Wzgórzu Zamkowym z pasjonatem Tomaszem Mierzwą
•  [ 25 min] Oprowadzanie po zamku z archeolożką Moniką Kamińską

WYDARZENIA

• Wejście na basztę widokową
• O Staropolskim Rycerstwie – widowisko w wykonaniu Sądeckiego Rycerstwa Zakonu Księżnej Kingi – 18 maja godz. 15:00
• Niepokoje średniowiecza – widowisko taneczne w wykonaniu zespołu Belriguardo – 19 maja godz. 15:00

STAŁE ATRAKCJE

• Zwiedzanie indywidualne Wzgórza Zamkowego
• Jarmark na Węgierskiej

Podczas jarmarku można będzie zakupić rękodzieło, prowadzone będą warsztaty szycia nakryć głowy czy sakiewek, wystawcy poprowadzą  także pogadanki na temat średniowiecznego jadła.

• Damy i rycerze – wystawa miniatur Barbary Bodziony i miłośników rękopisów

BELUARD W ROŻNOWIE
Rożnów

Położona tuż nad wodami Jeziora Rożnowskiego tajemnicza budowla zwana beluardem, to ślad po twierdzy z połowy XVI wieku. Budowę tej nowoczesnej, jak na owe czasy, fortecy rozpoczął hetman Jan Tarnowski – znany praktyk i teoretyk wojskowości. Zaglądając do wnętrza nowożytnego beluardu, poznają Państwo skomplikowaną myśl wojskową, która towarzyszyła ówczesnej obronności. Podczas zwiedzania poszukamy także płaskorzeźby mężczyzny trzymającego odciętą głowę Turka, dowiemy się też, kiedy mieściła się tu ludwisarnia i gorzelnia oraz co wspólnego z rożnowskim bastionem mieli arianie.

OPROWADZANIA I SPACERY

• [ 30 min] Oprowadzanie po beluardzie z historykiem Mateuszem Niemcem
• [ 1,5 godz.] Dwa zamki i nie tylko – spacer po najciekawszych miejscach w Rożnowie z przewodnikiem i regionalistą Markiem Nowakowskim
• [ 30 min] Oprowadzanie po beluardzie z historyczką sztuki Barbarą Łepkowską

STAŁE ATRAKCJE

Zwiedzanie indywidualne (poza godzinami oprowadzania z przewodnikiem)

TRASA MAŁPOLSKA II – 25–26 maja 2019

WIEŚ KACWIN NA SPISZU

Kacwin, z języka niemieckiego katzwinkel, czyli koci zakątek, położony jest na Spiszu – dawnej historycznej krainie, która do 1920 roku stanowiła część Królestwa Węgierskiego. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1320 roku, dowiadujemy się o niej z dokumentu sprzedaży dokonanej przez Kokosza Berzewiczego. Kacwin to jedna z najstarszych wsi na terenie Spisza, a jej układ przestrzenny jest typowy dla tego terenu. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu elementem charakterystycznym dla kacwińskiego krajobrazu były drewniane spichlerze, tzw. Sypańce, jeden z nich, zachowany w bardzo dobrym stanie można odnaleźć w labiryncie charakterystycznej spiskiej zabudowy.

OPROWADZANIA I SPACERY

•  [ 1,5 godz.] To, co jest, i to, czego nie ma – spacer po Kacwinie z etnografem Leszkiem Janiszewskim
•  [30 min] Oprowadzanie po kościele z historyczką sztuki Joanną Świtałą
•  [ 1,5 godz.] Opowieści o kacwińskich kapliczkach – spacer po Kacwinie z regionalistką Anną Stronczek

WYDARZENIA

• O kacwińskiej wersji stroju spiskiego – opowieść regionalistki Anny Stronczek
• Wiązanka tańców spiskich w wykonaniu zespołu regionalnego „Bystry Potok” pod kierownictwem Małgorzaty Trybuły i Kamili Krzysiaczek

STAŁE ATRAKCJE

• Przystanek Kacwin – wystawa plenerowa fotografii Adama Gryczyńskiego
• O dobrotliwych Julkach, co sypaniec w Kacwinie uratowały – warsztaty dla dzieci (5–11 lat) z Anną Machacz
• Zwiedzanie indywidualne kościoła (poza godzinami oprowadzania z przewodnikiem)

KOŚCIÓŁ PW. ŚW. BARTŁOMIEJA W NIEDZICY

Wzmianka o Niedzicy, lokowanej na prawie niemieckim, w dokumentach pojawiła się po raz pierwszy w 1320 roku. Od początku XIV wieku aż do 1920 roku tereny Górnego Spisza znajdowały się pod panowaniem Węgier. Budowa kościoła pw. św. Bartłomieja Apostoła związana jest z lokacją wsi i funkcjonowaniem pobliskiego zamku Dunajec. Badacze nie są zgodni co do pierwotnego wyglądu świątyni (murowana czy drewniana), osoby jej fundatora i dokładnej daty budowy. Przyjmuje się, że obecny kościół powstał w I połowie XIV wieku i że ufundował go węgierski ród Berzeviczych. Ze źródeł pisanych wiadomo tylko, że w 1326 roku Kokosz Berzeviczy przekazał kościół pod patronat kartuzów z pobliskiego Czerwonego Klasztoru. Wnętrze kościoła św. Bartłomieja w Niedzicy pokrywają malowidła, rysunki i inskrypcje pochodzące z różnych epok historycznych. Najstarszym i zrazem najcenniejszym elementem wystroju niedzickiego kościoła jest fragment gotyckiego tryptyku, który kiedyś pełnił funkcję ołtarza głównego. Zachowane kwatery przedstawiają sceny męczeństwa Bartłomieja opisane w Złotej legendzie dominikanina Jakuba de Voragine.

OPROWADZANIA I SPACERY

•  [30 min] Tropem św. Bartłomieja – oprowadzanie z historyczką i regionalistką Elżbietą Łukuś
•  [40 min] O niedzickiej Piecie – opowieść historyczki i regionalistki Elżbiety Łukuś
•  [30 min] Oprowadzanie w języku słowackim z ks. proboszczem Józefem Bednarczykiem
•  [30 min] Oprowadzanie z historykiem sztuki Piotrem Pajorem

WYDARZENIA

• Barokowy kwadrans – muzyczna zapowiedź festiwalu Barok na Spiszu
• Festyn rodzinny Dzień dziecka

STAŁE ATRAKCJE

• Zwiedzanie indywidualne (poza godzinami oprowadzania z przewodnikiem)
• Kościół u stóp zamku – wystawa planszowa z okazji 700-lecia historii kościoła
• Ilustrujemy spiskie legendy: O dymbie, niedzickich krasnoludkach i zakopanych skarbach ‒ warsztaty integracyjne dla dzieci (5–11 lat) z Anną Machacz

ORGANY WŁADYSŁAWA HASIORA NA PRZEŁĘCZY SNOZKA
Kluszkowce

Władysław Hasior (1928–1999), jeden z najbardziej intrygujących i rozpoznawalnych artystów polskich XX wieku, urodził się w Nowym Sączu.

Jedną z najciekawszych realizacji Władysława Hasiora są wykonane w 1966 roku żelazne Organy na Przełęczy Snozka, niedaleko Czorsztyna. Warto tu przyjechać choćby z powodu wspaniałych widoków, jakie roztaczają się z tego miejsca na Pieniny, Tatry i Jezioro Czorsztyńskie. Te właśnie walory krajobrazowe wziął pod uwagę Hasior, projektując pomnik. Monument zamówiła Komenda Powiatowa Milicji Obywatelskiej w Nowym Sączu, co w przyszłości dostarczyło i samemu artyście, i pomnikowi wielu problemów. Hasior od dawna snuł wizje o budowie „grającego pomnika” – i właśnie w tym zleceniu dostrzegł szansę na  urzeczywistnienie swojej oryginalnej artystycznej wizji.

OPROWADZANIA I SPACERY

• [ 25 min] Opowieść historyczki sztuki Julity Dembowskiej o żelaznych Organach
  Julita Dembowska – historyczka sztuki, adiunkt w Dziale Sztuki Muzeum Tatrzańskiego. Obecnie zajmuje się spuścizną Władysława Hasiora w Muzeum Tatrzańskim.
• [25 min] Opowieść rzeźbiarza Marcina Rząsy o artystycznej wizji grającego pomnika
  Marcin Rząsa – rzeźbiarz, od czasu ukończenia studiów swoje prace pokazywał na wielu wystawach w kraju i za granicą. Od 1986 roku prowadzi Galerię Rząsy w Zakopanem.

STAŁE ATRAKCJE

• Zwiedzanie indywidualne
• Nie tylko pomnik – multimedialna galeria twórczości Władysława Hasiora na Snozce
• Muzyczny asamblaż – plenerowy, grający plac zabaw dla dzieci

_______________

21. Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego

Organizator: Małopolski Instytut Kultury w Krakowie

Od 18 do 19 maja 2019 roku
Od 25 do 26 maja 2019 roku

Udział w wydarzeniach Małopolskich Dni Dziedzictwa jest bezpłatny, na część z nich obowiązuje rezerwacja miejsc, która rozpocznie się 13 maja br. (zapisy na pierwszy weekend) i 20 maja br. (zapisy na drugi weekend) poprzez formularz na stronie https://dnidziedzictwa.pl/rezerwacja-2019 oraz pod nr. tel. 12 423 35 55.

Szczegółowe informacje na https://dnidziedzictwa.pl/program/