24 października 2010 o godz. 12.00 w Galerii Naprzeciw w Poznaniu odbędzie się wernisaż wystawy Seeing is forgetting autorstwa Ksawerego Sominskiego.
Inżynier, poeta, wizjoner, fizyk, badacz, wynalazca. Ksawery Sominski to artysta, którego twórczość zdradza dziwną komitywę z ironią losu i meandrami historii.
Działalność Sominskiego, urodzonego w 1923 roku w podwarszawskim Milanówku, nie była dotąd bliżej znana polskiej publiczności. Artysta, który podczas II wojny światowej został zmuszony wyemigrować do Belgii, spędził całe życie poza granicami ojczystego kraju. Jego prace prezentowane były na wielu wystawach, zarówno zbiorowych jak i indywidualnych, na całym świecie (m.in. w Kunsthalle Wien w Wiedniu, Nationalgalerie w Berlinie czy w MOMA w Nowym Jorku), znajdują się także w prestiżowych kolekcjach (m.in. De Pont, Tilbury, Holandia; Kunstmuseum, Bern, Szwajcaria; Zeno X Gallery, Bruksela, Belgia).
Wystawa w Galerii Naprzeciw w Poznaniu jest drugą indywidualną prezentacją jego twórczości w Polsce (pierwsza miała miejsce w maju b.r. w poznańskiej Galerii Muzalewska).
Składają się na nią prace powstałe od początku lat 60. ubiegłego wieku do roku 1979, w którym artysta zmarł tragicznie w wypadku samochodowym. Nie jest to jednak typowa wystawa retrospektywna, lecz, jak twierdzi Weronika Trojańska, kuratorka pokazu, mikrokosmos jego artystycznych opowieści, swoisty esej i miraż historii. Zebrane instalacje i rysunki artysty mają na celu ukazanie tego twórcy, jako badacza historycznej fikcji, pragnącego za pomocą sztuki przeniknąć i zrozumieć jej tajemnicę. Poprzez bogactwo gromadzonych, komentowanych i interpretowanych motywów pochodzących z różnych czasoprzestrzennych wymiarów powszechnie znanej rzeczywistości, starał się zgłębić ich prawdziwe Istnienie. Zestawiając samotne ja marzyciela z potęgą kosmosu, poszukiwał istoty więzi człowieka ze światem. Utwierdzenia w nim wyobraźni.
Sominski wypracował szczególną strategię artystyczną. Używając tradycyjnych mediów (jak rysunek czy fotografia) wychodzi poza tradycyjnie rozumianą rolę artysty. Przyjmuje rolę historyka, archiwisty, opowiadacza historii, galerzysty, krytyka, projektanta wystaw, socjologa, kolekcjonera, wizjonera, magika.
Tworzy instalacje, w których do własnych obiektów włącza materiały archiwalne czy ready-mades. Jego prace to fuzja artystycznych i technologicznych eksperymentów. Oscylują na granicy sztuki i życia, historyczności i fikcji, prowadząc grę między autobiografią a zmyśleniem. Przypominają zebrane skarby i zabawki małego chłopca, rysunki szalonego inżyniera i konstruktora, pamiątki dziwnego podróżnika czy historyka. Mówiąc słowami J. Baudrillarda, skrywają nieobecność głębokiej rzeczywistości.
Rozgrywają się na granicy obecności i nieobecności. Pełni i pustki. W punkcie przecięcia się marzeń z rzeczywistością. Uzmysławiają pragnienie ułudy i oszukują w bardzo przekonujący sposób, poprzez odkrywanie rzeczywistości.
Ksawery Sominski – ur. 5 sierpnia 1923 w Milanówku, w polskiej rodzinie o żydowskich korzeniach.
Ukończył historię na Uniwersytecie w Antwerpii oraz tamtejszą Królewską Akademię Sztuk Pięknych. Po studiach przez pewien czas pracował w warsztacie introligatorskim, a później w archiwum Muzeum Morskiego, które wywarło duży wpływ na jego twórczość artystyczną. W 1960 pokazał marynistyczne rysunki i obiekty na swojej pierwszej indywidualnej wystawie w antwerpskiej galerii Wide White Space.
Bliska była mu estetyka dadaizmu, obecna szczególnie w jego wczesnych pracach – rysunkowych kolażach łączących tekst ze schematycznym przedstawieniem. Silny wpływ wywarła na nim idea dadaistycznych ‘ready-mades’, które później przekształcił we własnoręcznie wykonywane artefakty.
Duch futuryzmu ujawnia się w zamiłowaniu Sominskiego do maszyn i techniki. Jednak, artysta ma do nich osobliwy stosunek. Nie interesuje go postęp techniczny, wręcz przeciwnie, upatruje w nim niszczenie poetyki zawartej w technologicznych konstrukcjach.
W połowie lat sześćdziesiątych zaczął tworzyć charakterystyczne dla całej jego twórczości instalacje, składające się z wielu elementów i nawiązujące do rzeczywistych wydarzeń (Samoloty 1964, Zeppeliny 1966).
W 1969 roku wyjechał do Austrii. Tam poznał Wolfa Messinga i Teda Seriosa, pod których wpływem zaczął interesować się zjawiskami paranormalnymi. Powstały prace o statkach zaginionych w okolicach Trójkąta Bermudzkiego (1975) czy też te odnoszące się do tajemnicy syberyjskiej Doliny Śmierci (1978).
Balansując na granicy prawdy historycznej i fikcji stworzył własny, oryginalny styl.
Jego twórczość wywarła wpływ na takich artystów współczesnych jak chociażby Panamarenco, którego łączy z Sominskim specyficzna estetyka i zamiłowanie do konstrukcji maszyn lotniczych, czy Luca Tuymansa, w którego malarstwie wyczuwalna jest charakterystyczna dla Sominskiego poetyka niedopowiedzialności wydarzeń historycznych.
W Polsce recepcja Sominskiego obecna jest w pracach Roberta Kuśmirowskiego czy Szymona Kobylarza.
Zginął 18 kwietnia 1979 r. w wypadku samochodowym w okolicach Rawy Mazowieckiej, jadąc z Graz (Austria) do Warszawy.
Ksawery Sominski Seeing is forgetting
(Instalacje 1960 – 1979)
Galeria Naprzeciw, ul. Solna 4
UA Poznań