Do kolekcji fotografii Muzeum Narodowego w Warszawie trafił egzemplarz albumu pt. XI Biuletyn Polskiego Towarzystwa Fotograficznego opatrzony numerem 12.
XI Biuletyn Polskiego Towarzystwa Fotograficznego został wydany w Gdańsku w 1949 roku w formie unikatowego albumu towarzyszącego pierwszej Ogólnopolskiej Wystawie Fotografii Krajoznawczej na II Festiwalu Plastyki w Sopocie. Powstało zaledwie 60 numerowanych egzemplarzy tego wydawnictwa. Znajdują się w nim teksty Maksymiliana Jankowskiego, komisarza wystawy, oraz Jana Bułhaka, który programową wypowiedź zatytułował Fotografia ojczysta, w odniesieniu do propagowanej przez niego koncepcji. Oprócz tego w albumie zamieszczono spis nagrodzonych autorów, z uwzględnieniem tytułów fotografii oraz przyznanych nagród. Szczególnie cenna jest informacja o urzędach i instytucjach państwowych, które zakupiły z wystawy wszystkie prace 86 autorów wyróżnionych nagrodami na łączną kwotę 920 000 złotych.
Część albumowa została skomponowana z oryginalnych czarno-białych odbitek fotograficznych, z których dwie – autorstwa Maksymiliana Jankowskiego – dokumentują architekturę ekspozycji oraz sposób prezentacji fotografii, a trzecia – autorstwa Tadeusza Staszczyńskiego – pokazuje sześcioosobowe jury (m.in. z Janem Bułhakiem, Zygmuntem Obrąpalskim i Maksymilianem Jankowskim w składzie) podczas obrad w plenerze. Pozostałe trzydzieści osiem zdjęć to fotografie wybrane do zaprezentowania w albumie spośród 86 nagrodzonych.
Publikacją zostali za swoje prace wyróżnieni następujący fotograficy:
- Jan Bułhak Dewajtis (dęby w miejscowości Przełaz na Ziemi Lubuskiej), sygnowana verso pieczątkami tuszowymi oraz odręcznym opisem nestora polskiej fotografii; Tadeusz Cyprian Wczasy (łódź na wodzie migocącej w słońcu), sygnowana na negatywie;
- Stefan Deptuszewski Przy pracy (gospodynie w strojach ludowych zajmujące się haftowaniem);
- Edward Falkowski Przysłup Miętusi (pejzaż zimowy);
- Eugeniusz Haneman Nadmorskie trawy (pejzaż o zachodzie słońca), sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Edward Hartwig Sadzenie buraków, sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Stanisław Izdebski Wejście do portu, sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Roman Jakimiec Morze;
- Maksymilian Jankowski Sieci rybackie V;
- Grzegorz Kanafocki Stare domy w Chojnicach;
- Kazimierz Konieczny Z pomroku dziejów (pejzaż zimowy);
- Jan Korpal Krokusy, sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Kazimierz Lelewicz Z pracowni rzeźbiarza, sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Tadeusz Link Diabły morskie (marynarze na maszcie), sygnowana verso atramentem;
- Gustaw Martusewicz Kościół św. Katarzyny;
- Bożena Michalik Z wieży Uniwersytetu Wrocławskiego;
- Maksymilian Myszkowski W odlewni I;
Warte uwagi są również opublikowane następujące fotografie:
- Henryk Nowak Przed wyprawą (dwaj chłopcy z modelem żaglówki), sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Henryk Nowy W Sowich Górach;
- Zygmunt Obrąpalski Wachlarz – Gubałówka, sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Leon Perszon Wykopaliska w Dąbrowie, sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Dominik Piotrowski Kościół dominikański;
- Witold Romer Widok z Gładkiej Przełęczy;
- Stanisław Rybak Kolonia R.T.P.D. (chłopcy siedzący przy ognisku);
- Ryś Dobrzykowski Nurek;
- Ryszard Wiktor Schram Mgły nad Morskim Okiem;
- Józef Skoczylas Nad Bałtykiem;
- Eugeniusz Skrzydłowski Dorsze;
- Adam Śmietański Brama Krakowska (w Lublinie), sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Tadeusz Sobol Samotna (pejzaż z sosną);
- Władysław Spoliński Śnieżka na straży granicy;
- Florian Staszewski Dar Pomorza w porcie, sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Jerzy Strumiński Nad morzem czuwa straż;
- Tadeusz Szpak Gospodarz (Czy jutro będzie pogoda?);
- Tadeusz Wański Pejzaż wielkopolski;
- Bolesława Zdanowska Wielbłądzie garby (pejzaż nadmorskich wydm), sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Edmund Zdanowski Bałtyk szaleje, sygnowana verso pieczątką tuszową;
- Feliks Zwierzchowski Kumoszki z Kadzidła.
Ogólnopolska Wystawa Fotografii Krajoznawczej zaprezentowana w albumie nawiązywała do propagowanej przez Jana Bułhaka, prezesa Polskiego Związku Fotografików, idei fotografii ojczystej. Wybitny polski fotografik, zajmujący się tą dziedziną od początku XX wieku, po II wojnie światowej zdołał skutecznie wylansować filozofię fotografii mającej na celu wszechstronne pokazanie kraju w obrazach o wysokim poziomie, zarówno pod względem informacyjnym, jak i artystycznym. Album wydany przy okazji tej wielkiej wystawy jest z jednej strony dowodem na żywotność polskiego środowiska fotograficznego, a z drugiej na zainteresowanie państwa siłą i możliwościami propagandowego wykorzystania fotografii. Wśród załączonych oryginalnych odbitek zdjęć autorów z całego kraju znajdują się w nim prace wybitnych fotografików z okresu międzywojnia oraz młodych twórców, którzy debiutowali podczas tej wystawy.
Włączenie do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie albumu zakupionego dzięki ofiarności Banku Gospodarstwa Krajowego jest cennym uzupełnieniem zasobu polskich zdjęć pochodzących z końca lat 40. i początku lat 50. XX wieku, jak też muzealnej kolekcji fotografii Jana Bułhaka.
XI Biuletyn Polskiego Towarzystwa Fotograficznego
Kolekcja fotografii
Muzeum Narodowe w Warszawie
