Gliwice na ich drodze: Julian Duchowicz i Zygmunt Majerski

16 czerwca o godz. 16.00 w Willi Caro w Gliwicach odbędzie się wykład Ryszarda Nakoniecznego pt. Gliwice na ich drodze: Julian Duchowicz i Zygmunt Majerski.

Pałac Młodzieży w Katowicach (J. Duchowicz i Z. Majerski, 1951) – fot. R. Nakonieczny (źródło: materiały prasowe organizatora)

Julian Duchowicz i Zygmunt Majerski – nierozerwalny tandem architektów, związanych ze Lwowem, a po II wojnie światowej także z Gliwicami i Wrocławiem. Opowie o nich dr inż. arch. Ryszard Nakonieczny, 16 czerwca, podczas ostatniego przed wakacjami wykładu z cyklu Gliwice na ich drodze.

O architektach Ryszard Nakonieczny pisze:

Julian Duchowicz (1912-1972 ) i Zygmunt Majerski (1909-1979) stanowili nierozerwalny tandem architektów, związanych ze Lwowem, a po II wojnie światowej także z Gliwicami i Wrocławiem. Ich wspólna kariera zawodowa rozpoczyna się na Wydziale Architektonicznym Politechniki Lwowskiej, który razem kończą: Julian Duchowicz w 1936 roku, a Zygmunt Majerski rok wcześniej w 1935. Tam także podejmują pracę, która trwała w przypadku Duchowicza do 1945 roku, natomiast w przypadku Majerskiego do 1939 roku. Zygmunt Majerski w czasie II wojny światowej opuszcza Lwów, biorąc udział w kampanii wrześniowej, a potem w latach 1940-1945 staje się jeńcem w Murnau. Po uwolnieniu w latach 1946-1947 przebywa we Włoszech gdzie projektuje i realizuje Cmentarz Wojskowy w Bolonii. Z Włoch emigruje potem na krótko do Anglii. W 1947 roku przybywa jednak do Polski, do Gliwic, na Politechnikę Śląską, by ponownie spotkać się z Julianem Duchowiczem, który tu przebywa już od 1945 roku. Pracują znowu razem na Wydziale Inżynieryjno-Budowlanym w Katedrze Budownictwa Utylitarnego. W 1954 roku w związku z likwidacją Oddziału Architektury w Gliwicach obaj przenoszą się na Politechnikę Wrocławską, by tam kontynuować swą karierę zawodową. Obaj pełnią tam funkcje prodziekanów, najpierw Majerski przez jedną kadencję w latach 1961/1962, a potem Duchowicz przez dwie, w latach: 1962/1963 i 1963/1964. Od 1968 roku Julian Duchowicz kieruje Instytem Architektury i Urbanistyki na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej, aż do swojej śmierci w 1972 roku.

Zygmunt Majerski natomiast w 1964 roku opuszcza Wrocław, by objąć kierownictwo nowo utworzonej Katedry Projektowania Budynków Mieszkalnych i Usługowych na Wydziale Budownictwa Przemysłowego i Ogólnego Politechniki Śląskiej w Gliwicach. W latach 1966-1971 pełni tam funkcję dziekana. W 1977 roku wraz z innymi uruchamia samodzielny Wydział Architektury pełniąc funkcję jego pierwszego dziekana w kadencji 1977/1978. Umiera 4 stycznia 1979 roku, pozostawiając po sobie wielu znakomitych wychowanków, którzy kontynuują jego myśl twórczą w zakresie naukowym, dydaktycznym i budowlanym pod zaszczytnym mianem śląskiej szkoły architektury, będącej kontynuatorką lwowskiej alma mater.

Julian Duchowicz i Zygmunt Majerski w 1934 roku jeszcze przed ukończeniem swych studiów, inicjują wspólną działalność projektową. Uczestniczą w wielu powszechnych konkursach SARP, w których zawsze są nagradzani. Otrzymują wiele nagród, w tym nagrodę I stopnia w konkursach na projekty: Domu Zdrojowego w Morszynie (1934) i w Juracie (1935), rozwiązania urbanistycznego otoczenia pomnika Marszałka Piłsudskiego we Lwowie (1936) czy sanatorium w Skotnikach (1937). Nagrody II stopnia za projekty: kompleksu gmachów Wydziału Mechanicznego Politechniki Lwowskiej (1939) i bloków mieszkalnych PZUW we Lwowie (1939) oraz nagrody III stopnia za regulację mola południowego w Gdyni wraz z Domem Żeglarza (1936) oraz otoczenia Wawelu (1939).

Dopiero po 1945 roku znowu wspólnie stają w szranki w licznych konkursach architektonicznych, podobnie jak przed wojną zakończonych pomyślnie nagrodami, jak np: I stopnia – za Teatr Opery i Baletu w Katowicach (1959), II stopnia – za Centralny Dom Młodzieży w Warszawie (1948) oraz za gmach Teatru Narodowego w Łodzi (1948), wyróżnienia – za Ośrodek Wypoczynkowy Orbis w Warszawie (1949) oraz Pałac Młodzieży w Katowicach (1949).

Wspólnie realizują wiele prestiżowych budynków jak np.: Gmach administracyjno-usługowy rozpoczynający nową oś urbanistyczną w Katowicach przy ul. Rynek 13 (1947), Pałac Młodzieży w Katowicach (1951), gmach Wydziału Górniczego Politechniki Śląskiej w Gliwicach (1953), Dom Muzyki i Tańca w Zabrzu (1957), teatr w Opolu (1961), budynek mieszkalno-usługowy w Gliwicach przy ul. Łużyckiej (1962), osiedle mieszkaniowe Stawowa w Gliwicach między ulicami: Dworcowa – Dunikowskiego -Wrocławska (1968) czy gmach Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej Politechniki Śląskiej w Gliwicach (1970).

Ich twórczość jest wyrazem otwartości na nowoczesność oraz niezwykłej umiejętności właściwej percepcji czynników materialnych i niematerialnych kontekstu, związanych z czasem, miejscem, kulturą, władzą i inwestorem. Zawsze na bardzo wysokim poziomie uformowań, co sprawiło, iż w uznaniu wybitnych zasług dla rozwoju współczesnej architektury polskiej otrzymali najwyższą Honorową Nagrodą SARP w 1973 roku.

Organizator: Muzeum w Gliwicach