Charles Simic, amerykański poeta serbskiego pochodzenia, został laureatem Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2014.
10 marca w warszawskim Teatrze Polskim Fundacja im. Zbigniewa Herberta ogłosiła laureata II edycji Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta. Uhonorowano nią urodzonego w 1938 r. Charles’a Simica – wybitnego poetę, eseistę, tłumacza. Charles Simic jest także autorem artykułów na temat poezji polskiej w The New York Review of Books oraz wstępu do amerykańskiego wydania The Collected Prose Zbigniewa Herberta w przekładzie Alissy Valles. Ma na swoim koncie najbardziej prestiżowe artystyczne wyróżnienia, w tym Nagrodę Pulitzera. Charles Simic odbierze Nagrodę im. Zbigniewa Herberta 14 maja w Warszawie.
Jaka wspaniała wieść i jak dobrze, że dociera ona do mnie z kraju, który dał światu licznych wspaniałych poetów, z których wielu, jak Zbigniew Herbert, miało dla mnie osobiście ogromne znaczenie. Po raz pierwszy przeczytałem jego wiersze w przekładach Czesława Miłosza w roku 1965, dwa lata później poznałem go w Nowym Jorku, później zaś spotykaliśmy się wielokrotnie w Ameryce i Europie. Choć byłem znacznie młodszy od niego, dzieciństwo spędzone w Jugosławii podczas II wojny światowej oraz dekada przeżyta tam za czasów komunizmu sprawiły, że doskonale rozumiałem zarówno koleje życia Herberta, jak jego wiersze. Ich wartość polegała m.in. na fakcie, iż poruszając tematy związane z doświadczeniem tych okrutnych lat, a także ewokowanymi przez nie dylematami moralnymi i filozoficznymi, Herbert wypracował niezwykle jasny język oraz wspaniałe połączenia powagi i poczucia humoru – powiedział Charles Simic na wieść o otrzymaniu Nagrody im. Zbigniewa Herberta.
Międzynarodowa Nagroda Literacka im. Zbigniewa Herberta to wyróżnienie na polu literatury światowej – przede wszystkim w dziedzinie poezji. Przyznawana jest od 2013 roku za wybitne dokonania artystyczne i intelektualne nawiązujące do idei, które przyświecały twórczości Zbigniewa Herberta. Rada Fundacji może także podjąć decyzję, by Nagrodę przyznać dodatkowo w kategoriach eseistyki, przekładu oraz edytorstwa.
Laureata Nagrody wskazało siedmioosobowe, międzynarodowe jury, w skład którego weszli poeci, eseiści, tłumacze i wydawcy: Lidija Dimkovska (Macedonia/Słowenia), Edward Hirsch (USA), Michael Krüger (Niemcy), Jarosław Mikołajewski (Polska), Agneta Pleijel (Szwecja), Jaume Vallcorba Plana (Hiszpania) oraz Tomas Venclova (Litwa/USA).
W ostatnich latach, po śmierci Herberta, Miłosza i Szymborskiej, wobec zamilknięcia Stanisława Barańczaka i bardzo rzadkiego publikowania Ryszarda Krynickiego, polska poezja w dużej mierze przeszła pod sztandary lingwistycznej, skoncentrowanej na samym języku, awangardy. Często trafia w ten sposób w ślepy zaułek, tracąc porozumienie z odbiorcą, skazując się na środowiskowe, akademickie getto. Bardzo się cieszę, iż wybierając Charlesa Simica jury Nagrody niejako przypomina nam, że także dziś możliwe jest zrealizowanie w wierszu tych wartości, które pół wieku temu Zbigniew Herbert określił jako bezinteresowność, zdolność kontemplacji, wizja utraconego raju, odwaga, dobroć, współczucie, pewna mieszanina rozpaczy i humoru – mówi Andrzej Franaszek, krytyk, sekretarz jury Nagrody.
Edward Hirsch, amerykański poeta i członek jury Nagrody Herberta, wskazuje, iż
podobnie jak Zbigniewa Herberta, specjalnością Simica jest tragikomedia. Jest on wyczulonym na paradoks filozofem, pełnym sceptycyzmu wizjonerem. Sarkastyczne poczucie humoru łączy z dogłębną świadomością tragiczności ludzkiego losu. Dzięki tym wartościom potrafi jednocześnie inspirować poetów na całym świecie oraz poruszać czytelników, przypominając im, czym jest – godne swego miana – człowieczeństwo.
Dyrektor Instytutu Książki, Grzegorz Gauden, podkreśla wpływ europejskich korzeni poety na jego twórczość:
Cieszę się, że kolejny wspaniały artysta został wyróżniony przez Jury Nagrody Herberta. Tegoroczny Laureat dobrze zna polską poezję, szczególnie bliscy są mu Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz i Adam Zagajewski. To poeta amerykański ale także europejski i tym różni się od ubiegłorocznego laureata, W.S. Merwina. Czytając Simica ma się wrażenie, że przynależy do europejskiego doświadczenia i dzięki podobnemu jak u Herberta wyczuleniu na historię może objaśniać nam współczesną rzeczywistość. Uderza pewna zbieżność z drogą Miłosza – dwóch poetów ukształtowanych w młodości przez Europę Wschodnią, którzy wnoszą do poezji amerykańskiej swoje doświadczenie i wrażliwość. Dzięki temu zdobywają w niej czołową pozycję i nadają jej nowy ton. Twórczość Simica jest już znana polskim czytelnikom dzięki wydanemu w 1992 roku tomowi Madonny z dorysowaną szpicbródką w przekładzie Stanisława Barańczaka. Mam jednak nadzieję, że dzięki tej Nagrodzie sięgną po nią kolejni miłośnicy poezji.
Uroczystość wręczenia Nagrody laureatowi odbędzie się 14 maja w Teatrze Polskim w Warszawie. Nagrodę ufundowaną przez PKN ORLEN – Sponsora Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta – stanowi statuetka oraz czek na 50 tysięcy dolarów amerykańskich.
Międzynarodowa Nagroda Literacka im. Zbigniewa Herberta
Laureat: Charles Simic
Ogłoszenie nazwiska laureata: 10 marca 2014
Wręczenie Nagrody: 14 maja 2014 roku
Fundacja im. Zbigniewa Herberta
