Od 20 marca w Muzeum Narodowym w Warszawie można oglądać wystawę pt. Aleksander Gierymski 1850-1901. Jest to pierwszy po 76 latach tak wszechstronny i kompletny pokaz dorobku artystycznego malarza. Wystawą prac Aleksandra Gierymskiego zainaugurowano w 1938 roku działalność Muzeum w nowym gmachu w Alejach Jerozolimskich.
Zaprezentowana zostanie niemal cała dostępna spuścizna Aleksandra Gierymskigo – ok. 120 obrazów i szkiców olejnych, ok. 70 rysunków, jeden szkicownik, a także blisko 110 drzeworytów wykonanych według rysunków Gierymskiego oraz zespół fotografii modeli pozujących artyście. Większość prac pochodzi ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, pozostałe wypożyczono z osiemnastu muzeów polskich, dwóch instytucji zagranicznych oraz z wielu kolekcji prywatnych. Układ ekspozycji pozwoli poznać kolejne etapy rozwoju twórczego Gierymskiego. Główny wątek narracji koncentruje się wokół eksperymentów artysty dotyczących analizy zjawisk świetlnych i możliwości ich odwzorowania na powierzchni płótna, a także umiejętności dostosowywania stylistyki oraz cech warsztatowych do charakteru zagadnienia artystycznego, z którym chciał się zmierzyć, tworząc określony obraz.
Wokół dzieł o znaczeniu kluczowym dla oceny twórczości Gierymskiego – takich jak: Sjesta włoska, W altanie, Żydówka z pomarańczami (obraz odzyskany w 2011 r. dzięki staraniom MKiDN oraz funduszom przekazanym przez Fundację PZU), Święto Trąbek, Wieczór nad Sekwaną czy Wnętrze bazyliki św. Marka w Wenecji – zestawione zostały szkice przygotowawcze i studia plenerowe, a także inne prace o zbliżonej tematyce. Taki sposób prezentacji pomaga zrozumieć, w jaki sposób artysta dochodził do rozstrzygnięcia problemów malarskich nurtujących jego wyobraźnię w danym okresie życia. Na wystawie, obok powszechnie znanych obrazów, znajdują się również dzieła pokazane publicznie po raz pierwszy od końca XIX wieku. Ich równoczesne wystawienie stworzy okazję do nowego, krytycznego spojrzenia na cały dorobek twórczy artysty. Na uwagę zasługują, dotychczas słabo rozpoznane i niedocenione przez współczesną historię sztuki, a zebrane na ekspozycji w niemal pełnym zakresie, drzeworyty wykonane według rysunków Gierymskiego, dla którego praca ilustratorska stanowiła istotny nurt działalności twórczej i często była jedynym źródłem utrzymania artysty.
Warszawska ekspozycja jest częścią projektu Bracia Gierymscy realizowanego przez Muzeum Narodowe w Warszawie i Muzeum Narodowe w Krakowie, na który składają się: wystawa Aleksander Gierymski 1850–1901 (przygotowana przez Muzeum Narodowe w Warszawie i prezentowana w Gmachu Głównym MNW w terminie od 20 marca do 10 sierpnia 2014 roku) oraz wystawa Maksymilian Gierymski. Dzieła, inspiracje, recepcja (przygotowana przez Muzeum Narodowe w Krakowie i prezentowana w Gmachu Głównym MNK w terminie od 25 kwietnia do 10 sierpnia 2014 roku).
Program edukacyjny towarzyszący warszawskiej wystawie jest skierowany do różnorodnych grup odbiorców zorganizowanych i indywidualnych.
Aleksander Gierymski to jeden z najwybitniejszych malarzy polskich. Tworzył w drugiej połowie XIX wieku, a swą realistyczną sztukę podporządkował zgłębianiu problematyki światła i koloru. Należał do pokolenia artystów, którzy świadomie zerwali z ustanowionym przez Jana Matejkę prymatem malarstwa historycznego, uznanego za domenę jednoczącą naród w kraju podzielonym między trzech zaborców. Różnorodna, bogata w wątki tematyczne twórczość Gierymskiego kształtowała się pod wpływem profesorów Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, a także w kręgu działającej tam polskiej kolonii artystycznej, której głównymi przedstawicielami byli Maksymilian Gierymski (starszy, przedwcześnie zmarły brat artysty), Józef Brandt, Adam Chmielowski (późniejszy św. Brat Albert), Alfred Wierusz-Kowalski czy Władysław Czachórski.
Różnorodność gatunków występująca w malarstwie Aleksandra Gierymskiego oraz bogactwo środków warsztatowych, jakimi się posługiwał, sprawiają, że wystawa jego twórczości staje się interesująca zarówno dla szerokiej publiczności, jak i historyków czy krytyków sztuki. W jego oeuvre dominują: pejzaże, we wczesnym okresie twórczości sceny rodzajowe o stylizacji historycznej, w późniejszym ukazujące codzienne życie ówczesnych miast, a także studia portretowe charakterystycznych typów ludzkich. W tej kategorii mieszczą się przejmujące siłą wyrazu, pogłębione psychologicznie studia postaci do obrazu Trumna chłopska, a także wizerunek Żydówki z pomarańczami, utracony przez Muzeum Narodowe w czasie II wojny światowej i szczęśliwie odzyskany w 2011 roku.
Projekt Bracia Gierymscy realizowany przez Muzeum Narodowe w Warszawie i Muzeum Narodowe w Krakowie.
Kurator wystawy Aleksander Gierymski 1850-1901: Ewa Micke-Broniarek
Aleksander Gierymski 1850-1901
Wystawę można oglądać od 20 marca do 10 sierpnia 2014 roku
Gmach Główny, Muzeum Narodowe w Warszawie