30 kwietnia w Świecie Książki ukaże się powieść amerykańskiej noblistki Toni Morrison Najbardziej niebieskie oko.
Brzydka ona, brzydki on, a taka ładna miłość – śpiewała w znanej piosence Grażyna Łobaszewska. W tej poruszającej, pierwszej w dorobku amerykańskiej noblistki powieści, miłość też jest brzydka i to na życzenie tych, których ponoć łączy. Rodzice małej Pecoli, bijąc się i awanturując jak niemal wszyscy w ich okolicy, zawarli niepisane porozumienie, że jedno drugiego nie zabije.
Nikt tu nikogo nie zabija w dosłownym sensie tego słowa, ale tak naprawdę – wszyscy wszystkich, od urodzenia. Nieczułością, karami, nakazami bez wytłumaczenia, raniącymi półsłówkami. Matka i ojciec zabijają swoje dzieci, które, nie mogąc odwzajemnić tego rodzicom, zabijają inne dzieci, a gdy już się nie da, dręczą zwierzęta. Świat bohaterów, zawężony do konieczności przeżycia, odciska piętno w kolejnym pokoleniu tak samo, jak razy po biciu pasem zimą i ślady po biciu zielonymi witkami wiosną, bo wiosną smagano inaczej.
Morrison portretuje dzieciństwo swego pokolenia, opowiadając historię czarnej Pecoli, dziewczynki z małego miasteczka, dorastającej w latach 40. XX wieku. Brzydka Pecola uważa, że gdyby miała piękne, jasne, niebieskie oczy, jak na przykład uwielbiana gwiazda ekranu Shirley Temple, brzydka by nie była, także od środka. Czarna dziewczynka chciała wydostać się z otchłani swojej czerni i spojrzeć na świat niebieskimi oczami. Zepchnięta na margines i samotna, pewnego dnia upragnione oczy otrzymuje… Czy jednak będzie szczęśliwa? Czy można być szczęśliwym w świecie, zdominowanym przez bodajże dwa najbardziej szkodliwe pojęcia w dziejach ludzkiej myśli, przez ideę romantycznej miłości i ideę fizycznego piękna? Oba zrodzone z zawiści, znajdowały pożywkę w braku pewności siebie i niezmiennie kończyły się rozczarowaniem, stawiając znak równości między urodą i cnotą.
Najbardziej niebieskie oko do dziś robi piorunujące wrażenie, choć z pozoru jest barwnym obrazkiem obyczajowym, utkanym z codzienności rodziców i dzieci, sąsiadów i znajomych, z gotowania obiadów, chodzenia na upragnione lody i śpiewania w kościelnym chórze; wiele dowiemy się z niej o życiu czarnych w epoce powolnego końca głębokiej segregacji rasowej. W istocie jest to ponadczasowa historia o tym, że nie rodzimy się źli ani nieczuli, że wszystko to jest nam wpajane nim zrozumiemy, że może być inaczej.
Myliliśmy siłę z agresją, tak jak wolność myliliśmy z rozpasaniem. Współczucie zastępowaliśmy uprzejmością, a dobroć grzecznością. Igraliśmy ze śmiercią, żeby zasłużyć na miano odważnych, a chowaliśmy się przed życiem jak złodzieje – powie narratorka, wspominając dawne czasy, które bez trudu możemy zamienić na obecne.
Toni Morrison (ur. 18 lutego 1931 w Loran, Ohio) – afroamerykańska powieściopisarka i eseistka, jedna z najbardziej znanych i utytułowanych pisarek drugiej połowy XX wieku – laureatka Nagrody Nobla (1993), nagrody Pulitzera (1988) i wielu innych prestiżowych wyróżnień.
Wychowała się w wielodzietnej murzyńskiej rodzinie robotniczej, studiowała na uniwersytetach w Howard i Cornell, następnie została wykładowcą na wydziałach humanistycznych wyższych uczelni: Albany i Princeton. Pełniła funkcję dyrektora nowojorskiej oficyny wydawniczej Random House, publikującej m.in. jej utwory.
Sławę przyniosła jej już pierwsza powieść, Najbardziej niebieskie oko (The Bluest Eye), wydana w 1970 roku.
Kolejne powieści Morrison utrwaliły jej pozycję jako jednej z najwspanialszych pisarek jej pokolenia, której styl w zdumiewający sposób łączy brutalność i liryzm, epicki charakter i poetycką sugestywność: Sula (1973), Pieśń Salomonowa (1977, Książka Roku w Stanach Zjednoczonych), Tar Baby (1983), Umiłowana (1987, wyróżniona Nagrodą Pulitzera), Jazz (1992), Raj (1999), Miłość (2003), Odruch serca (2008), Dom (2012). Pisarka opublikowała również tom esejów Grając w ciemnościach (1992).
Toni Morrison Najbardziej niebieskie oko
Premiera: 30 kwietnia 2014 roku
Wydawnictwo Świat Książki
