Park Rzeźby na Bródnie powstał w 2009 roku, jako wspólna inicjatywa artysty Pawła Althamera, Urzędu Dzielnicy Targówek i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Pełni funkcję ewoluującej wystawy prezentowanej przez 24 godziny.
Prace artystów rozsiane są w Parku Bródnowskim, zaprojektowanym na terenie dawnych upraw rolnych i ogrodniczych przez inżynier Stefanię Traczyńską w latach 1976-1978. Projekt Parku Rzeźby czerpie z różnych tradycji sztuki publicznej: zarówno tej wywodzącej się ze sztuki abstrakcyjnej i minimalizmu, jak i mającej społeczny, partycypacyjny charakter. Projekt ten został podzielony na rozdziały – raz do roku w parku pojawia się nowa rzeźba. Nie wszystkie realizacje artystów mają charakter stały czy materialny; rzeźba definiowana jest tutaj raczej jako rodzaj dynamicznej artystycznej wypowiedzi na temat konkretnego miejsca, czasu, relacji przestrzennych i ludzi.
Znajdujące się w parku dzieła stanowią część stale rosnącej kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
Paweł Althamer, Raj. Raj to rzeźba-ogród, która powstała w oparciu o współpracę z mieszkańcami Bródna, m. in. z dziećmi ze Szkoły Podstawowej nr 285. Rajski zakątek w Parku Bródnowskim stworzony został z różnych gatunków drzew i krzewów, najczęściej wybieranych na podstawie cech szczególnych konkretnych roślin. Każdego roku roślin przybywa, a zielony zakątek zmienia swój kształt. W Raju wykonano również zdjęcie z udziałem okolicznych mieszkańców, które podarowane zostało w 2010 roku pobliskiej parafii Chrystusa Króla jako święty obraz, celebrujący rajski pierwiastek życia na betonowym osiedlu.
Paweł Althamer i Grupa Nowolipie, Sylwia. Rzeźba Sylwia jest efektem współpracy Pawła Althamera z Grupą Nowolipie. Od ponad piętnastu lat artysta prowadzi warsztaty ceramiczne z grupą osób chorych na stwardnienie rozsiane, dla których sztuka jest formą terapii i rehabilitacji. Wspólnie z Althamerem wykonali oni fontannę parkową w postaci Sylwii – wężowłosej kobiety leżącej na wodzie. Każdą część chimery zaprojektował inny członek grupy. Rzeźba, o wadze czterech ton, została wykonana z brązu i zainstalowana w zbiorniku wodnym przy Raju.
Youssouf Dara i Paweł Althamer, Toguna. Rzeźbiarze wspólnie odtworzyli na Bródnie istotne miejsce spotkań dla ludu Dogonów. Toguna to drewniana wiata o grubym dachu, oparta na rzeźbionych kolumnach. Stanowi istotny element kultury ludów dogońskich, będąc miejscem spotkań i narad mieszkańców wioski. Konstrukcja, która powstaje przy Parku Bródnowskim, jest nie tylko potencjalnym miejscem społecznej integracji, ale pełnić też ma prozaiczną funkcję przystanku autobusowego.
Olafur Eliasson, Negative Glacier Kaleidoscope. Rzeźba Olafura Eliassona to kalejdoskop o wadze ponad 300 kilogramów, w formie szczeliny w ziemi, w którą wpadła spadająca z nieba gwiazdka. Delikatne podświetlenie wnętrza kalejdoskopu sprawia, że najpiękniej wygląda on po zmroku i w pochmurne dni. Wszelkie zjawiska atmosferyczne – deszcz, śnieg czy grad – również zmieniają percepcję pracy Eliassona. Odwrócony kalejdoskop lodowy jest jednym z charakterystycznych dzieł islandzkiego artysty, nawiązujących zarówno do naturalnych zjawisk i fenomenów przyrodniczych, jak i do problemu percepcji oraz technologicznych wynalazków.
Jens Haaning, Bródno. Sztuka Jensa Haaniga ma charakter efemeryczny i interwencyjny, tym razem artysta stworzył jednak masywną instalację rzeźbiarską z cegieł i cementu: napis BRÓDNO wznoszący się na parkowym pagórku. Jest ona komentarzem na temat pracy, wysiłku fizycznego, związków pomiędzy myślą, językiem i materiałem. Oprócz rzeźby artysta stworzył również nowe logo osiedla, które może być bezpłatnie używane przez mieszkańców osiedla. Piksele w logotypie przypominają krawędzie cegieł napisu, jaki znajduje się w Parku Bródnowskim. Projekty Haaninga tworzone są zazwyczaj w kontekście danego miejsca, stanowią wynik badań nad specyfiką danego miasta czy dzielnicy.
Susan Philipsz, Nie jesteś sam (Czy Ziemia istniałaby bez Słońca?). Instalacja dźwiękowa Nie jesteś sam (Czy Ziemia istniałaby bez Słońca?) jest pierwszą niewidzialną rzeźbą w Parku Bródnowskim. Artystka zaprojektowała zegar dźwiękowy który bije, podobnie jak zegar wahadłowy, co kwadrans. Philipsz przyporządkowała poszczególnym godzinom sygnały polskich rozgłośni radiowych. Wszystkie sygnały zostały zagrane przez artystkę na wibrafonie. Zegar Philipsz jest rodzajem delikatnej ścieżki dźwiękowej” dla parku, odnosi się również do polskiej tradycji opozycyjnej, w której radio było niezbędnym i najłatwiej dostępnym narzędziem politycznego oporu.
Katarzyna Przezwańska, Bez tytułu (Interwencje). Latem 2010 roku Katarzyna Przezwańska wykonała kilkanaście interwencji malarskich w Parku Bródnowskim, korzystając z naturalnych fenomenów tego miejsca, zwracając uwagę na zużycie budowlanych materiałów, jak i wykorzystując znalezione obiekty o właściwościach rzeźbiarskich. Abstrakcyjne malarstwo Przezwańskiej pojawia się w relacji do pęknięć w chodnikach, ścieżek z betonowych płyt, ubytków w asfalcie oraz zastanej infrastruktury parkowej: donic, zbiorników wodnych, ławek. Powstające pod gołym niebem obrazy podkreślają egzotykę parku w centrum blokowiska. Kolory użyte przez artystkę zapożyczone są najczęściej z fasad okolicznych bloków mieszkalnych, pojawiają się też obce jaskrawe róże czy błękity.
Monika Sosnowska, Krata. Rzeźba Krata powstała w odniesieniu do lokalnej, polskiej tradycji rzeźby w przestrzeni publicznej, co jest konsekwencją zainteresowań artystki modernistycznym dziedzictwem, ale także budowlanymi pomyłkami i amatorskim, oddolnym kształtowaniem przestrzeni wspólnej i prywatnej przez mieszkańców osiedli z wielkiej płyty. Rzeźba Sosnowskiej to zainstalowana bezpośrednio na ziemi kula ulepiona z ornamentalnie ukształtowanych prętów zbrojeniowych. Powstała jako rezultat obserwacji kształtów i wzorów krat montowanych przez mieszkańców Bródna, które zabezpieczają mieszkania na parterze, kioski i sklepy przed włamaniem.
Roman Stańczak, Anioł Stróż. Anioł Stróż stoi na straży Raju – ogrodu zasadzonego przez Althamera z pomocą przyjaciół w 2009 roku. Anioł Stróż pełni funkcję posłańca i bożego pośrednika. Roman Stańczak ostrzega jednak, że to, czego pożądamy, może być przyczyną naszej zguby. Rozpacz człowieka może być powodem do chwały anioła prowadzącego śmiertelnika ciernistą drogą ku niebiosom.
Rirkrit Tiravanija, bez tytułu (przewrócony domek herbaciany z ekspresem do kawy). Rzeźba Rirkrit Tiravanija to pawilonik dla jednej lub dwóch osób, którego można używać jako miejsca do picia herbaty czy kawy, ale i jako schronienia przed deszczem. Jest to skonstruowany z tanich materiałów sześcian o stalowej powierzchni, w której odbija się trawnik i okoliczne drzewa. Obiekt ten jest zachętą do spotkania z sąsiadami, a także kreatywnego użycia dzieła sztuki. W 2010 roku oryginalny domek herbaciany wrócił do Niemiec, zastąpiła go kopia zaprojektowana przez Pawła Althamera, w której często gości improwizowana parkowa kawiarnia, prowadzona przez okolicznych mieszkańców.
Kurator: Sebastian Cichocki, Katarzyna Karwańska
Park Rzeźby na Bródnie
Park Bródnowski, Kondratowicza/Chodecka, Warszawa
