Do 26 lipca we wrocławskim Dolnośląskim Centrum Fotografii Domek Romański można oglądać wystawę fotografii Vytuatasa V. Stanionisa pt. Fotografie do dokumentów. Sereje. 1946.
Okres powojenny, rok 1946. W okupowanej Litwie nowa władza wymienia dokumenty. W urządzonym w domu Vozbuckisa atelier V. Stanionis (…) fotografuje mieszkańców Serejów i okolic. Zdjęcia są zupełnie standardowe, a ich wykonanie nie nastręcza fotografowi specjalnych trudności; wystarczyło światło wpadające przez okno i czyste prześcieradło na tło. Przy płótnie siadają parami: mąż i żona, ojciec i syn, siostry, bracia, sąsiedzi. (…) Na podstawie przygotowanego szablonu przecinano podwójne fotografie, kadrowano je pod lupą i wykonywano odbitki w taki sposób, żeby po odcięciu niepotrzebnego tła miały one wymiarach 3 x 3,5 cm. Jednak tego, o czym mówi tytuł – samych fotografii wykorzystanych do dokumentów – nie ujrzymy na wystawie. Zobaczymy jedynie powiększone zdjęcia sprzed obróbki. (…)
W 1966 roku, po 20 latach od pamiętnego fotografowania, Stanionis zmarł. Jego syn, również Vytautas, (…) archiwum ojca odnalazł około roku 1984, mając już doświadczenie w pracy fotografa. Materiał wydał mu się bardzo interesujący. Po raz pierwszy odbitki paszportowych zdjęć zrobione z filmu ojca zostały pokazane na wystawie w Pałacu Sztuk w Wilnie w 1987 roku. Później te portrety były pokazywane nie tylko na Litwie, ale także w galeriach na Łotwie, w Estonii, Polsce, Rosji, Czechach, na Słowacji, w Niemczech, Danii, Francji, Wielkiej Brytanii, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Fotografie drukowano w wielu publikacjach.
Począwszy od 1987 roku, zaczyna się zupełnie nowa historia tych zdjęć. W tym czasie ma bowiem miejsce swoista reinkarnacja fotografii. Bohater jakby ten sam, te same fotografie, tylko już w innym czasie, w innych okolicznościach i interpretowane w zupełnie inny sposób. Fotografie wywołane z negatywów przez młodszego Vytautasa są niewykadrowane, z widocznymi perforacjami; eksponowane nierozcięte i powiększone. Tak dokonuje się działanie przeciwne niż to wykonane przez ojca, dzięki czemu możemy zobaczyć jak pierwotnie wyglądały te fotografie, a zarazem dowiedzieć się, w jaki sposób były wykonywane fotografie paszportowe w latach 40. ubiegłego wieku.
Opracowanie na podstawie tekstu autorstwa Ieva Meilutė-Svinkūnienė
Vytautas V. Stanionis – urodził się 27 października 1949 roku w Olicie. Fotografią zainteresował się w dzieciństwie, obserwując ojca przy pracy. W młodości największy wpływ miało na niego ożywienie fotografii, jakie miało miejsce na Litwie w latach 80. Pracował jako fotograf w fabryce i korespondent w różnych czasopismach. Był przewodniczącym Olickiego Oddziału Towarzystwa Foto-graficznego. Od 1994 roku pracował jako wolny strzelec. W latach 1988-1990 aktywny działacz litewskiego Sąjūdisu; od-znaczony Medalem Niepodległości Litwy. Od 1972 roku członek Litewskiego Związku Artystów Fotografików. Brał udział w różnych wystawach na Litwie i za granicą. Autor i redaktor publikacji o fotografii, kurator wystaw. W 1996 i 2000 roku przyznano mu nagrodę Samorządu Olity w dziedzinie kultury. W 2000 roku uzyskał stypendium Ministerstwa Kultury Republiki Litewskiej, a w latach 2003-2004 oraz 2005 – indywidualne stypendium państwowe dla twórców sztuki i kultury. Obecnie mieszka i pracuje w Olicie.
Fotografie do dokumentów. Sereje. 1946 – Vytautas V. Stanionis
Wernisaż: 3 lipca 2014 roku, godz. 17.00
Wystawę będzie można oglądać do 26 lipca 2014 roku
Dolnośląskie Centrum Fotografii Domek Romański
Galeria Ośrodka Kultury i Sztuki we Wrocławiu
