Druga wojna światowa niewątpliwie wciąż generuje silne emocje, niezmiennie przyciągają zainteresowanie polityków, jednak to kultura staje się w coraz większym stopniu tą dziedziną, w której ramach kształtuje się zróżnicowana pamięć o tym wydarzeniu. Nakładem Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku właśnie ukazała się publikacja Druga wojna światowa w pamięci kulturowej w Polsce i w Niemczech. 70 lat później (1945–2015).
Głównym tematem książki jest obraz drugiej wojny światowej w pamięci kulturowej w Polsce i w Niemczech. Ewoluował on przez ostatnie siedemdziesiąt lat w obu krajach, podlegając wpływom różnych czynników, w tym także zmian politycznych. Tym, co jednak najbardziej interesuje autorów esejów, jest ewolucja obrazu drugiej wojny światowej w kulturze w ostatnim dwudziestopięcioleciu. Przyjęcie takiej perspektywy stwarza możliwość przyjrzenia się temu, w jaki sposób zmiany wynikające ze specyfiki kształtowania się pamięci w fazie przejścia od pamięci komunikacyjnej do kulturowej nakładają się na zmiany w pamięci wywołane nową sytuacją polityczną oraz nowymi prądami kulturowymi.
Pytanie o zmiany obrazu wojny w polskiej i niemieckiej kulturze postawiono w odniesieniu do trzech nośników pamięci, które autorom poszczególnych esejów wydają się szczególnie ważne: literatury, filmu i muzeów.
Publikację otwierają eseje Jerzego Kałążnego o drugiej wojnie światowej w literaturze niemieckiej ostatniego dwudziestolecia i Dominiki Gortych w literaturze polskiej. Thomas Thimeyer omawia wyniki badań dotyczących tego, w jaki sposób niemieckie muzea przypominają dziś o drugiej wojnie, a Bartosz Korzeniowski porusza ten temat na przykładach rodzimych instytucji. Kwestie prezentowania II wojny światowej w niemieckiej kinematografii w latach 1946–2015 opisuje Eckhard Pabst, a Amelia Korzeniewska analizuje to zjawisko w polskim filmie fabularnym po roku 1989.
Projekt wydawniczy poznańskich naukowców to interesująca i pożyteczna próba przeglądu aktualnej i ważnej problematyki wizerunku II wojny światowej w pamięci zbiorowej kształtowanej przez teksty kultury w Polsce i w Niemczech. W realizacji projektu uczestniczyli także niemieccy badacze pamięci kulturowej, co umożliwiło zaprezentowanie punktów widzenia dwóch zaangażowanych w wydarzenia społeczeństw.
Książka lokuje się w nurcie badań eksplorujących w perspektywie porównawczej zjawiska występujące we współczesnej kulturze polskiej i niemieckiej. Autorzy podjęli ważny temat, wzbogacając tym samym refleksję nad polsko-niemieckimi relacjami w zakresie pamięci zbiorowej, napisali tom zwarty i syntetyczny, niosący wiele szczegółowych informacji, ale też mający ambicję syntezy wybranych aspektów polskiej i niemieckiej pamięci kulturowej ostatnich dekad. Jest to praca pożyteczna i stymulująca – skłania do dyskusji, stanowi źródło inspiracji i nowych pytań badawczych.
dr hab. Piotr Tadeusz Kwiatkowski
Tom zbiorowy Druga wojna światowa w pamięci kulturowej w Polsce i w Niemczech. 70 lat później (1945–2015) jest opracowaniem badań przeprowadzonych w ramach projektu pod tym samym tytułem.
Druga wojna światowa w pamięci kulturowej w Polsce i w Niemczech. 70 lat później (1945–2015)
pod red. Jerzego Kałążnego, Amelii Korzeniewskiej, Bartosza Korzeniowskiego
Premiera: 2015
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku