Często zdarza nam się zachwycać pięknem otaczającego krajobrazu. Podziwiamy jego ukształtowanie terenu, roślinność, zastanawiamy się nad tu i teraz. Ale czy i jak często myślimy o zdarzeniach, które tam się odbyły? W dużej mierze zależy to od samego miejsca, od tego, czy znamy jego historię. A co, jeśli tej historii nie znamy?
W swojej drugiej książce Death Landscapes Hubert Humka, na co dzień wykładowca na kierunku Fotografia w łódzkiej szkole filmowej, opowiada o krajobrazach naznaczonych swoją historią, krajobrazach skażonych. Z jednej strony zawierają w sobie idylliczność miejsca, ale z drugiej noszą piętno traumy wydarzeń, jakich były niemymi świadkami. W pozornie niewzruszonym pejzażu można odnaleźć rysy, pęknięcia, a nawet fizyczne blizny. Traumatyczne wydarzenia, które je pozostawiły, mają różny charakter: od zbiorowych, jak bitwa wojenna czy zamach terrorystyczny, po tragedie dotykające pojedyncze osoby – ofiary seryjnego mordercy.
Wybrałem trzynaście takich miejsc i odwiedziłem je w rocznicę tych wydarzeń – mówi Hubert Humka. – Być może jakaś szczególna aura miejsca determinowała wykonanie fotografii, a kumulująca się siła oraz energia tych miejsc pozwoliły zapisać się na zdjęciu. Przez pryzmat tych krajobrazów opowiadam historie, które tam się wydarzyły.
Czy „ścieżka miłości” na niewielkiej norweskiej wyspie Utøya nadal nią jest po tym jak wsiąkła w nią krew ofiar zamachowca? Jak idylliczność miejsca rozpada się w kontekście traumy, pozostawiając odarty pejzaż? Death Landscapes to przede wszystkim opowieść o człowieku, ujawniająca ciemną stronę jego duszy. To próba odpowiedzi na pytanie, czy sprzyjające przecięcie czasu i przestrzeni wydobywa ją na światło dzienne? Czy możliwe jest zbliżenie się do mrocznej prawdy o człowieku poprzez krajobrazy?
Od powstania pierwszego zarysu książki do jej publikacji minęły trzy lata, z których najwięcej zajęło przekopywanie się Humki przez tomy archiwów policyjnych, prokuratorskich i sądowych. Każda z historii opowiedzianych w książce jest bogato udokumentowana. Wśród załączonych dokumentów można znaleźć m.in. nigdy wcześniej nie publikowany pamiętnik największego polskiego seryjnego zabójcy – Joachima Knychały, SMS-y wysyłane przez uczestników zlotu młodzieżówki Norweskiej Partii Pracy w trakcie masakry dokonanej przez Andersa Behringa Breivika, szczegółowe plany i raporty z miejsc okazania zwłok sporządzone przez prowadzących dochodzenia, czy też protokół z wykonania kary śmierci. Wszystkie dokumenty i zdjęcia archiwalne zostały pieczołowicie odtworzone, by jak najwięcej zachować z ich pierwotnego charakteru.
Praca nad tą książką była wielkim wyzwaniem – mówi Aneta Kowalczyk, projektantka książki. – Różnorodność materiałów źródłowych, ich ilość, a także ciężar gatunkowy, nie mogły przygnieść głównego przekazu książki. Zależało mi na tym, aby oddając indywidualny charakter każdej historii, całość książki była spójna. Wspólnie z Hubertem chcieliśmy też wciągnąć czytelnika w grę samodzielnego dochodzenia do prawdy, odkrywania drugiej strony krajobrazów. Stąd też taka ilość załączników, które same w sobie stanowią odrębną historię.
Death Landscapes Huberta Humki jest drugą monografią warszawskiego wydawnictwa BLOW UP PRESS, wydawcy m.in. kwartalnika fotografii dokumentalnej „doc! photo magazine” oraz książki „9 bram, z powrotem ani jednej” Agaty Grzybowskiej, nagrodzonej Grand Press Photo w kategorii Photo Book of The Year 2017.
Hubert Humka. Death Landscapes
Wystawa prezentująca 4 projekty z książki
Od 7 lipca 2018 roku
Galeria Imaginarium w Łodzi
Publikacja: Hubert Humka. Death Landscapes
Wydawnictwo: BLOW UP PRESS + Hubert Humka
Rok wydania: 2018
Druk i oprawa: Argraf, Warszawa
