Tango na 16 metrach kwadratowych to wystawa o swego rodzaju mieszkaniowej gimnastyce – błyskotliwej i dobrze zaplanowanej choreografii, ale i prawdziwie akrobatycznym wyczynie. To dokumentacja oraz obserwacja pomysłowości i sprytu w poszukiwaniu architektonicznych rozwiązań w warunkach mieszkaniowego, metrażowego i materialnego deficytu.
Inspiracją dla projektu oraz ramą spajającą wystawę jest oskarowa animacja Zbigniewa Rybczyńskiego Tango. Dzieło Rybczyńskiego do dziś zachwyca perfekcyjną koordynacją ruchu filmowych postaci, ale może być też odczytywane jako metaforyczny obraz życia obok siebie – mijających się na niewielkiej przestrzeni. Centralny punkt ekspozycji stanowi monumentalnych rozmiarów meblościanka – najpopularniejszy mebel organizujący przestrzeń w polskich wnętrzach w drugiej połowie XX wieku. Zaprojektowana na początku lat 60. ubiegłego stulecia, miała stać się rozwiązaniem dla naglących problemów mikrometrażu. Była synonimem luksusu i funkcjonalności, stanowiła podstawowe wyposażenie niewielkich, niskich i wąskich mieszkań w blokach z wielkiej płyty. Z jednej strony to prawdziwa ikona, narzędzie umożliwiające mnogość rozwiązań, z drugiej zaś instrument unifikacji polskich wnętrz okresu PRL.
Instalacja na wystawie Tango na 16 metrach kwadratowych spaja charakterystyczne elementy wyposażenia peerelowskich wnętrz: meblościankę, półkotapczan oraz pawlacz, a jej przestrzeń – również dzięki zaprezentowanym w niej dokumentom – staje się swego rodzaju archiwum mieszkaniowych rozwiązań w PRL-u.
Pierwsza część wystawy odnosi się zatem do budownictwa mieszkaniowego tego czasu i jest punktem wyjścia dla rozważań na temat zależności między architekturą a polityką, ograniczeniami a inwencją. W PRL-u ciągły i egalitarny niedobór metrażu i materiałów w zdecydowany sposób wpływał na to, jak mieszkali Polacy. Prowadził do procesu unifikacji naszych wnętrz, jednocześnie będąc bodźcem dla kreatywności i pomysłowości w poszukiwaniu rozwiązań dla niewielkich przestrzeni, często urządzanych minimalnym kosztem. A dzisiaj? Pomimo różniących się uwarunkowań dyskusja na temat ograniczonych zasobów mieszkaniowych i metrażowych, w szczególności w intensywnie rozwijających się aglomeracjach miejskich, pozostaje wciąż aktualna. Krytyczną refleksję na temat tego problemu prezentują przygotowane specjalnie na wystawę projekty architektoniczne oraz cykl fotografii dokumentujący wnętrza współczesnych mikroapartamentów.
Projekt Tango na 16 metrach kwadratowych zajął drugie miejsce w konkursie na wystawę w Pawilonie Polskim na 16 Międzynarodową Wystawę Architektury w Wenecji – La Biennale di Venezia.
Tango na 16 metrach kwadratowych
Od 14 lipca do 14 października 2018 roku
kuratorzy: Agnieszka Batkiewicz, Veronika Mayr, Xander van Dijk
Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
Warszawa
