Malarskie, miękkie liternictwo wpisujące się w dowolny kształt, rysunek prowadzony płynną szeroką kreską i jaskrawe kolory to wyróżniki psychodelicznej grafiki towarzyszącej ruchom hipisowskim. Mimo, że za żelazną kurtyną sytuacja polityczna nie sprzyjała atmosferze pokoju i miłości, a ówczesna Warszawa w niczym nie przypominała San Francisco, polscy graficy chętnie wprowadzali elementy tej stylistyki do swojej twórczości. Plakaty powstałe pod wpływem fascynacji anglosaską grafiką końca lat 60. będzie można oglądać na wystawie Wiatr od San Francisco w Muzeum Plakatu w Wilanowie.
W roku 1967 wykładowca akademicki Timothy Leary ogłosił studentom, zgromadzonym na wielkim mityngu w San Francisco, koniec epoki pieniądza, pracy i wojny, początek nowej ery miłości i pokoju, a także wolności od burżuazyjnej cywilizacji i etyki. Muzyka, która jednoczyła młodzież wokół wspólnej idei, wkrótce zyskała godną siebie oprawę plastyczną. Okładki płyt winylowych i plakaty koncertowe projektowane przez Wesa Wilsona, Richarda Aldena Griffina, Roberta Crumba i wielu innych grafików, dały początek kolorowej, pełnej ekspresji wizji plastycznej, która wkrótce dotarła do Europy, także tej na wschód od Odry.
W projektach graficznych stosowano malownicze, miękkie litery, wpisujące się w dowolny kształt, zmieniające rozmiary w ramach jednego wyrazu. Popularne było także dekoracyjne liternictwo oparte na dziewiętnastowiecznej typografii anglosaskiej związanej ze stylem secesyjnym. W kompozycjach plastycznych dominował odręczny rysunek prowadzony płynną szeroką kreską w jaskrawych, psychodelicznych barwach.
Grafika ta zainteresowała artystów znad Wisły już w końcu lat 60., a w latach 70. stała się wręcz masowym zjawiskiem, które z czasem uległo zbanalizowaniu. Najwybitniejsi plakaciści z grona polskiej szkoły plakatu ulegli jej uwodzicielskiej wizji. Waldemar Świerzy, próbując nowej stylistyki i środków wyrazu, stworzył wiele plakatów kulturalnych, w tym słynne portrety muzyków jazzowych i rockowych. Wiktor Górka, czerpiąc wzorce ze stylu westernowej grafiki listów gończych, projektował plakaty z dużym wyczuciem formy i humorem. Od eksperymentów z formą nie był wolny nawet Henryk Tomaszewski ¬- stworzył on kilka plakatów, których stylistykę przypisać należy wiatrowi z San Francisco.
Odrębną grupę stanowią artyści, którzy bawiąc się konwencją, świadomie używali w swych pracach komiksowej stylistyki, przejmując jej plastyczną manierę. Należą do nich Maria Mucha Ihnatowicz, Hanna Bodnar, a zwłaszcza Andrzej Krajewski. Często eksperymenty te dawały zaskakujące rezultaty, czego dobrym przykładem jest plakat pierwszomajowy Andrzeja Krajewskiego z 1972 roku, który ukazuje pejzaż przemysłowy w komiksowej stylistyce, z wielkim wschodzącym słońcem na horyzoncie.
Wśród ówczesnych młodych artystów, szczególne miejsce w ramach opisywanego nurtu, zajął Jan Sawka. Jego pełne humoru plakaty o barwnym satyrycznym rysunku, emanują soczystymi ciemnymi błękitami i zieleniami tła. Ich bohaterem jest młody, brodaty i długowłosy mężczyzna o twarzy samego artysty.
Idea kontestacji młodzieżowej końca lat 60. bliska była Eugeniuszowi Get Stankiewiczowi i Janowi Jaromirowi Aleksiunowi. Obaj odnosili się do niej na swój sposób, unikając dosłownych zapożyczeń formy zza oceanu. W tym czasie także pojawiło się nowe zjawisko wysmakowanych i dekoracyjnych plakatów poświęconych modzie. Projektowane przez Andrzeja Bertrandta, Danutę Cesarską i Tomasza Jurę, były konsekwencją tego, co działo się w polskiej grafice tamtych lat.
Dnia 4 czerwca 1968 roku otwarto pierwsze w świecie Muzeum Plakatu w Wilanowie jako Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie. Przedsięwzięciu temu patronował ówczesny Dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie prof. Stanisław Lorentz, przekazując jednocześnie ze zbiorów muzealnych kilkaset plakatów, które stały się zalążkiem kolekcji. Na miejsce dla Muzeum wybrano tereny dawnej ujeżdżalni należącej do kompleksu zabudowań pałacowych Pałacu w Wilanowie. Obecnie muzeum posiada jedną z największych kolekcji plakatu artystycznego w świecie liczącą ponad 55 000 tytułów. Zbiór plakatu polskiego z lat 1892 – 2002 zawiera ok. 30 000 tytułów i jest najpełniejszym na świecie zestawem prac znanych za kanon w tej dziedzinie twórczości. Kolekcja plakatu obcego, która powstaje głownie dzięki przekazom warszawskiego Biennale i darom artystów z całego świata uznawana jest także za jedną z lepszych kolekcji plakatu artystycznego.
Od 1994 roku do Muzeum przeniesiono najpoważniejszy w kraju i najstarszy na świecie konkurs i pokaz plakatu – Międzynarodowe Biennale Plakatu. Co dwa lata do muzeum napływa z całego świata ponad 2 000 prac, z których Międzynarodowe Jury nagradza prace w trzech kategoriach tematycznych.
Wiatr od San Francisco. Plakat polski przełomu lat 60. i 70. XX w.
Muzeum Plakatu w Wilanowie
28 marca – 17 maja 2009
Wernisaż: 27 marca 2009, godz. 18.00
Komisarz wystawy: Anna Zabrzeska-Pilipajć
