Wystawa nawiązuje do losów zatrzymanych na granicy przez czechosłowacką służbę bezpieczeństwa prac artystów – dysydentów, które miały zostać pokazane we Wrocławiu w listopadzie 1989 roku, przy okazji Festiwalu Czeskiej i Słowackiej Kultury Niezależnej. Pomysłodawcą wystawy pn.: Czechosłowacja – sztuka młodej generacji był Mirosław Jasiński, założyciel i lider Solidarności Polsko-Czechosłowackiej. Głównym założeniem projektu była prezentacja niezależnych czeskich artystów, którzy swoją sztuką mieli zaświadczać o oporze wobec systemu. W rezultacie znaleźli się w tej grupie np. artyści starsi ale związani z opozycyjną Kartą ’77. Wernisaż został zaplanowany na 3 listopada 1989 w galerii Na Solnym we Wrocławiu.
W nocy z 26 na 27 października 1989 roku na granicy w Harrachovie bez podanej przyczyny obrazy i rzeźby zarekwirowano, stwierdzając, że odebrać je może tylko czeski kurator. Wystawa zaprezentowana została w formie zawieszonych na ścianach pustych ram z nazwiskami artystów i napisami ZAREKWIROWANO. Wystawa została oficjalnie otworzona wieczorem 3 listopada we wrocławskiej Galerii Zero przy udziale uczestników Seminarium i muzyce zespołu Karela Kryla. Tym samym stała się wymownym symbolem aktualnej sytuacji w ČSSR. 9 listopada 1989 r. – cztery dni po zakończeniu wrocławskiego Przeglądu – dzieła zostały zwrócone autorom, oczywiście bez podania przyczyn jej zarekwirowania. W dwadzieścia lat po tych wydarzeniach w trakcie rozmów Igora Wójcika z Mirosławem Jasińskim, Mieczysławem Dučinem-Piotrowskim i Jarosławem Brodą powstał pomysł zorganizowania wystawy aktualnej czeskiej sztuki współczesnej, artystów których ekspresja twórcza, formalna lub ideowa ma korzenie w Aksamitnej Rewolucji.
Ani przez chwilę nie myśleliśmy o tym, aby wytworzyć jakiś przekrój przez pokolenia, grupy czy style malarskie. Wystawa nie miała być i nie jest reprezentatywna w ten sposób. Nie na tym polega jej jakość. Głównym aspektem była oryginalność dzieła, czyli sposób wypowiedzi autora, uchwycona na płótnach. Odmienność poszczególnych działań artystycznych, zamkniętych w małych cyklach, rozrosła się nam w stosunkowo barwną skalę obrazów. Mogą istnieć obok siebie i wzajemnie ze sobą komunikować. Od dwudziestu dziewięciu ludzi z różnych pokoleń, urodzonych od lat dwudziestych aż po lata siedemdziesiąte, zebraliśmy kolekcję ponad stu dzieł sztuki. Noszą znamiona miejsc w których powstawały, co można jednocześnie uważać za najważniejszy łącznik między nimi. W ten sposób przygotowaliśmy pewnego rodzaju odcisk części czeskiego malarstwa ostatnich dwudziestu lat. Jiří Fiedor
Artyści, których prace prezentowane są na wystawie Zarekwirowano:
Richard Bobůrka (ur. 1959 r. w Pradze) w Pradze ukończył szkołę średnią rzemiosła artystycznego, a następnie w Akademii Sztuk Plastycznych kierunek wystawiennictwo i scenografię oraz malarstwo monumentalne. O swojej twórczości: Ukończyłem szkołę w 1988 roku, kiedy malarstwo było jedynym możliwym środkiem wyrazu a trendy te jako sztuka nie były w ogóle akceptowane. Dlatego było to dla mnie wielkie zaskoczenie i szczęście, że stare malarstwo może stać się nowym środkiem wyrazu. Zachwycające było widzieć, że można też malować. I ten zachwyt we mnie został. Nadal maluję.
Pavel Brázda (ur. 1926 r. w Brnie) studiował w Akademii Sztuk Plastycznych w Pradze z której w 1949 roku w wyniku weryfikacji politycznej został usunięty. Usunięta została także jego koleżanka Věra Nováková, z którą ożenił się w 1950 roku. Do 1989 roku w komunistycznej Czechosłowacji praktycznie nie wystawiany, chociaż od połowy lat pięćdziesiątych poświęcił się twórczości niezależnej. W 1992 roku otrzymał jako pierwszy plastyk nagrodę Revolver Revue, w 2006 nagrodę historyków sztuki Osobowość roku, w 2008 odznaczenie za zasługi dla kraju i sztuki. Mieszka i pracuje w Pradze. Wystawione obrazy są częścią obszernego cyklu Ludzka komedia, który Pavel Brázda od 2006 roku maluje przy użyciu komputera (na podstawie wcześniej przygotowanych szkiców). Tematy cyklu tworzą zobrazowane z plastyczną przesadą egzystencjalne i psychologiczne historie oraz sytuacje (z reguły osobiście przeżyte).
Martina Chloupa (ur. 1976 r. w Czeskiej Lipie) w 1994 rozpoczęła studia w Instytucie Kultury Plastycznej przy Uniwersytecie imienia Jana Ewangelisty Purkyniego w Ústí nad Łabą w pracowni materiałów naturalnych prof. Jaroslava Prášila. W latach 1999-2005 studiowała w Akademii Sztuk Plastycznych w Pradze, Intermedialnej szkole prof. Milana Knížáka, szkole rzeźbiarstwa figuralnego prof. Jana Hendrycha oraz szkole rzeźby prof. Jana Koblasy. Jest autorką wyraziście erotycznych instalacji (parawany, bodyshop), nie wahała się odlewać ciał z lukoprenu, tworzyć niewielkie rzeźby autobusów i masywnych obiektów – mebli. Z przedziwną wytrwałością powraca do tematu kwiatów, kotów, psów, dziewczęcych głów, ciał bez głowy, oddzielonych nóg, fragmentalizuje, wyrywa obiekty z konkretnego środowiska, ignoruje klasyczne schematy kompozycyjne – pisze Jitka Handlová.
Dalibor David (ur. 1972 w Valašském Meziříčí) w 1990 roku ukończył szkołę średnią rzemiosła artystycznego w Uherskim Hradišti. W latach 1990 – 1997 studiował w Akademii Sztuk Plastycznych w Pradze, u prof. J. Sopki Mieszka i pracuje w Pradze.
Roman Dvořák (ur. 1960 w Pradze) mieszka i pracuje w Roztokach pod Pragą. Sam artysta o swojej twórczości pisze: Kiedy miałem siedemnaście lat kupiłem swoje pierwsze farby olejne i zacząłem malować obrazy, które z początku bazowały na moich fantazjach. Najpierw powstawały one pod wpływem surrealizmu, później ekspresjonizmu. Najwięcej studiów w tamtym czasie poświęciłem okresowi niemieckiego ekspresjonizmu, głównie grupie „Die Brücke”. Powoli znajdowałem swoją własną drogę i swój własny sposób wyrazu. Odszedłem od malarstwa figuralnego w stronę malarstwa abstrakcyjnego, którym zajmuję się do dzisiaj.
Rudolf Dzurko (ur. 1941w Pavlovicach na Słowacji) w ciągu trzydziestu pięciu lat stworzył kolekcję obrazów ze szklanych okruchów oraz rzeźb z drewna i kamienia. Zdaje mi się, że cywilizacja niszczy wszystko. Życie jest obłąkane. Ludzie nie są naturalni. Umierają stare piosenki, umiera serce, umiera pamięć. A kimże jest człowiek bez pamięci?
Martin Frind (ur. 1963 w Pradze) w 1983 ukończył szkołę średnią rzemiosła artystycznego w Pradze, kierunek grafika użytkowa u prof. V. Bláhy. W latach 1986 – 1991 na Akademii Sztuk Plastycznych w Pradze studiował kierunek malarstwo monumentalne i figuralne u prof. J. Ptáčka, kierunek rysunek eksperymentalny i rzeźba u prof. K. Malicha. Pracuje w jednolitych cyklach, w których decydująca, aczkolwiek bynajmniej nie wiążąca, jest opowieść. Kolekcję obrazów łączy jeden temat, poza tym są one samodzielne, niezależne od siebie i każdy żyje własnym życiem. Obrazy niemalże bez wyjątku są reakcją na dzisiejszy przesadzony świat, nieustanny pośpiech oraz nadmiar całkowicie zbędnych informacji.
Josef Hampl (ur. 1923 w Pradze) w 1960 roku ukończył prywatne studia w Szkole sztuki dekoratorskiej w Pradze u prof. J Masák. Mieszka i pracuje w Pradze i Hruszowie. Naniesione na płótno kawałki kolorowych materiałów Josef Hampl ma zawsze starannie uporządkowane. W kompozycji widoczny jest geometryczny ład. Ślady nici, którymi poprzetykany jest w regularnych liniach obraz, przypominają nieskończone partytury. Ślady pisma, które często pojawia się między nimi, dają dziełu niemalże magiczny wymiar wschodnich rytualnych zwojów – pisze o twórczości artysty Jiří Fiedor
Marek Kapler (ur. 1961 r. w Ivančicach na Morawach) uczył się w średniej szkole graficznej oraz szkole rzemiosła artystycznego. Studiował kierunek malarstwo i grafika na Akademii Sztuk Plastycznych w Pradze.
Viktor Karlík (ur. 1962 r. w Pradze) uczył się w średniej szkole graficznej w Pradze. W 1985 był współzałożycielem pisma Revolver Revue, oraz współautorem narodzin tygodnika Respekt (jest autorem typograficznego logo). Środkiem ciężkości pracy Viktora Karlíka jest twórczość niezależna, znaczna jej część wiąże się z rodzinną dzielnicą, Smíchovem. Obrazy z cyklu Centrum peryferii, które biorą udział w wystawie, zaczęły powstawać w latach 90. Ich głównymi motywami są, poza postaciami, uliczne lampy, kominy i inne elementy miejskiego krajobrazu.
Aleš Krejča (ur. 1941 w Pradze) w 1959 roku ukończył szkołę średnią rzemiosła artystycznego w Bratysławie, na kierunku grafika użytkowa. W 1959 rozpoczął studia w atelier plakatu i grafiki książkowej u prof. F. Muzika w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Pradze. Mieszka i pracuje w Blatcach na Kokorzyńsku oraz w Pradze.
Jana Kremanová (ur. 1938 r. w Pradze) w 1970 roku ukończyła malarstwo w pracowni prof. A. Pelca i Smetany w Akademii Sztuk Plastycznych w Pradze. W 1972 ukończyła studia podyplomowe na kierunku restauratorstwo w pracowni prof. Veselégo i Ondráčka na Akademii Sztuk Plastycznych w Pradze. Mieszka i pracuje w Pradze
Michal Matzenauer (ur. 1947 w Pradze) – poeta, grafik i malarz, od końca lat sześćdziesiątych poświęcił się twórczości niezależnej. Opowieść jako proces przezwyciężania życia, jego dziania się i jednocześnie procesu w obrazach i rysunkach rozwijających się w cyklach jest podstawą twórczości Matzenauera. Rozwija się w nim nawet skutek, połączenie życia i twórczości, prawdy i poematu. Często maluje tak, jakby pisał dziennik, w którym człowiek rozszyfrowuje pytania, powraca do tych podstawowych, czy też one same powracają, trochę jak nocna zmora pisze Jan Rous
David Němec (ur. 1961 w Pradze) o swojej twórczości pisze: Uczestniczenie w tworzeniu jest tak fascynujące, że to opętanie wcale nie chce mnie opuścić. Ani ten zapach terpentyny. Z przyjemnością daję się mu uwodzić. Komórki węchowe, w odróżnieniu od wzroku i słuchu, jeszcze mnie nie zawodzą. Na temat obsesji na punkcie koloru niebieskiego nie będę się rozpisywać.
Věra Nováková (ur. 1928 w Pradze) w 1947 została przyjęta na Akademię Sztuk Plastycznych w Pradze, w roku 1949 na skutek studenckich komunistycznych weryfikacji, z powodów politycznych została usunięta z uczelni (wraz ze swym kolegą i późniejszym mężem Pavlem Brázdą). Przez większość swego życia artystycznego żyła w cieniu, jako niewygodna dla reżymu. Do jego upadku nie była wystawiana. W 2005 roku została jej przyznana nagroda Revolver Revue za rok 2004. Wystawione obrazy należą do zbioru inspirowanego morfologią liter i ich szczególnej korespondencji ze słowami, w których wzajemnie się potwierdzają, przeważnie jako inicjały. Geometryczna morfologia liter przemawiała do autorki już w latach sześćdziesiątych i stała się dla niej jednym ze środków wyrazu.
Aleš Ogoun (ur. 1954 w Pradze) w 1982 roku ukończył Akademię Sztuk Plastycznych w Pradze w pracowni prof. J. Smetana. Od 1993 roku działa dydaktycznie jako kierownik pracowni przygotowania plastycznego Wydziału Restauracji Uniwersytetu Pardubickiego oraz na katedrze plastyki Wydziału Pedagogiki Uniwersytetu w Hradec Králové. Od lat osiemdziesiątych działa w alternatywnych formacjach rockowych, na przykład Krásné nové stroje. Od końca lat dziewięćdziesiątych bada możliwości postmodernistycznego użycia wzoru w płaszczyźnie myślowej pierwszego planu obrazu. Treściowo bada obszar interakcji ego i otoczenia.
Pavel Zajíček (ur. 1952 w Pradze) obrazy Zajíčka zdradzają przymus by rozprawić się ze światem, którego nie da się podzielać. Artysta napisał kiedyś: Chciałbym mieć światy z papieru i trochę benzyny, zapałkę i draskę. Musi nastąpić zniszczenie starych światów, aby odkryte mogły zostać nowe. Nowe rzeczywistości, nowe zdumienie. Pstrokate farfocle znów są połączone, by razem wkroczyć w nowe życie. Niekiedy przybierają postać poety Dantego, kiedy indziej malarza Balthusa o twórczości artysty pisze Jiří Fiedor
Iva Vodrážková (ur. 1951 w Ołomuńcu) w 1974 ukończył wychowanie plastyczne na wydziale pedagogiki Uniwersytetu Palckiego w Ołomuńcu oraz język czeski. Stosuje różne techniki plastyczne, oprócz malarstwa olejnego i pasteli tworzy także obiekty z wikliny i sznurka. Swoje szyte, tekstylne kolaże wykonuje z używanych i wyrzuconych materiałów, znalezionych rzeczy, noszący ślady dawnych ludzkich losów; są one inspirowane tekstyliami z synagog.
Vlastimil Třešňák (ur. 1950 w Pradze) muzyk, pisarz, fotograf i plastyk; od dawna jest twórcą niezależnym. Mieszka i pracuje w Pradze.
Roman Trabura (ur. 1960 we Vsetínie) w latach 1978 – 1990 studiował prywatnie, uczęszczał na kursy malarstwa i rysunku a także na prywatne lekcje historii Sztuki. W 1997 uzyskał dyplom Akademii Sztuk Plastycznych w Pradze w pracownia profesora J. Načeradskiego oraz u profesora Aleša Veselego. W 1992 uzyskał grant od hiszpańskiej fundacji artystycznej Ia Rectoria co pozwoliło mu na studia w Barcelonie. W 1993 otrzymał grant od fundacji Stifftung Jany i Milana Jelínkowych. W roku 1994 wyjechał na studia do Nottingham w Anglii.
Jan Tichý (ur. 1962 w Kolinie) w latach 1983 – 1989 studiował u prof. Jiroudek, doc. Karmazín w Akademii Sztuk Plastycznych. W 1988 studiował w Akademii Królewskiej w Antwerpii, Belgia. Mieszka i pracuje w Pradze oraz Wielkim Oseku. Obrazy Jana Tichego przenika wyczucie kreacji natury, upraszczania kształtów, tłumienie szczegółów oraz podkreślanie zasadniczych cech. W jego wyrażaniu przebija się także poczucie rytmu i przemiany elementów, z których składa się całość. Wchodzi w to również skłonność do zabawy, która tworzy przeciwwagę dla surowej a niekiedy nawet suchej struktury pejzażu – pisze Jiří Machalický.
Kateřina Štenclová (ur. 1959 w Pradze) w 1988 ukończyła Akademię Sztuk Plastycznych w Pradze. Chce poznać i dowiedzieć się, kiedy coś, co do tej pory malowidłem nie było, staje się nim; jej obrazy nie przedstawiają nic z widzialnego dookoła świata, nie opowiadają niczego innego, jak historię swojego powstania. Tego rodzaju malarstwo używa języka plastyki, który na początku stawia widzowi opór i trzeba się go nauczyć. Jest to inwestycja, zysk z której nie jest na pierwszy rzut oka widoczny, i to pomimo tego, że ocenianie nowości oraz potrzeba radykalnych innowacji leży u podstaw całej kultury zachodniej – o twórczości artystki pisze Tomáš Pospiszyl
Petr Pastrňák (ur. 1962 w Ostrawie) w 1996 ukończył Akademię Sztuk Plastycznych w Pradze, uzyskał dyplom pracownii M. Knížáka, M. Bielickieo i J. Davida. Petr Pastrňák sam napisał, iż zdaje mu się, że jego obrazy tworzą coś w rodzaju dziennika. Dziennika, ale nie tylko w sensie tematów, gdzie obok czystych abstrakcji przechodzi do seryjnych odcisków pieczęci, do leśnych pejzaży, czy czeskich linearnych panoram, do martwej natury z rybkami akwariowymi, do świętych obrazków Madonny czy Buddy, do portretów znanych i nieznanych ludzi, do aktów, motyli…, ale również jako dziennikowy zapis własnej energii witalnej, swojego samopoczucia, nastroju, których śladem jest jedynie zapis w formie obrazu – pisze Martin Dostál
Josef Procházka (ur. 1935 w Bukovicy) wirujące pierścienie, kosmiczne śmieci, wędrówki nocy, cykliczne krzywizny są sieciami śpiewających wielorybów, są to sieci pieśni, tak samo jak rozciągnięte pułapki pająków. Nasze ego, podobnie jak starodawny bohater, musi przepłynąć przez zasadzki piękna i informacji, strachu i niepokoju, chwały i mocy, spokoju i nocy... Martina Vítková o twórczości artysty. Mieszka w Pardubicach oraz Heřmanovym Městcu
Hana Puchová (ur. 1966 w Ostrawie) w 1997 ukończyła studia w pracowni ilustracji grafiki u J. Šalamouna w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Pradze. Malowanym przez siebie obiektom daje porywającą prominencję, pierwszeństwo przede wszystkim, i to pierwszeństwo wyrywa je z pospolitych relacji w sensie warunków i proporcji.
Petr Romanov (ur. 1976 w Pradze) w 2005 roku ukończył malarstwo w atelier V. Skrepla w Akademii Sztuk Plastycznych w Pradze. W ramach programu Sokrates – Erasmus w 2002 roku studiował na Hogeschool voor de Kunsten, Utrecht. Artysta o swojej twórczości: Interesują mnie odczucia powstające z dziennych fantazji mających podstawę w stereotypach ludzkich zachowań, zdeformowane i przemienione przez filtr pamięci, wyświetlone od tyłu i przeniesione na płótno. Obserwuję szczelinę między rzeczywistością a wspomnieniem, malarstwo jest dla mnie formą zapisu procesu znajdowania warunków do jego powstania.
Michal Singer (ur. 1959 w Pradze) w 1984 ukończył filozofię na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze oraz ekonomię polityczną. Od 1993 roku wyłącznie maluje, czasem tworzy ilustracje do gazet lub książek. Pisze wiersze, prozę, eseje i rozważania o plastyce.
Pavel Šmíd (ur. 1964 w Krnowie) w 1982 skończył Szkołę Średnia Rzemiosła Artystycznego w Pradze. Dyplom Akademii Sztuk Plastycznych w Pradze uzyskał w 1997 roku w pracowni prof. J. Sopko. 1992 r. studiował w Polytechnic School, Nottingham, Wielka Brytania.
Jakub Špaňhel (ur. 1976 w Karwinie) w 2002 uzyskał dyplom Akademii Sztuk Plastycznych w Pradze w pracownii J. Davida oraz pracownii M. Knížáka.
Kuratorzy: Jiři Fiedor, Mirosław Jasiński, David Němec, Igor Wójcik
Wystawa czeskiego malarstwa została objęta honorowym patronatem Jana Sechtera – Ambasadora Republiki Czeskiej w Rzeczypospolitej Polskiej.
Organizatorzy:
Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu
Czeskie Centrum w Warszawie
Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka
Partner: Muzeum Miejskie Wrocławia
Wernisaż – 23 października 2009 r., godz. 17.00
Wystawa będzie czynna od 24 października do 22 listopada 2009 r.
Muzeum Miejskie we Wrocławiu, Arsenał, ul. Cieszyńskiego 9
