Poznański festiwal Malta obchodzi w tym roku swoje 20-lecie! Impreza, która u swych źródeł była festiwalem ulicznym – a według niektórych ludycznym – świętującym nowo odzyskaną wolność bycia razem w przestrzeni publicznej, stała się dzisiaj jednym z najważniejszych festiwali artystycznych w naszej części Europy. Skupiająca się początkowo na spektakularnych pokazach plenerowych wokół poznańskiego sztucznego jeziora (od którego zaczerpnęła swoją nazwę), Malta zaczęła stopniowo wzbogacać i różnicować swoją artystyczną ofertę, wchodząc jednocześnie w coraz to nowe przestrzenie miejskie: dziedzińce, rynki, place, parki, ale także hale, fabryki i inne zamknięte sale, adaptowane do potrzeb teatralnych. Z czasem, w związku ze zróżnicowaną ofertą programową, festiwal podzielił się na kilka nurtów, dedykowanych odrębnym dziedzinom twórczości: TEATR/PERFORMANCE, MUZYKA, TANIEC, FILM/SZTUKI WIZUALNE, NOWE SYTUACJE, VARIA. Dwudziesta edycja przynosi kolejne zmiany, zarówno w sferze programowej, jak i wizerunkowej.
W tym roku zmienia się nazwa – z Międzynarodowy Festiwal Teatralny Malta na maltafestival poznań [+ rok]. Nie jest to zabieg czysto formalny, wręcz przeciwnie – odzwierciedla poważne zmiany, jakie zaszły w charakterze festiwalu. Od lat Malta nie jest już tylko festiwalem teatralnym, równie istotnymi elementami stały się muzyka, taniec, performance oraz inne projekty artystyczne, choćby z zakresu sztuk wizualnych. Trudno tu wymienić wszystkie ważne projekty pozateatralne, ale przykład nurtu muzycznego doskonale ilustruje rangę tych wydarzeń. Malta gościła między innymi: Gorana Bregovicia, Buena Vista Social Club, Orchestra BAOBAB, Tiger Lillies, Leningrad Cowboys, koncerty muzyki Jana A.P. Karczmarka, Wojciecha Kilara, Alberto Iglesiasa. Spektakularnym wydarzeniami były m.in. europejska premiera The Qatsi Trilogy Live Philipa Glassa i Godfreya Reggio (2005), prezentacja nowojorskiej sceny muzycznej: Devendra Banhart, Antony & The Johnsons, CocoRosiei Animal Collective (2006), koncerty takich gwiazd jak Sinead O’Connor (2007), Elvis Costello (2008) oraz ubiegłoroczne – Nine Inch Nails i Jane’s Addiction. Dlatego też określenie teatralny nie odzwierciedla już dzisiaj charakteru festiwalu.
Malta jest festiwalem międzynarodowym nie tylko z nazwy – ma swoje miejsce w kalendarzu liczących się europejskich wydarzeń kulturalnych, a na jej scenach goszczą co roku wybitni zagraniczni artyści (wystąpiły tu między innymi takie zespoły, jak: Royale de Luxe, Compagnie Off, The Living Theatre, Yvonne Rainer, Royal de Lux, La Fura dels Baus, Societas Raffaello Sanzio, El Teatro del Silencio, Dogtroep, Cirque Baroque, Compagnie du Hasard, Compagnie Pippo Delbono, Generik Vapeur, Derevo, Semola Teatro, Strange Fruit, Footsbarn Travelling Theatre, Teatro Nucleo, Licedei-4, Les Arts Sauts, Cirkus Cirkor, Grupo Puja czy Zingaro). Od kilku sezonów festiwal jest również producentem lub współproducentem prezentowanych spektakli – zarówno polskich, jak i zagranicznych (jak choćby zeszłoroczna produkcja tango-operity Astora Piazzolli Maria de Buenos Aires w reżyserii Małgorzaty Dziewulskiej czy współprodukcja, wraz z Compagnia Pippo Delbono / Fondazione del Teatro Stabile di Torino / Emilia Romagna Teatro Fondazione / Teatro di Roma / Théatre du Rond-Point Paris / Maison de la Culture d’Amiens przedstawienia zespołu Compagnia Pippo Delbono La Menzogna). Dlatego słusznym wydało się umiędzynarodowienie nazwy, a zarazem – wzorem innych festiwali europejskich – wyraźniejsze związa¬nie jej z miastem, w którym odbywa się festiwal. Logiczną konsekwencją wprowadzenia nowej nazwy była zmiana logotypu i identyfikacji wizerunkowej.
Po raz pierwszy w historii festiwalu wprowadzony zostaje temat wiodący. W tegorocznej edycji będzie nim teatr flamandzki. Jest to pierwszy z serii trzech idiomów, zaplanowanych do 2012 roku. Idiom to pojęcie właściwe danemu językowi, a co za tym idzie, danemu kręgowi kulturowemu. Jest złożeniem kilku słów, którego znaczenie jest nową jakością i jako takie, nie daje się przetłumaczyć dosłownie na inny język. Posługując się przenośnią, wytwarza nowy sens i w trafny sposób przekazuje myśl za nim idącą. Projekt MALTA | IDIOMY odnosi się pośrednio do tego językowego źródła. Ma za zadanie z języka współczesnej kultury wychwycić zjawiska szczególnie istotne i nowatorskie. Jest wyrazem dojrzałości Malty, a narodził się z potrzeby znalezienia w przestrzeni festiwalu sfery poszukiwań, swoistego laboratorium, w którym możliwe będzie opisanie gwałtownych przemian otaczającego świata.
Projekt ten jest również przejawem gotowości do podejmowania ryzyka i niezasklepiania się w sprawdzonej, bezpiecznej formule. Organizatorzy wychodzą z założenia, że festiwal powinien być czymś więcej niż tylko przeglądem twórczości, powinien stwarzać przestrzeń współuczestnictwa, dzielenia doświadczeń. Stawiać wymagania i starać się im sprostać tym. Idiomy stanowią istotny element nowej strategii programowej, która jednak ściśle wiąże się z ideą leżącą u podwalin festiwalu – przybliżania możliwie szerokiej publiczności zjawisk nie tylko pięknych i spektakularnych ale także istotnych. Kluczowym założeniem jest angażowanie do każdej edycji MALTA | IDIOMY kuratora odpowiedzialnego za opracowanie programu artystycznego. Kuratorem tegorocznego idiomu jest Sven Birkeland, dyrektor artystyczny teatru BIT Teatergarasjen w Bergen, znawca teatru flamandzkiego.
