Grupę Sędzia Główny tworzą Karolina Wiktor i Ola Kubiak, artystki które zradykalizowały oblicze polskiego preformansu. Od roku 2001 tworzyły niezwykły siostrzany duet, którego wystąpienia zawsze balansowały na granicy wyczerpania, utraty zdrowia. Grały na trudnych nutach, kłopotliwych dla widza, zmysłowych i psychicznych fenomenów, takich jak perwersja, okrucieństwo i masochizm. W ekstremalnych warunkach testowały granice płciowych ról, konwencji i gry, przyjemności i odpowiedzialności wynikających z władzy.
Wystawa, która rozpocznie się 15 października 2010 roku o godzinie 19.00 w galerii Awangarda BWA we Wrocławiu dokumentuje, rekonstruuje i zamyka pierwszy, przerwany ciężką chorobą Karoliny Wiktor, etap pracy grupy, która jak mówią same artystki, nigdy już nie będzie taka jaka była.
Wystawa jest nietypową retrospektywą, poświęconą intensywnej choć zaledwie dziesięcioletniej karierze grupy Sędzia Główny. Składają się na nią dokumentacje filmowe jej najważniejszych performance, autorsko opracowane i poddane ponownemu montażowi. Filmy wbudowane zostały w klasyczną, chronologiczną narrację prowadzącą widza przez następujące po sobie Rozdziały, którym towarzyszą odrębne całości – Beznadziejniki i Hommage. Autorem oprawy wizualnej ekspozycji jest Robert Rumas, artysta i scenograf widowisk, który poprzednio współpracował z BWA Wrocław podczas wystaw KwieKulik i Zbigniewa Libery. Planowany jest również towarzyszący wystawie cykl działań artystów ważnych dla grupy i zaproszonych osobiście przez artystki.
Na chronologię rekonstruowanych na wystawie wydarzeń nałożona zostanie luźna siatka komentarza, stanowiącego próbę interpretacji sztuki Sędziego Głównego w oparciu o jej wewnętrzny język i zewnętrzne konteksty. Ta swoista podróż w czasie do wydarzeń subiektywnie mapujących lata dwutysięczne z perspektywy działań grupy wybrzmiewa w zawartej w tytule wystawy obietnicy przygody: Być jak Sędzia Główny.
Podążając za linearną logiką ekspozycji, w prawym skrzydle galerii zobaczyć można będzie kolejno najwcześniejsze (inspirowane sztuką krytyczną) performance grupy (do Rozdziału XXII), zaś w drugim skrzydle budynku prace zrealizowane przez artystki po dyplomie (ponoć pierwszy w Polsce dyplom podwójny), który Wiktor i Kubiak zrealizowały w 2004 roku jako w znacznym stopniu ukształtowane już artystki. Realizacje pokazane w obu skrzydłach tworzą bowiem zaskakująco symetryczne układy, co podkreślają opracowywane dwu lub kilkukrotnie motywy i ponawiane doświadczenia (Wenus).
W obu częściach ekspozycji powracają tematy podejmowane przez grupę od najwcześniejszych performansów – przede wszystkim kobiece ciało jako źródło przyjemności i opresji, będące kulturowym produktem, konsumowanym i negocjowanym a jednocześnie afirmowanym lub kontestowanym organicznym determinatem kobiecej tożsamości. Ciało pojawia się tu zatem w funkcji krytycznej, jako narzędzie subwersywnych zabiegów, których ostrze wymierzone jest w praktyki i schematy konsumpcyjnego społeczeństwa, ale również jako emblemat jego estetycznych ideałów – synonim skończonego piękna, wraz z kulturowo przypisaną do niego ceną bólu.
W działaniach Sędziego Głównego powracają konsekwentnie pogłębiane wątki i udoskonalane performatywne strategie. Kategoria podwójności, swoista symetria nawiązująca do fascynującego epokę romantyzmu fenomenu sobowtóra, została odkryta i była wykorzystywana przez artystki od samego początku istnienia grupy. Nie zawsze jednak w identyczny sposób. W narracji wystawy ciekawe korespondencje budują performansy interaktywne, w których artystki prowokują widzów do przejawiania inwencji, to publiczność pełni w nich główną rolę (m.in. Rozdział IX, Akcja dyplomowa: Wypróbuj magistra, Rozdział XL: Telegra, Wirus). Wyraźnie różnią się one od performansów siostrzanych, w których artystki oddzielone są od publiczności poprzez swoją wzajemną intymność lub poprzez dystans (często podkreślony kompozycją sceny o cechach zamkniętego tableau lub żywej rzeźby).
Odrębne całości, wydzielone z narracji wystawy i umieszczone w osobnym pomieszczeniu to Hommage i Beznadziejniki. Pierwsze – powstające równolegle do Rozdziałów lecz nie stanowiące w zasadzie odrębnego cyklu – to prace poświęcone dialogowi z podziwianymi przez Olę Kubiak i Karolinę Wiktor artystkami: Natalią LL, Mariną Abramovic i Zofią Kulik. Beznadziejniki to z kolei rodzaj antydziałań, określanych już w założeniu przez artystki mianem sztuki złej. Cykl ten, objęty arabską numeracją, ironicznie odnosi się do kultury celebrytów, której czasem nieświadomie poddaje się również sztuka. Stąd bywa, do Bezadziejników trafiają również zdegradowane przez artystki Rozdziały.
organizacja i produkcja: BWA Wrocław
kuratorki: Anna Mituś i Joanna Stembalska
aranżacja wystawy: Robert Rumas
esej towarzyszący wystawie: Magda Ujma
identyfikacja graficzna: Maciek Lizak
Wystawa Być jak Sędzia Główny
15 października – 28 listopada 2010 roku
Galeria Awangarda BWA we Wrocławiu
Wernisaż – 15 listopada 2010 roku, godzina 19.00
