Festiwal Sztuka po Przejściach jest drugą edycją szeroko zakrojonego projektu kulturalnego, którego celem jest przybliżenie polskim odbiorcom sztuki dawnego bloku wschodniego – w pewien sposób powiązanej ze sobą, chociażby z powodu podobnych doświadczeń polityczno-społecznych, a jednak odrębnej i zmierzającej w różnych kierunkach.
Celem działań jest zarysowanie poszczególnych tendencji w sztuce po ’89 roku. Rok ’89 stawi tutaj cezurę i swoisty punkt przekroczenia, który dla niektórych artystów miał duże znaczenie (wpływając wyraźnie na ich twórczość), a dla innych pozostał odległym i dość abstrakcyjnym śladem przeszłości. W jaki sposób artyści odnaleźli się w ekspansywnym kapitalizmie, jeśli doświadczyli wcześniej życia w ustroju socjalistycznym? Jak do tego rodzaju doświadczeń i tropów w twórczości narodowej odnoszą się artyści, którzy innej – poza kapitalistyczną – rzeczywistości nie znają?
Projekt Sztuka po przejściach jest interdyscyplinarnym festiwalem kulturalnym, który dotyczy szeroko pojętej aktywności artystycznej na terenie Środkowej i Wschodniej Europy. Projekt obejmuje państwa byłego bloku wschodniego, zatem punktem wyjścia są tutaj przemiany społeczno-polityczne po roku ’89. Festiwal ma stać się przestrzenią podwójnej konfrontacji: 1) narodowej, czyli powinien wzajemnie przybliżyć – artystom, uczestnikom, widzom – procesy transformacji sztuki i sztukę w poszczególnych małych ojczyznach, oraz 2) artystycznej – między artystami różnego doświadczenia, które determinuje ich sposób patrzenia na świat, własną twórczość, przestrzeń publiczną i prywatną, sztukę krytyczną.
Festiwal otworzy wystawa nosząca tytuł COMMUNISM NEVER HAPPENED z udziałem artystów z Estonii, Rumunii, Czech, Litwy i Polski. Kuratorem wystawy jest Michał Bieniek. Wernisaż wystawy odbędzie się 17 listopada o godz. 19.00 w Galerii Mieszkanie Gepperta.
Na wystawie zostaną zaprezentowane prace następujących artystów:
Rumunia – Ciprian Muresan
Communism Never Happened – to praca mogąca być tytułem muzycznego albumu z dawnych lat lub rock’n’rollowego evergreena – to ironiczne i bardzo gorzkie zaprzeczenie, które neguje jednocześnie kapitalizm jako system (rzeczywistość) stojący w opozycji do komunizmu. Ponieważ nie zdarzył się komunizm, nie nastał także kapitalizm. Wbrew propagandzie nowego systemu rzeczywistość społeczno-polityczna w krajach byłego bloku wschodniego pozostaje nadal daleka od demokratycznego ideału.
Choose – wideo, zaskakujące i przewrotnie komentujące realia konsumeryzmu i korporacjonizmu jako rzeczywistego efektu zmian społeczno-politycznych w byłym bloku wschodnim. Ludzie walczący o prawo do wolności i swobodnego dokonywania wyborów otrzymali to prawo: ograniczone do możliwości wybierania pomiędzy produktami wolnego rynku – często identycznymi, różniącymi się barwnymi opakowaniami i strategią marketingową poszczególnych korporacji.
Estonia – Mare Tralla
The Postsoviet Hero – wideo ukazujące kobietę i kobiecość jako materiał poddawany ćwiczeniom i modelunkowi. Film otwiera scena wieszania na sznurku – jak pranie – dwuwymiarowych kobiecych postaci wyciętych z żurnali, trudno mieć wątpliwości, że Mare Tralla mówi tutaj o kobiecości poddanej „zachciankom” systemów – czyli kolejnych rzeczywistości społeczno-politycznych.
Feltboots – ironiczna praca wideo. W roli głównej występuje wyraźnie odstająca od współczesnych miejskich realiów postać, nazwana w finale filmu stupid looking woman (głupio wyglądającą kobietą), okutana w rodzaj fartucha i przyciasnego swetra, z głową ukrytą w chustce (przywodzącej na myśl sposób noszenia się starszych kobiet na wsiach) przekrada się pośród przechodniów na ruchliwej ulicy. Tralla, pod pozorem przebieranki i parodii, wskazuje na gorzką prawdę: absurd, nieudolność tamtego systemu, a także konieczność odnalezienia się ludzi z tamtej epoki w kapitalizmie i konsumeryzmie, implantowanych w rzeczywistość krajów byłego bloku wschodniego.
Republika Czeska – Adam Vackar
Blurred Zebra – wideo przedstawiające filmowane z góry przejście dla pieszych (zebrę) w bliżej nieokreślonym mieście. Na początku ten wyraźny znak, naturalny element miejskiego pejzażu i jednocześnie wyraz norm, regulacji i ustalonego porządku, na którym ufundowane jest funkcjonowanie wielkich miast, zaciera się – lub raczej rozpościera, rozrasta, zakrywa ulicę, tracąc jednocześnie swą geometryczną formę i charakterystyczny rysunek. Zebra, która straciła swą funkcję, jest wyrazem refleksji na temat umowności porządków (reprezentowanych przez skodyfikowane systemy znaków) i pozornej stabilności społecznych systemów.
Polska – Piotr Kmita
Small talks – seria prac malarskich wykonanych w technikach tradycyjnych na płótnie. Prace formalnie nawiązują do używanych w Internecie kodów zabezpieczających captcha. Projekt Small talks zawiera zmodyfikowane krótkie sformułowania, które są charakterystyczne dla niezobowiązujących rozmów, wywiązujących się najczęściej podczas przypadkowych spotkań. Powierzchowność tego rodzaju relacji zdaje się narzucać specyficzny kod językowy – zestaw gotowych krótkich formułek: pytań, które wypada zadać i zdawkowych odpowiedzi. Tak jak percepcyjnym wyzwaniem jest właściwe odczytanie zakamuflowanych tekstów tak i swego rodzaju wyzwaniem intelektualnym staje się próba skonfrontowania się z zadanym pytaniem. Błahe pytania kryją w sobie podświadomą potrzebę usytuowania pytanej osoby na konkretnym szczeblu drabiny społecznej. Budują rodzaj specyficznie rozumianej gry, w której najistotniejsza jest nie tyle owa pozycja co fakt, czy dana osoba na owej drabinie znajduje się POD czy też NAD pytającym.
Syzyf– wideo nawiązujące do filmiku Escalator fail (YouTube), w którym ludzie spieszący się na promocję w centrum handlowym próbują, wobec wielkiego tłoku na ruchomych schodach, wejść pod górę po schodach, które zjeżdżają w dół. Wideo przedstawia postać (samego artystę), która, trzymając w rękach blejtram (białe, puste podobrazie), próbuje wejść po schodach ruchomych jadących w dół. To uwspółcześniony Syzyf: jego krok jest najpierw dynamiczny i pewny, by następnie zwalniać… Tuż przed szczytem żałosna postać traci siły i, zmęczona, zjeżdża w dół, patrząc w górę – na upragniony cel podróży.
W ramach festiwalu odbędą się także spotkania i debaty:
*19 listopada (piątek), godzina: 18.00, miejsce: Mieszkanie Gepperta
Wykład – Adam Vaćkar Forms of engagement – art in public space in times of transformation
Tłumaczenie na język polski.
*26 listopada (piątek), godzina: 18.00, miejsce: Mieszkanie Gepperta
Wykład – Goran Injanc Sztuka słoweńska
*29 listopada (poniedziałek), godzina: 18.00, miejsce: Mieszkanie Gepperta
Wykład: Joanna Erbel Czy miejscy planiści potrzebują sztuki?
*3 grudnia (piątek), godzina: 18.00, miejsce: Mieszkanie Gepperta
Dyskusja: Seksualność (nienormatywna) w przestrzeni miejskiej Europy Środkowej i Wschodniej
Prowadzenie: Maja Sokal, udział wezmą: Julie Land, Zvonko Dimoski, Wojciech Szota, Bartek Lis.
*6 grudnia (poniedziałek), godzina: 18.00, miejsce: Mieszkanie Gepperta
Wykład: Małgorzata Lisiewicz Pokonać dystans: refleksje wokół estońskiej sztuki ciała
*15 grudnia (środa), godzina: 17.30, miejsce: Mieszkanie Gepperta
Dyskusja: Pół prywatnie czy pół publicznie – współczesne przestrzenie miejskie w Europie Środkowej i Wschodniej
Prowadzenie: Katarzyna Kajdanek z udziałem Agaty Gabiś, Jacka Gądeckiego oraz Elżbiety Sekuły.
*17 grudnia (piątek), godzina: 19.00, miejsce: Mieszkanie Gepperta
Finisaż projektu Sztuka po przejściach połączony z prezentacją katalogu oraz prac Zilvinasa Landsbergasa.
Festiwal będzie realizowany w ramach działalności wrocławskiej Galerii Mieszkanie Gepperta prowadzonej przez Fundację ART TRANSPARENT od 2007 roku.
Druga edycja Festiwalu Sztuka po Przejściach. 17 listopada – 17 grudnia 2010,
Galeria Mieszkanie Gepperta, ul. Ofiar Oświęcimskich ½, Wrocław
