Oliver Ressler Socjalizm zawiódł, kapitalizm zbankrutował. Co dalej?

4 sierpnia 2011 roku o godzinie 18.00 w Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie odbędzie się wernisaż wystawy Olivera Resslera Socjalizm zawiódł, kapitalizm zbankrutował. Co dalej? Wystawę będzie można oglądać do 28 sierpnia 2011 roku.

Wystawa Olivera Resslera Socjalizm zawiódł, kapitalizm zbankrutował. Co dalej? podejmuje kwestie związane z sytuacją krajów w momencie transformacji ustrojowej, a także problem społecznej recepcji kapitalizmu w sytuacji kryzysu.

Prezentacja wystawy w Polsce, która coraz częściej wchodzi w rolę mentora wobec państw ubiegających się o miejsce w nowej Europie, daje możliwość bardzo szczególnego wglądu w ich realia, zmuszając do namysłu nad ubocznymi skutkami kapitalizmu.

Na wystawie będzie można zobaczyć trzy prace, które konfrontują różne modele społeczne w fazie przekształceń ustrojowych. Dwukanałowa instalacja wideo Socjalizm zawiódł, kapitalizm zbankrutował. Co dalej? (2010) odwołuje się do kondycji mieszkańców Armenii po upadku Związku Radzieckiego. W filmie, który powstał na największym w Armenii bazarze, w biednej dzielnicy Erewania, wymownie zwanej Bangladeszem, będzie można usłyszeć o drastycznym pogorszeniu się warunków życia i skrajnym rozwarstwieniu społecznym.

W wypowiedziach mieszkańców dominuje poczucie rezygnacji związane z degradacją, bezrobociem i wszechobecną korupcją, które artysta potęguje niemymi obrazami opuszczonych fabryk, niegdyś miejsc pracy tysięcy obywateli. Fasadowa demokracja i pozornie funkcjonujący wolny rynek, pod płaszczykiem których ukrywa się system feudalnych zależności społecznych powodują, że ze szczególną siłą odżywają radzieckie resentymenty, a wolność i niepodległość okazują się dobrem niechcianym.

Już w pierwszych, prowokacyjnych słowach jednego z bohaterów filmu ujawnia się bliska strategiom dokumentalnym metoda artystyczna Olivera Resslera, która zakłada dążenie do obiektywizmu i poszukiwanie prawdy:

Można sfilmować górę Ararat i dodać, że u jej stóp ludziom żyje się bardzo dobrze. Można pokazać domy dygnitarzy i okrasić zdjęcia słowami: Popatrzcie, jak Armenia się rozwija! Spójrzcie, jaki to bogaty kraj, dobrze się tu żyje, ludzie mieszkają w takich domach…  I nic poza tym. Jeśli chce się sfilmować kłamstwa, nie ma sprawy.

Charakterystyczne dla Olivera Resslera jest budowanie przestrzeni dla wypowiedzi bohaterów, w której ingerencje artysty ograniczone są do minimum. Wydaje się, że związek jaki powstaje między Resslerem, a bohaterami jego filmów wynika z zewnętrznej pozycji artysty, którą zajmuje, a która z jednej strony zakłada chłodny ogląd sytuacji, z drugiej budzi w rozmówcy nadzieję, że jego protest zostanie usłyszany.

W tym samym roku powstała Gmina w budowie, dokumentalny film Olivera Resslera i Dario Azzelliniego opisujący oddolny proces tworzenia się społecznych organów decydenckich w Wenezueli, służących modernizacji biednych obszarów aglomeracji Caracas. W filmie artysta rejestruje zgromadzenia ludowe, podczas których ustala się hierarchię potrzeb i główne problemy małych społeczności, a także strukturę powstających organizacji i taktykę działania.

W walkę o poprawę warunków bytowych w imię rewolucji Hugo Chaveza wpisana jest krytyka skostniałych struktur urzędniczych, ale też wola konsolidacji i współdziałania. Odnosi się wrażenie, że pomiędzy reżimem totalitarnym a zewnętrznym interwencjonizmem, który doprowadził do pauperyzacji społeczeństwa wenezuelskiego na naszych oczach realizuje się postulat trzeciej drogi. Film ujawnia procesualne mechanizmy władzy i podporządkowuje im swoją formę: surowe kadry, długie nieoszlifowane ujęcia i brak wyczuwalnej obecności artysty. Stwarzają one atmosferę głębokiego zaangażowania i poczucie, że granica między działaniem artystycznym, a aktywizmem staje się trudna do uchwycenia.

Kapitalizm zawiódł nie tylko w społeczeństwach w okresie transformacji, jako remedium na reżimy totalitarne. Ostatni kryzys w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych pokazał, że w krajach o ugruntowanej demokracji system ekonomiczny i los ludzi zależy od dyktatury międzynarodowych korporacji i systemu bankowego. Skutki tego kryzysu ponieśli obywatele, a nie instytucje finansowe, za duże żeby upaść przez świat połączeń, które mają ze światem polityki.

Oliver Ressler (1970) ukończył Uniwersytet Sztuk Plastycznych w Wiedniu. Uprawia sztukę krytyczną, w której analizuje współczesne relacje władzy, formy oporu i alternatywne modele społeczne. Współpracuje z artystami: Zanny Begg, Martinem Krennem i Davidem Thorne, a także politologiem Dario Azzellinim. Brał udział w ponad stu wystawach międzynarodowych. Wielokrotnie pokazywany w Polsce. Współpracuje z Instytutem Wyspa, który wydał w języku polskim i angielskim książkę artysty Alternatywna Ekonomia Alternatywne Społeczeństwo (2007), wieloletni projekt wywiadów z osobami pracującymi na koncepcjami alternatywnych form organizacji życia społecznego i wymiany ekonomicznej.

Kuratorka: Anna Smolak
Koordynatorka: Renata Zawartka

Wernisaż: 4 sierpnia 2011 roku o godzinie 18.00
Wystawa czynna do 28 sierpnia 2011 roku.

Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki
Pl. Szczepański 3a
Kraków