Audiodeskrypcja to technika narracyjna, która za pomocą dodatkowych, werbalnych opisów udostępnia odbiór treści wizualnych osobom niewidomym i słabowidzącym. Audiodeskrypcja pozwala osobom niewidomym na możliwość odbioru sztuki wizualnej, np. malarstwa, czy gry aktorskiej – dlatego też stosowana jest m.in. w muzeach, kinematografii czy teatrze.
Jednym z głównych elementów projektu edukacyjnego 5 zmysłów. Audiodeskrypcja będzie wystawa. Prezentować będzie ona 25 dzieł pochodzących ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, oraz ich opisy wykonane techniką audiodeskrypcji. Wśród opisanych dzieł znajdą się między innymi obrazy Jacka Malczewskiego, czy Władysława Podkowińskiego.
Ze względu na to, że prezentowane obiekty skomponowano wokół tematu pięciu zmysłów, opisy słowne dotyczące wyglądu dzieł wzbogacone będą o dodatkową charakterystykę uwzględniającą specyfikę zmysłu, do którego się odnoszą. W ten sposób zapoznanie się z treścią dzieła odbywać się będzie wielotorowo, także przez dotyk, smak, zapach, dźwięk.
Wykorzystane zatem zostaną ścieżki, które ułatwiają, czy wręcz umożliwiają osobom niewidomym funkcjonowanie w otaczającej rzeczywistości. Wydaje się, że także dla widzącej części publiczności zmysłowe zapoznanie się z dziełem sztuki stanowić może prawdziwą atrakcję oraz posłużyć refleksji nad dominującą rolą wzroku w codziennym życiu.
Ambicją wystawy jest umożliwienie osobom niewidomym i słabowidzącym samodzielne jej zwiedzanie. W tym celu wykorzystane zostaną nowoczesne systemy audiowizualne zapewniające komfort oraz niezależność podczas zwiedzania.
Obok wystawy realizowany będzie szereg innych wydarzeń o charakterze edukacyjnym i naukowym:
- warsztaty dla młodzieży – spotkania prowadzone przez niewidomych nastoletnich instruktorów,
- warsztaty dla studentów – spotkania prowadzone przez specjalistów w dziedzinie audiodeskrypcji,
- konferencje naukowa – spotkanie adresowane do środowiska nauczycielskiego i akademickiego,
- wykłady dla słuchaczy Uniwersytetów Trzeciego Wieku.
Historia
Pomysł realizacji projektu dla osób niewidomych i słabowidzących narodził się wiosną 2009 roku. U źródeł tej koncepcji stało przeświadczenie, iż istnieją w Polsce pewne grupy społeczne, które – jako potencjalni odbiorcy oferty muzeów i galerii – są marginalizowane, czy wręcz wykluczane.
W związku z wyraźnie wyczuwalną tendencją, by grupy owe włączać w te sfery życia, które dotąd pozostawały dla nich niedostępne, rozpoczął się proces poszukiwania nowych sposobów komunikowania się z odbiorcą – niekoniecznie widzem w klasycznym rozumieniu tego słowa, lecz kimś, kto pragnie zapoznać się ze sztukami wizualnymi, mimo, iż dostęp do nich nie zawsze jest dla niego łatwy, a niemal zawsze – nietypowy.
Jednym z takich sposobów jest technika zwana audiodeskrypcją. Polega ona na opisywaniu głosem zjawisk wizualnych, od obrazu aż po film. Opis, relacja, opowiadanie – to terminy, które pozwalają zbliżyć się definicji audiodeskrypcji, a także wyobrazić sobie jej zadania. Mówiąc najkrócej tekst stworzony w oparciu o założenia audiodeskrypcji powinien dać odbiorcy jak najbardziej wierny, sugestywny obraz opisywanego obiektu, tak, by pozwolił on na przeprowadzenie wewnętrznej, autorskiej rekonstrukcji, dokonanej przez odbiorcę.
W historii sztuki istnieją prądy, które za kluczowy moment uznają kontakt z dziełem. Zgodnie z tym poglądem, ani historia, ani żadne inne okoliczności nie są tak ważne jak ów moment, gdy widz staje wobec obrazu. Okolica oka – to jest miejsce, w którym obraz nabiera znaczenia. Znaczenie obrazu zaś, także w świetle wspomnianych koncepcji, wypływa z konkretnych relacji jego elementów, podatnych na to, by zamknąć je w słowach.
