Ryszard Otręba Grafika

Ryszard Otręba na wystawie prezentuje zaledwie kilkanaście grafik z ostatnich lat pracy. W pozornie rygorystycznych układach formułuje znaki autonomiczne, intencjonalne, sekwencje znaków i nowe symbole. Artysta ucieka od świata przedmiotowego, dąży do przekroczenia bariery konkretu, by tworzyć znaki bliższe intelektualnej ekspresji.

Wiele moich grafik powstało, żeby zadośćuczynić potrzebie tworzenia przeciw rzeczom zewnętrznym, przeciw temu, co jest jedynie przedmiotem estetycznym. To była jedna z szans, aby się wyzwolić – sztuka, w której jest zawarta istota tworzenia. W sztuce odnajduję równowagę, albowiem w tym, co tworzę, jestem cały zawarty, a zarazem rozładowany.

Jaki jest mój rodowód ?

Reprezentuję generację programującą świadome działanie artystyczne, wybierającą prostotę, oszczędność i klasyczne elementy tworzywa graficznego. Obrazy skonkretyzowane w rytmicznych i nierzadko symetrycznych układach linii, w niemal geometrycznych płaszczyznach czerni, bieli, szarości są sformułowane w języku sztuki niefiguratywnej. Te swoiste powierzchnie i kształty działają jak muzyka -jej plastyczne, graficzne odpowiedniki tworzą odrębną ekspresję moich grafik.

Ryszard Otręba

Ryszard Otręba jest znany ze swej aktywności w wielu dziedzinach: jako wybitny specjalista z zakresu komunikacji wizualnej, badacz procesów widzenia i ich związków z zagadnieniami semiologii wizualnej i projektowania, jako profesor i wieloletni pedagog krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych i visiting professor zagranicznych uczelni, posiadający ogromny dorobek naukowy, dydaktyczny i projektowy. Jest niezwykle cenionym projektantem praktykiem zarówno w zakresie projektowania dużych systemów komunikacji wizualnej, projektowania wystaw, czy projektowania graficznego, obejmującego zarówno 2D, jak i cyfrowe techniki multimedialne.

Twórczość graficzna, jako obszar działalności Profesora Ryszarda Otręby jest miejscem, w którym skupia się i wyraża cała Jego osobowość – osobowość bogata i skomplikowana. (…)

W swej twórczości czerpie On – w sensie transcendentalnym- bezpośrednio z własnej tożsamości, podczas gdy sam proces twórczy staje się dla Niego doświadczeniem wyższego rzędu, jakby stanem wyższej rzeczywistości, doświadczeniem ontologicznym. Zakodowane genetyczne sygnały i doświadczenie czasu – ujawniają się w postaci znaków, których wizualna obecność jest wyrazem kumulacji ogromnego ładunku energii duchowej, dostępnego, w całej prostocie formy, w procesie bezpośredniej wzrokowej kontemplacji Jego obrazów graficznych.

Realizacje graficzne Ryszarda Otręby, w swej abstrakcyjności, jak podkreśla Artysta w jednym z wywiadów, są pozbawione jakichkolwiek odniesień – będąc obrazami autonomicznymi, zawierającymi autonomiczne przesłanie, stają się nośnikami duchowości i sposobem ujawniania treści duchowych, w pewnym sensie – miejscem objawiania bytu. Mimo, że Artysta się od tego odżegnuje, jego twórczość ma głęboki wymiar moralny.(…)

Głębokie skupienie na zagadnieniach łączących zagadnienia znaku, przekazu i wizualności pozwala Artyście być niezwykle efektywnym w dziedzinach projektowych – jest twórcą dużych systemów komunikacji wizualnej, architektury wystaw i projektantem identyfikacji wizualnej, której esencją jest funkcjonowanie znaku graficznego. Niezrównanym w swej perfekcji przykładem jest znak graficzny zaprojektowany dla Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Jest także twórcą plakatu i książki.

Jako twórca plakatu wyraziście zaznaczył swą obecność poruszającym cyklem plakatów oświęcimskich. Sztukę plakatu uprawia systematycznie, dla samego Centrum Manggha w ciągu ostatnich 15 lat wykonał już chyba około 150 plakatów. 124 z nich pokazywane były w 2005 roku w Muzeum Plakatu w Wilanowie. (…)

Organizując wystawy Ryszard Otręba sam projektuje do nich katalogi, szczególnie interesujące są katalogi jego własnych wystaw, za każdym razem zaskakuje ich odmienną, nietypową formą traktując projekt każdego z nich jak wyzwanie. Każdy z nich ma swoją osobowość określoną formatem, typografią, układem informacji, doborem papieru i sposobem reprodukowania prac. (…)

Jan Pamuła

Ryszard Otręba, jeden z największych mistrzów grafiki współczesnej jest wyjątkowo dobrym przykładem, niemal wykładnikiem, światowego sukcesu polskiej grafiki i jej znaczenia dla sztuki drugiej połowy XX wieku i czasów obecnych.

Nie jest przypadkiem, że Ryszard Otręba, który w latach 1953–1959 odbył studia na Wydziale Architektury Wnętrz krakowskiej ASP, grafikę studiując jedynie dodatkowo, zainteresował się głębiej tą dyscypliną artystyczną. Powody były co najmniej dwa – z jednej strony, ogromna potrzeba artystycznej ekspresji (…), z drugiej, manifestująca się już siła krakowskiego środowiska graficznego, która doprowadziła do utworzenia najpierw ogólnopolskiego a potem międzynarodowego Biennale Grafiki. Warunki debiutu były niezwykle sprzyjające i dające wyjątkowy impuls. Tworzące się struktury organizacyjne dla wielkich prezentacji grafiki w Krakowie, obecność dojrzałej twórczości wielkich mistrzów polskiej grafiki co najmniej dwóch pokoleń: Wejman, Srzednicki, Kunz, Panek, Wójtowicz; Gielniak, Mianowski, Skulicz, Lutomski – dawały możliwość określenia własnej indywidualności poprzez grafikę i szansę konfrontacji z największymi osiągnięciami grafiki światowej.

Artysta rozpoczynał swoją bogatą i niezwykłą karierę grafika udziałem w I Ogólnopolskim Biennale Grafiki w Krakowie w 1960 roku czyli prawie 50 lat temu. W katalogu Biennale widnieją tytuły dwóch Jego prac wykonanych w technice linorytu, Droga (31x31cm) oraz Głowa (24×18 cm) – są to prace przedstawiające, formaty niewielkich rozmiarów.

Po debiucie, zaznaczonym udziałem w bardzo ważnej ogólnopolskiej wystawie, Ryszard Otręba prowadzi intensywne poszukiwania własnej formy graficznej i własnych środków wyrazu. (…) W 1963 roku pojawiły się pierwsze, szorstkie jeszcze, gipsoryty – prace mają abstrakcyjny charakter, ale zachowują element aluzyjności, z charakterystycznymi odniesieniami do motywów postaci ( z głęboko osobistym wątkiem, Pol. 188550) i pejzażu (Ładny pejzaż). Pojawia się początek dłuższej serii grafik, realizowanej także w kilku kolejnych latach, noszącej tytuł Ślady. (…)

W roku 1965 pojawia się cykl prac zawierających reminiscencje okupacyjne, opatrzonych tytułami Ściana i odpowiednimi oznaczeniami związanymi z charakterystyczną dla Artysty numeracją (Ściana C, Czarna ściana). (…)

Bardzo istotne znaczenie dla dalszego rozwoju Artysty miał wyjazd na stypendium Departamentu Stanu USA do Pratt Institute w Nowym Jorku w 1966 roku.

Było to pierwsze tak bezpośrednie zetknięcie się Ryszarda Otręby z ekspansywną w tym okresie abstrakcyjną sztuką amerykańską, zwłaszcza z dominującą w drugiej połowie lat sześćdziesiątych Minimal Art. Artysta nawiązał nawet osobiste kontakty z niektórymi twórcami, którzy brali udział w 1965 roku w słynnej wystawie The Responsive Eye, zorganizowanej przez Williama C. Seitza w nowojorskim Museum of Modern Art, podobnie jak i z wizualistami ze znanej grupy Anonima. (…)

Od 1974 roku pojawiają się na wystawach, wykonywane własną, oryginalną metodą prószenia i zaginania papieru – rysunki. Ten rodzaj twórczości Artysta będzie kontynuował także w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych rozwijając swoją technikę rysowania w sposób wirtuozerski. (…)

Niezwykle znamienne są tytuły prac poszerzające i wyodrębniające semantyczną zawartość pojęć związanych z akustyczno-wizualną synestezją doznawania stanów ciszy, czy szeptu : Prywatna strefa ciszy(1980), Szept szeptów (1979), Fragment szeptu (1979), Szept nadziei (1979). W tytułach tych przejawia się cała sublimacja jednostkowych w swym charakterze doznań, których wyrazem jest forma graficzna prac – obraz graficzny jest rodzajem trudno uchwytnej postaci doznania (Gestalt), odczytywanej często z okruchów sygnałów percepcyjnych. W twórczości Ryszarda Otręby słowo może stać się kluczem do rozumienia obrazu, ale tytuł jest najczęściej zaledwie sygnałem, cienką nitką prowadzącą do jego sensu.

Bardzo cennym podsumowaniem dorobku Artysty była duża wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie w 1999 roku, zorganizowana w ramach cyklu Graficy z Krakowa.

Jan Pamuła

Ryszard Otręba (ur.1932) jest wybitnym grafikiem oraz pedagogiem. Ukończył studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1953–1959. Uzyskał dyplom z wyróżnieniem na Wydziale Architektury Wnętrz. Posiada stypendium Departamentu Stanu USA, Pratt Institute, Brooklyn, Nowy Jork (1966–1967). W latach 1971–1998 objął kierownictwo nad Katedrą Komunikacji Wizualnej Wydziału Form Przemysłowych ASP w Krakowie. W 1980 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. W 1981 oraz 1984 r. objął stanowisko jako visiting professor w Sydney College of the Arts. Od 1985 do 1987 roku uzyskał stanowisko dziekana Wydziału Form Przemysłowych ASP. W latach 1987–1990 był prorektorem ASP w Krakowie. w 1989 roku uzyskuje tytuł profesora zwyczajnego. Od 2002 roku jest czynnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności.

Ryszard Otręba jest jurorem wystaw międzynarodowych, które obejmują swoim patronatem takie miasta jak: Paryż, Brno, Warszawa, Lublana, San Juan (Puerto Rico), Winterthur, Biella, Gdańsk, Maastricht, Majdanek, Łódź. Jest również kuratorem wystaw polskiej grafiki i plakatu za granicą: Sztokholm, Havana, Ankara, Kamakura, Philadelphia, Reykjavik, Kitakyushu, Châtelet, Vollenhove, Boston, Tama-Tokio, Stambuł.

Ryszard Otręba jest laureatem ponad 80 nagród i wyróżnień uzyskanych na wystawach i konkursach grafiki i plakatu krajowych oraz międzynarodowych, m.in.: pierwsza nagroda w Ogólnopolskim Triennale Rysunku we Wrocławiu, pierwsza nagroda w Ogólnopolskiej Wystawie Grafiki w Łodzi, druga nagroda w Międzynarodowym Biennale Grafiki w Krakowie, Grand Prix w Polskim Quadriennale Drzeworytu w Olsztynie, pierwsza nagroda w Ogólnopolskiej Wystawie Grafiki w Łodzi, Laureat nagród I i II stopnia Ministra Kultury, Nagroda Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa w dziedzinie kultury i sztuki za całokształt twórczości artystycznej, listopad 2007.

Uprawia twórczość w dziedzinie grafiki artystycznej i rysunku, plakatu, wystawiennictwa. Buduje geometryczne, abstrakcyjne kompozycje, przeważnie czarno-białe, czasem z elementem koloru. Są to prace czyste w formie, pełne harmonii.

Wystawa potrwa do 25 kwietnia
Galerii Oko dla Sztuki 2
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
ul. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego 1
Kraków