Twórczość Aleksandra Olszewskiego identyfikowana jest z kontynuacją tendencji konstruktywistycznych w sztuce polskiej. Postawa ta, wynikająca z tradycji kształcenia w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, gdzie studiował (od 1996 r. Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego), określiła charakter jego wczesnych prac realizowanych w trakcie i po zakończeniu edukacji, pozostaje aktualna do chwili obecnej.
Początkowo odwołując się do zasad kombinatoryki, artysta tworzył kolejne wersje geometrycznych, drewnianych reliefów, których warunki przekształcania stwarzały szerokie możliwości kreacyjne. Niemal równolegle z kontynuowanym cyklem Permutacji Olszewski podejmował malarskie próby ożywienia surowego wizerunku abstrakcyjnych kompozycji wprowadzając do nich elementy figuratywne, ich doborem akcentował wyraźnie fakt poszukiwań indywidualnych form wypowiedzi. W cyklach Fotoplastykon, Rezerwat, Na wschód od sadu cheruby, w innych obrazach olejnych nie objętych tytułami wymienionych serii, także w powstających później cyklach grafik komputerowych, geometryczne konstrukcje wzbogacał motywami nadającymi im filozoficzne, socjologiczne, symboliczne, czasem żartobliwie znaczenie. W kolejnych etapach działalności artysty sygnalizowane nurty mniej lub bardziej zaznaczały swoją obecność, przeplatały się ze sobą w rozmaitych proporcjach z rożną intensywnością. Ich autor na przestrzeni lat powracał do wybranych, pozornie tylko wyczerpanych motywów, poddawał je kolejnym analizom i rekonstrukcji, budował nowe układy z dużą dyscypliną utrzymując ich wewnętrzny porządek.
Wystawa przygotowana w 2012 r. przez Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu przybliża fragment artystycznego dorobku Aleksandra Olszewskiego na dwa lata przed jubileuszem czterdziestolecia jego działalności. Pomimo uwzględnienia w niej dzieł z lat 70. aż po rok obecny, nie ma ona jednak charakteru wystawy retrospektywnej. Dominujący wśród eksponowanych prac język geometrii, wyeliminowanie historycznych obrazów olejnych z elementami realistycznymi, skoncentrowanie się głównie na grafice komputerowej oraz drewnianych reliefach są wyrazem subiektywnej decyzji autora, być może próbą ostatecznego określenia się, wyboru tego, co z perspektywy czasu dla niego najbardziej istotne. Nie znaczy to jednak, że odrzuca on definitywnie swoje doświadczenia w zakresie łączenia abstrakcji ze światem figuracji, przedmiotu, pejzażu oraz ukrytych w nich znaczeń. Ta tradycja nadal pobrzmiewa w cyklach Przejściowy, 3 x 3, w serii z motywami i tytułami odwołującymi się od odbytych podróży, do obserwacji krajobrazu sprowadzonego do syntetycznych pasów i stref koloru.
Cykl Przejściowy tworzony w latach 2002 – 2012 jest zapisem wielu fascynacji Olszewskiego z minionych lat. Zawiera odniesienia do tematyki obrazów pamiętających czasy Grupy M–5, ale też i współcześnie wykonywanych grafik komputerowych, czy zawiera w sobie znamiona rozliczenia i podsumowania pewnych decyzji, okresu twórczego? A może to taka swoista, kolejna permutacja? Kolejne doświadczenie, gra wykorzystująca możliwości cytowania i konfrontowania ze sobą różnych narracji? Ważną częścią wystawy, informującą o poszukiwaniach artysty są najnowsze cykle graficzne oraz serie drewnianych reliefów nawiązujących do wspominanych rozwiązań z połowy lat 70. W tematycznej grupie Permutacji ciekawostką są realizacje na papierze z użyciem tektury pełniącej rolę tła, ich ostateczny wizerunek wydobyty został wyłącznie poprzez wycięcie i wydarcie zbędnych powierzchni. Kolejne kompozycje stają się coraz czystsze, radykalne, jednoznacznie geometryczne. W serii Kwadrat x 3 mamy również do czynienia ze znacznie mniejszym zagęszczeniem form, ich kolorystyka, nie dość, że stonowana, w kolejnych planszach oddaje coraz więcej pola nieskażonej bieli.
W październiku 1977 r. Aleksander Olszewski wraz ze swoimi przyjaciółmi: Longinem Pinkowskim, Krzysztofem Mańczyńskim i Leszkiem Kwiatkowskim zakładał radomską formację artystyczną Grupę M -5. Grupa była związkiem czterech indywidualności współpracujących ze sobą w myśl pięciu programowych założeń. Z czasem związek ten ulegał rozluźnieniu a program częściowej dezaktualizacji, dziś można stwierdzić, że choć grupa nigdy nie podjęła decyzji o oficjalnym rozwiązaniu się, faktycznie nie istnieje. Wystawa Aleksandra Olszewskiego jest drugą prezentacją kolejnego z jej przedstawicieli, zorganizowaną przez Elektrownię. Ilustruje drogę artysty, który w konkretnym momencie sięgnął do nowoczesnych środków realizacji dzieła sztuki i choć grafika komputerowa jest dzisiaj stosunkowo popularną techniką, twórczość Olszewskiego na tle środowiska radomskiego pozostaje nadal zjawiskiem indywidualnym, oryginalnym i rozpoznawalnym.
Mariusz Jończy
Aleksander Olszewski – urodzony 27 lutego 1944 r. w Radomiu. W latach 1968 – 1974 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie Akademia Sztuk Pięknych) w Łodzi na Wydziale Wzornictwa. W 1974 r. uzyskał dyplom z malarstwa w pracowni prof. Lecha Kunki i z projektowania u prof. Aleksandry Pukaczewskiej. Członek radomskiej Grupy M-5, Stowarzyszenia Ruchu Artystycznego Świat (I poł. lat 80.), Międzynarodowego Stowarzyszenia MTG Kraków. Członek Komisji ds. Zabytków i Sztuki Kościelnej Diecezji Radomskiej. Twórca Katedry Sztuki (obecnie Wydział Sztuki) na Politechnice Radomskiej. Profesor tytularny, obecnie dziekan Wydziału Sztuki i kierownik Katedry Mediów Cyfrowych i Fotografii. Inicjator powołania Akademickiej Galerii Sztuki Rogatka na tej uczelni. Redaktor Rocznika Wydziału Sztuki Arteria. Uprawia malarstwo, rysunek, grafikę komputerową, wzornictwo przemysłowe.
Aleksander Olszewski, 060720121800
Od 6 lipca do 18 sierpnia 2012 roku
Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu
ul. Domagalskiego 5
Radom
