Szuflady, pudełka, schowki, regały, z jakich składa się ekspozycja wystawy Szuflada Szymborskiej, wzbudzają ciekawość, zachęcają do szukania, odkrywania, poznawania. Zawierają rzeczy kolekcjonowane przez Szymborską – maski, stare widokówki, pamiątki i kurioza, które dostawała od przyjaciół (np. świnię z pozytywką w ogonie, zapalniczkę w kształcie łodzi podwodnej, mini komodę, którą podarował Poetce Czesław Miłosz). Jest tam też część księgozbioru Wisławy Szymborskiej, liczne fotografie, m.in. pod tablicami z dziwnymi lub śmiesznymi nazwami miejscowości (jak Neandertal), warsztat Poetki, gdzie ukazana jest historia powstawania jednego wiersza, i jej warsztat do tworzenia wyklejanek.
Wisława Szymborska była Ambasadorem Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach, dlatego – zawsze wdzięczne za ten zaszczyt – Muzeum Narodowe w Krakowie złożyło Fundacji Wisławy Szymborskiej propozycję dotyczącą części spuścizny po Noblistce. Zaproponowaliśmy mianowicie, że oddamy kilka wyremontowanych ostatnio pomieszczeń w Kamienicy Szołayskich na urządzenie tam wystawy zbiorów Poetki, jej wyklejanek, bibelotów, książek, przedmiotów z jej mieszkania ze słynną wieloszufladową komodą oraz kanapą. Chodziło nam o to, by te cenne pamiątki nie były zamknięte w magazynie, lecz dostępne publiczności. Fundacja przyjęła naszą propozycję, zwłaszcza, że to ona jest teraz Ambasadorem Galerii w Sukiennicach. Wspólnie z Fundacją oraz z projektantami przygotowaliśmy miejsce nazwane Szufladą Szymborskiej – nie będące ani rekonstrukcją jej mieszkania, ani izbą pamięci, a raczej wnętrzem urządzonym w bliskim Poetce nieco surrealnym duchu
– mówi Dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie Zofia Gołubiew.
Wystawa jest rodzajem scenografii, trójwymiarowego kolażu, w którym przedmioty należące do Poetki zderzone są z cytatami z twórczości, fotografiami osób, rzeczy i miejsc. Prowadzą one widza w jej prywatny świat poetyckiej wyobraźni i intelektualnych inspiracji. Ciekawym przedmiotem w Szufladzie jest zaprojektowana przez Noblistkę komoda, w której przechowywała m.in. fotografie. Jak ważny był to dla niej mebel, świadczy wiersz Możliwości, w którym Poetka wyznaje: wolę szuflady – stąd tytuł wystawy. Komoda na wystawie jest ukryta za drzwiami i można ją oglądać tylko przez wizjer.
Wisława Szymborska urodziła się 2 lipca 1923 roku w Kórniku pod Poznaniem. Po przejściu na emeryturę Wincenty Szymborski z żoną i córkami, starszą Marią Nawoją i młodszą Marią Wisławą, przeniósł się do Torunia. Kiedy Wisława miał sześć lat rodzina Szymborskich zamieszkała w Krakowie w eleganckiej kamienicy przy ulicy Radziwiłłowskiej, zakupionej przez Wincentego Szymborskiego. Rodzina Szymborskich zajęła sześciopokojowe mieszkanie na pierwszym piętrze.
Duże wysokie pokoje, stiuki na suficie, stare meble, dywany, fortepian – typowe mieszkanie ludzi pochodzących ze sfer inteligencko-ziemiańskich. Nie było łazienki, ale w kuchni stała wanna. Dziewczynki zajmowały jeden pokój, ich niania mieszkała w służbówce, do której wchodziło się przez schody prowadzące z sieni.
Anna Bikont, Joanna Szczęsna, Pamiątkowe rupiecie. Biografia Wisławy Szymborskiej, Wydawnictwo Znak 2012
W roku 1948 Wisława Szymborska po wyjściu za mąż za krakowskiego literata Adama Włodka, wyprowadziła się z domu rodzinnego i zamieszkała wraz z mężem w niezwykle zimnym – jak wspominała po latach Poetka – pokoju na poddaszu w słynnym Domu Literatów przy ul. Krupniczej 22. Po jakimś czasie małżeństwo przeniosło się do dwupokojowego mieszkania na pierwszym piętrze kamienicy, w którym mieszkał wcześniej Konstanty Ildefons Gałczyński. Po lokatorze pozostały na ścianie jednego z pokoi wypisane przez niego na ścianach łacińskie sentencje i wymalowane złote słońce.
W 1954 roku Szymborska rozwiodła się z Włodkiem, jednak dopiero jesienią 1963 roku Poetka opuściła mieszkanie na Krupniczej i przeniosła się do bloku na rogu ulic 18 Stycznia (dziś Królewskiej) i Nowowiejskiej. Było to mikroskopijne, jednopokojowe mieszkanie z wnęką kuchenną. Ponieważ brakowało miejsca, Szymborska musiała zamówić specjalnie zaprojektowane meble, które przygotował artysta Stefan Papp.
Na ławie i krzesłach nie dało się usiedzieć dłużej niż pół godziny, nie zachęcały więc do zasiadywania się. O swoim mieszkaniu mówiła: szuflada, a nazwa ta przyjęła się tak powszechnie, że kiedyś, po latach, przyjaciele będą opowiadać: Kiedy Wisława mieszkała w szufladzie… Tymczasem poetka była jednak z nowego mieszkania dość zadowolona. Zwłaszcza z nieznanych na Krupniczej luksusów: centralnego ogrzewania i wanny.
Anna Bikont, Joanna Szczęsna, Pamiątkowe rupiecie. Biografia Wisławy Szymborskiej, Wydawnictwo Znak 2012
W roku 1982 Poetka przeniosła się do typowego gierkowskiego bloku na ulicy Chocimskiej. Tam zamieszkała na czwartym piętrze, w dwupokojowym lokum, wyposażonym w oddzielną kuchnię. W salonie znalazło się już miejsce na meblościankę, stół, tapczan oraz meble projektu Pappa, z poprzedniego mieszkania.
Kiedy Wisława Szymborska w roku 1996 otrzymała nagrodę Nobla, postanowiła poszukać sobie nowego mieszkania. Po długich poszukiwaniach spodobało jej się trzypokojowe mieszkanie w nowszym bloku, przy ulicy Piastowskiej. Jak wspomina Michał Rusinek, kiedy Poetka wraz ze swoim Sekretarzem pojawiła się, aby obejrzeć swoje przyszłe mieszkanie, właścicielka mieszkania, (nieświadoma kto jest potencjalnym kupcem) czytała właśnie Lektury nadobowiązkoweWisławy Szymborskiej. Poetka na Piastowską wprowadziła się w 1997 roku i tam mieszkała do śmierci. Mieszkanie składało się z salonu, sypialni, w której Noblistka pisała, oraz pokoju gościnnego, w którym stała m.in. maszyna do pisania, na której Wisława Szymborska przepisywała swoje wiersze. Wystrojem wnętrza zajęli się krakowscy architekci państwo Siwczyńscy. Wystrój ostatniego mieszkanie Poetki był prosty i oszczędny. Po jej śmierci w mieszkaniu, zgodnie z testamentem, zamieszkała przyjaciółka Wisławy Szymborskiej.
Na wystawie każdy może obejrzeć fragmenty filmu Katarzyny Kolendy-Zaleskiej Chwilami życie bywa znośne lub usiąść na autentycznej kanapie Noblistki i posłuchać przez telefon, jak czyta własne wiersze.Szuflada Szymborskiej ma być miejscem otwartym, w przyszłości także salonem kulturalnym − miejscem spotkań.
Zespół kuratorski: Zofia Gołubiew, Olga Jaros, Sebastian Kudas, Sławomir Pankiewicz, Michał Rusinek, Teren Prywatny (Anna Bojarowicz, Anna Grzywa, Marcin Przybyłko).
Szyflada Szymborskiej
Od 1 lutego 2013 roku
Kamienica Szołayskich
pl. Szczepański 9
Muzeum Narodowe w Krakowie
