W ramach obchodów Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej BWA Galeria Miejska i Muzeum Okręgowe w Tarnowie przygotowały dwie wystawy. Prezentacja Panoramy Siedmiogrodzkiej pozwala na identyfikację nowych brakujących elementów tego wielkiego (120 m długości i 15 m wysokości) historycznego płótna. Natomiast wystawa prac Jana Lebensteina prezentuje prace z przełomu lat 50. i 60. XX wieku, z motywami najbardziej charakterystycznymi dla twórczości artysty.
Jan Styka, Panorama Siedmiogrodzka, Pałacyk Strzelecki w Tarnowie
Panorama Siedmiogrodzka znana także pod tytułem: Panorama Bitwy pod Sybinem, Bem w Siedmiogrodzie czy Bem i Petöfi powstała na Węgrzech z zamiarem uczczenia 50. rocznicy powstania narodowego. Jej tematem jest bitwa o Sybin, stolicę Siedmiogrodu, rozegrana 11 marca 1849 roku, w trakcie której powstańcze wojska honvedów pod dowództwem generała Józefa Bema odniosły spektakularne zwycięstwo nad przeważającymi wojskami austriackimi i węgierskimi.
Prace nad Panoramą trwały 5 miesięcy. Ze strony polskiej oprócz Jana Styki w pracach tych uczestniczyli: Zygmunt Rozwadowski, Michał Wywiórski i Tadeusz Popiel. We wrześniu 1897 roku została pokazana we Lwowie, w grudniu – w Budapeszcie, a od października 1907 roku w Warszawie. Po wielu perypetiach podzieliła los większości Panoram. Pocięta na kawałki, prawdopodobnie pod kierunkiem samego Styki (w większości przypadków sygnowana została właśnie przez niego), uległa całkowitemu rozproszeniu.
Sprawa Panoramy staje się głośna ponownie w 1928 roku, kiedy to w związku ze sprowadzeniem prochów generała Józefa Bema do rodzinnego Tarnowa, magistrat miasta otrzymał kilka ofert zakupu jej fragmentów. Niestety, w tym czasie nie skorzystano z żadnej z tych ofert. Temat Panoramy odżył ponownie w 1977 roku, kiedy to do krakowskiej Dessy trafił jeden z jej fragmentów. W trakcie wszczętych w tym czasie poszukiwań zidentyfikowano 5 fragmentów. Do chwili obecnej Muzeum Okręgowe posiada informacje o 32 fragmentach Panoramy Siedmiogrodzkiej.
Nie jest możliwe odtworzenie całości Panoramy Siedmiogrodzkiej, jednak wiedza o istniejących obrazach pozwala na wyobrażenie sobie, jak mogła wyglądać, jaki miała koloryt i charakter. Pozwala na to także zestawienie posiadanych fragmentów z wcześniejszymi, zachowanymi w całości panoramami powstałymi z udziałem Styki, które znajdują się obecnie we Wrocławiu (Panorama Racławicka) i w Los Angeles (Golgota).
Organizatorzy: BWA Galeria Miejska w Tarnowie i Muzeum Okręgowe w Tarnowie
Jan Lebenstein, Biuro Wystaw Artystycznych Galeria Miejska w Tarnowie
Jan Lebenstein (ur. 1930 w Brześciu Litewskim, zm. 1999 w Krakowie) wybitny polski malarz i grafik, Uprawiał oryginalną odmianę malarstwa figuratywnego, włączając doń elementy surrealistyczne i abstrakcyjne. Zilustrował m.in. Folwark zwierzęcy George’a Orwella i kilka ksiąg biblijnych (Księgi Genesis, Księga Hioba, Apokalipsa św. Jana. Tworzył pejzaże miejskie, poetyckie transpozycje figury ludzkiej, pełne ekspresji kompozycje fantastyczno-symboliczne o motywach zwierzęcych.
Studiował malarstwo w warszawskiej ASP (1948-54) pod kierunkiem Artura Nachta-Samborskiego. Zadebiutował podczas Ogólnopolskiej Wystawy Młodej Plastyki Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi w warszawskim Arsenale (1955), która uchodzi za przełomową w sztuce polskiej po II wojnie światowej. W roku 1956 Lebenstein związał się z niezależnym Teatrem na Tarczyńskiej, prowadzonym we własnym warszawskim mieszkaniu przez Mirona Białoszewskiego. Lebenstein miał na Tarczyńskiej pierwszą wystawę indywidualną. Tworzył w tym czasie Figury kreślone, następnie Figury hieratyczne i wreszcie Figury osiowe. Były to kompozycje (rysunkowe i malarskie) z umieszczonymi centralnie, wertykalnymi sylwetami skrajnie uproszczonych (w wersji rysunkowej niekiedy przypominających owadzie stwory) postaci ludzkich, najczęściej kobiecych.
Od 1959 roku mieszkał we Francji, w 1971 roku przyjął francuskie obywatelstwo. Żył trochę na uboczu paryskiego tygla artystycznego. Czuł się bardziej związany ze środowiskiem polskiej emigracji (kręgiem Instytutu Literackiego, paryskiej Kultury, redakcją Zeszytów Literackich), niż europejskim czy światowym, chociaż jego sztuka budziła zainteresowanie autorów tak opiniotwórczych, jak Jean Cassou, Raymond Cogniat, Mary McCarthy, Michel Ragon. Lebenstein jednak, pomimo sukcesu, jaki odniósł, czuł się zawsze artystą osobnym, niezależnym. W 1992 roku odbyła się największa wystawa jego prac w Polsce – w warszawskiej Zachęcie. W 1998 roku w uznaniu wybitnych osiągnięć w pracy artystycznej, za zasługi dla kultury polskiej został uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
Natchnienie dla wyobraźni artysty stanowiły głównie wielkie teksty kultury. Uważał, że droga do nowoczesności wiedzie poprzez przetwarzanie tradycji. Fascynowały go, jak sam mówił, podziemia Luwru, gdzie oglądał relikty archaicznych cywilizacji: sumeryjskiej, babilońskiej. Inspirowały go starożytne mitologie (m.in. asyryjska, babilońska, egipska, grecka), a także Biblia. Pod wpływem tych impulsów konsekwentnie kształtował sztukę odzwierciedlającą apokaliptyczną wizję świata. (…)
Równolegle tworzył serię obrazów ukazujących prehistoryczne zwierzęta, imaginacyjne kręgowce. Powstał w ten sposób rodzaj bogatego barokowego bestiarium, zasobnika, nieledwie wzornika, z którego artysta czerpał następnie bezpośrednie inspiracje dla swoich późniejszych dzieł. Kompozycje te, jakby pieczołowicie, mozolnie formowane, nieomal rzeźbione, w ciastowatej, pomarszczonej farbie, promieniują nadzwyczajnym bogactwem wyrafinowanych efektów pikturalnych.
Małgorzata Kitowska-Łysiak / www.culture.pl
Organizatorzy: BWA Galeria Miejska w Tarnowie i Robert Wardzała poseł na Sejm RP
Jan Lebenstein
Wystawa towarzyszy obchodom Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej
Wernisaż: 22 marca 2013 roku
Wystawa potrwa do 7 kwietnia 2013 roku
Biuro Wystaw Artystycznych – Galeria Miejska
Dworzec PKP, Pl. Dworcowy 4
Tarnów
Jan Styka, Panorama Siedmiogrodzka
Wystawa towarzyszy obchodom Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej
Wernisaż: 24 marca 2013 roku
Wystawa potrwa do 7 kwietnia 2013 roku
Pałacyk Strzelecki
ul. Słowackiego 1
Tarnów
