Młodzież szkolną zaproszono już w zeszłym roku do udziału w konkursie Epizody Niepodległości – Żołnierze Wyklęci, którego wyniki ogłoszone zostaną przy okazji rozpoczęcia obchodów Roku Żołnierzy Wyklętych. W tym roku również przygotowano analogiczny konkurs. Na zaproszenie organizatorów podobne inicjatywy przeprowadzą również niektóre samorządy lokalne. Ofertę kierowaną do młodzieży uzupełni gra karciana Bohaterowie wyklęci, której gracze wcielą się w dowódców polskiego podziemia niepodległościowego i będą walczyć przeciw narzuconej władzy.
Niewątpliwie ważnym elementem projektu Rok Żołnierzy Wyklętych stanie się już teraz publikacja książki Wyklęci. Podziemie zbrojne 1944-1963 przygotowanej przez Wydawnictwo Fundacji Ośrodka KARTA pod redakcją Marty Markowskiej.
Wczoraj aresztowano moją siostrę, [Janinę] Siegiedową. Już po raz czwarty. Ona, ta kochana Jaśka, dotychczas najwięcej cierpi z całej rodziny. Jej mąż już ukrywa się trzeci rok. […] Rodzice moi mieszkają obecnie w komornym i żyją ze słabej pomocy rodziny. Ja nikomu pomóc nie mogę, bo sam potrzebuję pomocy. Inni z rodziny żyją ciągle pod strachem. Już od roku nie widuję się z nimi, a wiadomości o nich mam tylko pośrednie. Dla nich tak jest bezpieczniej. Przykro mi bardzo, że rodzina cierpi, lecz nie wierzę, by miała o to do mnie żal. Nie wierzę, by moje postępowanie było w rodzinie błędnie oceniane. Cierpimy za sprawę ważniejszą […].
Powiat lubartowski, 7 kwietnia 1948 [13]Kpt. Zdzisław Broński Uskok w dzienniku. Fragment książki Wyklęci. Podziemie zbrojne 1944-1963.
Jak podkreśla w przedmowie Zbigniew Gluza, prezes KARTY, znacząca część niepublikowanych dotąd materiałów pochodzi z rozległej kwerendy podjętej przez IPN, partnera obchodów. Z wszelkich dostępnych tekstów źródłowych stworzony został spójny, chronologiczny obraz dwudziestoletniej walki (1944–63). W tej książce czytelnik prowadzony jest, dzień po dniu, poprzez poruszający zbiór fragmentów meldunków, relacji świadków, notatek dowódców i żołnierzy.
Przewieziono mnie do więzienia w Wilnie. […] Razem ze mną sądzono kilkunastu innych akowców. Przed obliczem trzech oficerów Sądu Wojskowego przeczytano akt oskarżenia: zdrada ojczyzny, udział zbrojny, przynależność do organizacji wywrotowej. Wszystkim po dziesięć lat obozu i pięć pozbawienia praw publicznych. […] W piękny, słoneczny dzień, 3 maja, pognali mnie na etap. Upychali nas po stu do wagonu. […] Zaciskałem zęby, kląłem pod nosem i myślałem: Jak hitlerowcy, jak Gestapo!. Na którejś stacji dowiedzieliśmy się z głośników, że wojna się skończyła. Śpiew, radość, dzień zwycięstwa… Ale nasz wagon jechał dalej. Na północ. Do łagru.
Wilno, 9 maja 1945 [29]Antoni Górecki. Fragment książki Wyklęci. Podziemie zbrojne 1944-1963.
Ostatnim dokumentem cytowanym w tym wstrząsającym kalendarium, jest relacja oficera operacyjnego SB w Komendzie Powiatowej MO w Lublinie, opisującego zabicie Józefa Franczaka Lalka 21 października 1963.
Publikację tę opatrzył posłowiem jej konsultant naukowy – jeden z najlepszych znawców tematyki Żołnierzy Wyklętych w Polsce, dr Sławomir Poleszak z lubelskiego Oddziału IPN.
Rok Żołnierzy Wyklętych został objęty Patronatem Honorowym Ministerstwa Obrony Narodowej oraz Wojska Polskiego, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego, a także Prezydentów Miast m.in.: Gdańska, Gdyni, Bydgoszczy, Elbląga, Gorzowa Wielkopolskiego, Koszalina, Łodzi, Piotrkowa Trybunalskiego, Torunia.
Maciej Szymczak
Rok Żołnierzy Wyklętych
Od 1 marca do 21 października 2013 roku w całej Polsce.
