Tara (von Neudorf) najchętniej posługuje się czarnym markerem i czerwoną farbą – jego najbardziej znane prace powstały na starych, komunistycznych mapach i planszach szkolnych, w które wrysował karykaturalną i bezkompromisową prawdę o naszych czasach. W swojej twórczości odwołuje się do niewygodnej historii, komentuje też współczesną politykę – zarówno lokalną, rumuńską, jak i kwestie uniwersalne.
Po raz pierwszy w Polsce Galeria MCK zaprezentuje twórczość rumuńskiego artysty Tary (von Neudorf). Na wystawie znajdzie się ponad 80 prac – mapy, prace na papierze, rzeźby, a także własne ubrania artysty – wyszywane, zamalowywane, kreowane w całkowicie autorski sposób. Wystawę Kartograf złowrogiej historii. Tara (von Neudorf) oglądać można od 4 września do 24 listopada.
Tara to jeden z najciekawszych i najbardziej cenzurowanych współczesnych artystów rumuńskich. Jego sarkastyczna, nie pozbawiona czarnego humoru sztuka wywołuje emocje zarówno bardzo mocną, ekspresyjną formą, jak i krytyczną treścią. MCK odkrywa Tarę nie tylko dla Polski, ale też dla Europy. Artysta tworzy głównie w Sibiu i w Engelthal, wystawia przede wszystkim w Anaid Gallery w Bukareszcie. Obecność jego sztuki w Krakowie to prawdziwe wydarzenie. Rok 2012 przyniósł mu ważną i prestiżową Strabag Artaward International i wystawę w Wiedniu.
Wystawa odsłania najważniejsze wątki w twórczości artysty, które łączy emocjonalny, skrajnie subiektywny sposób interpretacji trudnych i kontrowersyjnych momentów z historii. Ta swoista historia według artysty obnaża te same, powtarzające się, odwieczne mechanizmy politycznej instrumentalizacji, manipulacji i mitologizacji historii na potrzeby władzy oraz strategii kamuflowania nikczemności i zbrodni w imię wyższych racji – heroizmu, gloryfikacji ofiary, narodu, wiary.
Poprzez pryzmat sześciu wątków tematycznych wystawa prezentuje sylwetkę artysty tworzącego na peryferiach Europy, odnosi się także do zagadnienia geopolityki sztuki. Sztuka Tary (von Neudorf) naznaczona jest kontekstem miejsca, z którego artysta pochodzi i gdzie tworzy: Transylwanii. Lokalny kontekst jest okazją do artystycznej opowieści o tożsamości, trudnej historii, współistnieniu kultur, niezabliźnionych ranach, pustce wyludnionych dziś miejsc. Słowa-klucze, wokół których koncentruje się jego twórczość, zostały wypisane na jednej z prac słynnej serii Black Rumania: korupcja, bieda, komunizm, głupota, rasizm, strach, kłamstwa, biurokracja, niepełnosprawność, chciwość, rozpacz (RO, 2005). Komentuje relacje Rumunii i Unii Europejskiej, uczy komunistycznej historii, odkrywa krwawe karty wielkich ideologii. Mapy, święte księgi i symbole religijne, flagi, daty, miejsca kaźni, trumny, czołgi, medialne przekazy, krew… Mocną kreską i wyrazistym kolorem Tara mówi o sprawach ważnych, fundamentalnych.
Tara (von Neudorf) urodził się w 1974 roku w Luduş (węg. Marosludas, niem. Ludasch) w Siedmiogrodzie. Po studiach na Wydziale Grafiki Uniwersytetu Sztuki i Dizajnu (Universitatea de Artă şi Design, UAD) w Klużu-Napoce, kontynuował naukę na Wydziale Malarstwa tej samej uczelni. Od 2005 roku związany jest z Anaid Art Gallery w Bukareszcie, gdzie zorganizowano tak ważne jego wystawy jak Black Rumania (2005), Finis Mundi (2007), Generation Djihad (2009), Raving History (2012). Wystawia również za granicą m.in. w Holandii, Niemczech, USA, na Węgrzech.
O wystawie pisze dr Monika Rydygier, współkurator wystawy:
Tara (von Neudorf) używa starych szkolnych map z czasów komunistycznych rządów Nicolae Ceaușescu, z widniejącym w kartuszach napisem Republica Socialistă România. Często zniszczone, wyblakłe, naddarte zarysowuje markerem, zamalowuje czy wręcz zachlapuje, najczęściej czerwoną farbą, przytwierdza do nich zdjęcia, ryciny, fragmenty tkanin. Ale mapa nie jest dla Tary tylko tłem dla artystycznej kreacji czy też zwykłym rodzajem podobrazia. Mapa jest integralnym elementem kompozycji dzieła. Wrysowywane gęstą kreską formy przenikają się z obrysem kontynentów, niebieskimi plamami mórz, oceanów i całą resztą kartograficznych znaków. W mapach zarysowywanych, zachlapywanych farbą obie warstwy – ta malarska i ta kartograficzna – tworzą jedną pogmatwaną, niejednoznaczną, heterogeniczną przestrzeń. Jak pisze Diana Dochia: Mapa staje się, w ramach procesu artystycznego, nie tylko sposobem zapamiętywania wydarzeń z przeszłości, ale również sposobem opisywania aktualnych stanów. Superpozycja rysunku na już istniejącą powierzchnię mapy to synteza tego, co Tara uznaje za pole wymagające dyskusji.
Widoczne w pracach artysty ciągłe napięcie pomiędzy tym, co wewnętrzne i zewnętrzne, subiektywne i uniwersalne, przeszłe i obecne, prowincjonalne i globalne, ten ciągły ruch outside in, inside out to znamienny rys dzisiejszej kultury. Złożony charakter sztuki Tary pogłębiają niezwykła wiedza i świadomość historyczna artysty, jego absolutnie bezkompromisowa postawa wobec wszelkich politycznych manipulacji i totalitarnych strategii. Mapy Tary o niezwykle mocnych i ekspresyjnych walorach formalnych ujawniają to ze zdwojoną siłą. Nie jest bez znaczenia fakt, że Tara (von Neudorf) urodził się w Siedmiogrodzie, w jednej z małych miejscowości okręgu Mureş. W kontekście pogmatwanych i bolesnych dziejów tego regionu mapy Tary stają się swoistą kartografią poszukiwania straconej tożsamości.
Sztuka Tary, tak ostra w treści i gwałtowna w formie, mogła zaistnieć dopiero po znamiennym roku 1989, kiedy upadł komunistyczny reżim w Rumunii i rozpadł się cały obóz państw bloku wschodniego.
Kuratorzy wystawy: dr Monika Rydiger, Łukasz Galusek
Koordynator wystawy: Anna Śliwa
Aranżacja wystawy: Paweł Żelichowski
Kartograf złowrogiej historii. Tara (von Neudorf)
Od 4 września do 24 listopada 2013 roku
Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie
