Piątek, 4 października
Czuły Barbarzyńca, ul. Powiśle 11
Fajfer & Joyce
Moderacja: Mariusz Pisarski
- 17.00–17.40 – Hipertekstowa poezja: performans poetycki Powieki Zenona Fajfera
Powieki to naturalna granica między widzialnym a niewidzialnym, między wewnętrznym i zewnętrznym, między Ty i Ja; napisane oryginalną techniką wiersze z tomu Powieki zapraszają do przekraczania tej granicy. Otwarcie Powiek to niekończąca się podróż w głąb słowa do czegoś poza słowami, meandryczna wędrówka po różnych piętrach świadomości i jeszcze nieuświadomionego, fraktalny labirynt z przesuwającymi się ścianami, który nieustannie Cię obserwuje. Niezależnie czy będziemy czytać wersję drukowaną, czy hipertekstową na ekranie, za każdym razem wyłoni się inny obraz książki, której lektura może odbywać się na nieskończenie wiele sposobów.
Powieki ukazały się w maju 2013 roku nakładem szczecińskiego Wydawnictwa Forma. Prezentacja w ramach Ha!wangardy będzie krakowską premierą książki.
- 17.45–18.30 – Hipertekstowa proza: prezentacja popołudnia, pewnej historii Michaela Joyce’a – z autorem rozmawiają tłumacze powieści, Mariusz Pisarski i Radosław Nowakowski
Michael Joyce, jeden z najważniejszych, najbardziej wpływowych i najczęściej omawianych pionierów literatury elektronicznej, o ścisłych związkach z polską kulturą i Polakami. Autor m.in. powieści hipertekstowych afternoon, a story (1991, popołudnie, pewna historia, wydanie polskie – Korporacja Ha!art, 2010), Twilight, a Symphony (1996), sieciowej hiperfikcji Twelve Blue (1997), powieści drukowanych War Outside Ireland (1982), Liam’s Going (2008), tomiku poezji Paris views (2012), szeregu książek krytycznych: Of Two Minds: Hypertext, Pedagogy and Poetics (1996), Othermindedness (2001) i Moral Tales and Meditations (2002) oraz autorskich kolaboracji w mediach różnych, od druku po poetycką instalację.
W połowie lat 80. Joyce współtworzył – wraz z Jayem Davidem Bolterem – przełomowy i pionierski software dla pisarzy przyszłości Storyspace, który był odpowiedzią na twórcze zadanie napisania powieści, która zmieniać się będzie z każdą nową lekturą. Powieścią tą było popołudnie. pewna historia: najszerzej omawiany przykład literackiego hipertekstu i literatury cyfrowej w ogóle. Śladem Michaela Joyce’a podążyli w latach 90. kolejni autorzy, tworząc w ten sposób tzw. szkołę Storyspace.
Podczas festiwalowego spotkania, które poprowadzi Mariusz Pisarski, odbędzie się rozmowa o historii i o przyszłości literatury tworzonej i odczytywanej na ekranach komputerów oraz o tym, jak eksperymenty z literaturą komputerową wpływają na progresywną literaturę drukowaną.
Radykalni: autorzy 40. numeru Ha!artu
Moderacja Katarzyna Bazarnik & Zenon Fajfer
18.30–18.50 – Michael Joyce i Carolyn Guyer: Nici i wątki: dotykowość i czasowość form poetyckich ograniczonych regułami formalnymi, mutimedialna prezentacja wiersza wizualnego
Nici i wątki: dotykowość i czasowość form poetyckich ograniczonych regułami formalnymi (Threads and lines: the tactility and temporality of constraint-based poetic forms) – jeśli wiek dwudziesty można kojarzyć ze złotymi latami form literackich i artystycznych tworzonych w oparciu o narzucone ograniczenia formalne, to na początku kolejnego stulecia dzięki mediom cyfrowym i społecznościowym pojawiły się nieskończone możliwości. Rozwój tych mediów pokazuje jednak, że nawet to, co nieskończone, ma swoje ograniczenia: są nimi sposoby pojmowania – percepcyjny, poetycki i wreszcie psychologiczny – mocno związane z wzorcami kodowania, kryjącymi się nawet za, zdawałoby się, najbardziej transparentnym interfejsem lub grą komputerową. Projekt dla numeru 40. magazynu Ha!art zatytułowany Dłużej niż w rok / More Than A Year podąża za nićmi czasu poprzez stare wzorce poetyckich, percepcyjnych i psychologicznych kodowań, co – jak organizatorzy mają nadzieję – wywołuje emocję określaną przez Katarzynę Bazarnik i Zenona Fajfera jako bezinteresowna radość.
18.50–19.00 – Mini-wykład multimedialny o poezji i liberaturze tajwańskiej: Hsia Yu i Wei-Yun Lin-Górecka; przedstawia Katarzyna Bazarnik
Katarzyna Bazarnik przedstawi twórczość dwóch współczesnych poetek tajwańskich, sięgających po techniki kolażu, miksowania mowy potocznej ze stylem wysokim, a także języka z wizualnymi środkami wyrazu. Zarówno Hsia Yu, jak i Wei-Yun Lin-Górecka w niektórych swoich książkach zbliżają się do poetyki liberatury, wykorzystując fizyczne formy utworów do uzupełniania treści.
19.00–19.30 – Aleatoryczne czytanie fragmentów powieści słoweńskiego pisarza, Bojana Meserko, 69, a ty o tym pojęcia nie masz (69; a ti o tem pojma nimas)
Słoweński pisarz Bojan Meserko, zwany słoweńskim Beckettem, przeczyta wylosowane na chybił trafił strony z powieści 69, a ty o tym pojęcia nie masz (69; a ti o tem pojma nimas, 2006). Gra przypadku jest wpisana w koncepcję tej powieści, bo przypadkowo usuniętej kartki brakuje w każdym egzemplarzu powieści – nic dziwnego, jest to bowiem kolejna prezentowana przez Ha!art powieść do składania, w której z fragmentów dosłownie włożonych w ramki książki można poskładać 267 możliwych ścieżek narracji.
19.30–20.00 – Peter Waugh: spectrum on grey and spectrum, performatywne wiersze wizualne
Peter Waugh, mieszkający w Wiedniu brytyjski poeta eksperymentalny, przedstawi swoje eksperymentalne wiersze w zaskakujących wersjach sonorycznych, w tym spectrum on grey and spectrum opublikowane w specjalnym, radykalnym 40. numerze magazynu Ha!art. Artysta recytuje i równocześnie gra na drumli, przekształcając na scenie wiersze wizualne w hipnotyczne, oszałamiające realizacje na głos i instrumentalne improwizacje towarzyszących mu muzyków.
Literki, ul. Berka Joselewicza 21
- 21.30 – Koncert / Concert: Shinsuke Takasaki: poezja wizualno-dźwiękowa. Wprowadzenie: Katarzyna Bazarnik
Shinsuke Takasaki zaprezentuje niektóre z wierszy opublikowanych w numerze 40. magazynu Ha!art wraz z nagraniami szumów i głosów.
Sobota, 5 października
MOCAK Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie
Literatura graficzna / Graphic literature
- 13.00–14.00 – Premiera Opowieści graficznych Juliana Antoniszczaka z udziałem: Sabiny Antoniszczak, Malwiny Antoniszczak, Ryszarda Antoniszczaka oraz Jakuba Woynarowskiego. Prowadzenie: Piotr Marecki, Andrzej Robak
Arteteka WBP w Krakowie, ul. Rajska 12 (wejście od ul. Szujskiego)
Liberackie premiery Festiwalu
Moderacja: Piotr Marecki & Katarzyna Bazarnik
- 16.00–16.30 – Performatywne czytanie fragmentów mini-powieści Dariusza Orszulewskiego Jezus nigdy nie był aż tak blady
Bohater i zarazem narrator mini-powieści Dariusza Orszulewskiego Jezus nigdy nie był aż tak blady wpada na pomysł, jak zaoszczędzić na świętach Bożego Narodzenia: zamierza wysłać żonę z córeczką na wieczerzę wigilijną do sąsiadów, a samemu udać się w charakterze niespodziewanego gościa do przypadkowego domu. Ma też mnóstwo innych pomysłów – na przyrządzanie ryby i urządzanie życia. Czytając jego obsesyjnie powtarzany monolog, wydrukowany na nierozciętych kartkach, orientujemy się, że zna się dobrze nie tylko na filetowaniu karpia, ale i na oprawianiu innych istot. Jednak by dotrzeć do wnętrza książki i do wnętrza opowieści, czytelnik również zostanie zmuszony do sięgnięcia po nóż.
- 16.30–17.00 – Antologia Roberta Szczerbowskiego: prezentacja projektu Księgi totalnej
Antologia Roberta Szczerbowskiego obejmuje trzy różne teksty: Księgę żywota, Kompozycje oraz Æ, tekst bez tytułu, wydany w formie papierowej oraz istniejący jako hipertekst do czytania w sieci. Twórczość Szczerbowskiego podporządkowana jest niemal w całości zasadzie symulacji. Kompozycje to zbiór najwcześniejszych, krótkich opowiadań o różnej, często parabolicznej i surrealistycznej treści, połączonych wspólną zasadą formalną: każde z nich kompozycyjnie odpowiada jakiejś formie muzycznej (fuga, kantata, preludium itp.). Wielostylistyczna Księga żywota, wydana z pominięciem nazwiska autora, sugeruje czytelnikowi, że jest dziełem zbiorowym i że została napisana przez wszystkich pisarzy wszechczasów. Z kolei Æ to tekst o cechach zbliżonych do słownika, pozbawiony nawet tytułu. Jest to jakby samopis powstały bez udziału autora osobowego. W formie cyfrowej odrywa się od papierowego nośnika i przybiera postać elektronicznego hipertekstu. Zatem prezentowana w ramach Festiwalu Antologia zawiera cykl utworów ukazujących konsekwentną drogę literackiego rozwoju autora, rozpoczynającą się od form stosunkowo tradycyjnych aż po rozpuszczające się, zdematerializowane i zmienne universum tekstu.
- 17.00–17.30 – Raport o stanie Liberlandii – po hipertekstowym państwie literatury oprowadza autor, Radosław Nowakowski
Liberlandia jest państwem o ustroju hipertekstowym. Powstała kilka lat temu i powoli się rozwija. Naprawdę powoli. Nie ma jednak co się spieszyć, bo i do czego? (O, to całkiem interesujące pytanie, na które również spróbuję odpowiedzieć w raporcie.) Liberlandia budowana jest od podstaw. Używając tego określenia mam na myśli nie tylko system komunikacyjny, infrastrukturę czy urzędy, lecz także (a może przede wszystkim) niebo, horyzont, park, las, pustynię, ocean, plażę, sztukę i różne inne rzeczy naprawdę podstawowe. Raport będzie zatem próbą przedstawienia tego, co już powstało i tego, co dopiero ma powstać. Czasami jest miło snuć wizje i mamić siebie i innych fantazyjnymi projektami.
Liberlandia jest także utworem hipertekstowym. Jest opisem państwa o ustroju hipertekstowym. Jest to opis, który jest tym, co opisuje. Zaś państwo jest tylko opisem państwa. Jest czy ma być czy chciałoby być? To są bardzo podstawowe pytania, na które też trzeba spróbować odpowiedzieć.
Do Liberlandii można wejść-wlecieć-wjechać-wpłynąć z czterech stron (czy są to strony? czy Liberlandia ma strony? a jeśli ma, to ile? – oto kolejne pytania).
Arteteka WBP w Krakowie, ul. Rajska 12 (wejście od ul. Szujskiego)
Literatura cyfrowa Europy Środkowo-Wschodniej
- 18.00–18.30 – Zuzana Husárová & Ľubomír Panák: Enter: in’ Wodies, interaktywny performance łączący tekst i nowe media
Enter: in’ Wodies to intermedialny, interaktywny performance, w trakcie którego artysta wchodzi w interakcję ze swoim dziełem za pomocą czujnika ruchu Kinect. Myślą przewodnią projektu jest wyobrażenie sobie osoby, której wnętrze pragnęłoby się czytać. Program reaguje na ruchy dłoni artysty. Doświadczanie tego intermedialnego i interaktywnego projektu obejmuje czytanie, patrzenie, słuchanie i ruch. Projekt wykorzystuje technologię mediów oraz trójwymiarowy czujnik ruchu, który skanuje osobę wchodzącą w interakcję. Materiały wizualne przedstawiające tkanki pobrano ze stron internetowych poświęconych medycynie, a podkład dźwiękowy składa się z kilku warstw dźwiękowych naśladujących odgłosy wydawane przez narządy. Intermedialność projektu jest wynikiem współpracy systemów znaków, która nadaje znaczenie wnętrzu ludzkiego ciała dzięki poetyce jego części.
Enter: in’ Wodies ma na celu problematyzację alternatywnych granic między tym, co wyobrażone a wirtualne, między dwojgiem ludzi, między tym, co wewnątrz a tym, co na zewnątrz. Do wirtualnego ciała wchodzi się poprzez interakcję, czyta się je we fragmentach, obserwuje, nasłuchuje, a następnie opuszcza. Projekt ten bada poetykę ciała, reprezentowaną przez współpracę mediów. Problematyzuje pojmowanie słów jako mostów prowadzących w głąb wyobraźni, traktując je jako materiał, który można odkryć we wnętrzu danej osoby. Projekt pozwala na zrozumienie poetyki człowieka poprzez zapewnienie przestrzeni dla interakcji, wyobraźni i doświadczenia artystycznego na granicy estetyki i biologii.
Zuzana wykona tekst, a Ľubomir wejdzie w interakcję z dziełem.
- 18.30–19.00 – Natalia Fedorova: Russian Electronic Literature, pokaz, czytanie i performans
Rosyjska literatura cyfrowa może czerpać z bardzo bogatej tradycji: książek futurystów, twórczości braci Strugackich, ASCII artu i rosyjskich chatbotow. Choć najwięcej pisze się o hipertekście, do najpopularniejszych obecnie form należą poezja flashowa, questy (Interactive Fiction) i instalacje tekstowe. Kolekcja Rosyjskiej Literatury Cyfrowej w bazie ELMCIP Knowledge Base (tworzonej przez zespół zajmujący się badaniem literatury cyfrowej na Uniwersytecie w Bergen) jest miejscem, gdzie po raz pierwszy dochodzi do spotkania wszystkich tych grup, ponad podziałami geograficznymi i ideologicznymi.
Literki, ul. Berka Joselewicza 21
Cyberpoezja
- 21.00–22.00 – Leszek Onak: Krajobraz znaczenia #1 (na internet i cztery projektory)
Instalacja multimedialna Krajobraz znaczenia #1 zadaje pytania o pozycję człowieka w nowej sytuacji cywilizacyjnej, w której istotną rolę odgrywa technologia, która przestała być tylko nośnikiem, a stała się współtwórczynią informacji. Prezentacja składa się z czterech różnych projekcji pokazywanych symultanicznie w jednym pomieszczeniu. Animacje opierają się na algorytmach zaciągających z internetu wybrane treści, które są wyświetlane w taki sposób, że na czterech ścianach tworzą się swoiste krajobrazy utkane ze słów i zdań. Powstały w wyniku pomieszania komunikatów wizualnych i muzycznych szum odzwierciedli relację Człowiek – Internet.
- 22.00 – Koncert: Porcje Rosołowe vs Łukasz Podgórni (experimental / noise / glitch): Skanowanie balu
Wydarzenie rozgrywa się w sferze audio i wideo; ta pierwsza obsługiwana jest przez Mateusza Wysockiego i Lecha Nienartowicza (Porcje Rosołowe), którzy improwizują na bazie zarejestrowanego z Łukaszem Podgórnim materiału, stanowiącego niezwykle nerwowy dialog między postcyfrową muzyką duetu i poezją cybernetyczną recytowaną przez syntezatory mowy. Muzykę uzupełniają opierające się na losowości wizualizacje generowane za pomocą skryptów i nieprzewidywalnych ruchów kursora, odsłaniających alternatywne wersje recytowanych tekstów poetyckich.
Międzynarodowy Festiwal Literacki Ha!wangarda
Od 3 do 5 października 2013 roku
Kraków
