Alfred Lenica (1899 Pabianice – 1977 Warszawa) – z wykształcenia skrzypek, tak jak wielu wybitnych współczesnych twórców malarstwo studiował poza kanonem akademickim. Nawiązywał do kubizmu, a następnie surrealizmu, do którego odwoływał się w całej swojej twórczości.
Do wybuchu II wojny światowej mieszkał w Poznaniu, a lata okupacji spędził w Krakowie, gdzie należał do kręgu artystów związanych z podziemnym teatrem prowadzonym przez Tadeusza Kantora. Przyjaźnił się z Jerzym Kujawskim. Spotkanie z nimi spowodowało, że dramatyczny czas wojny stał się zarazem czasem zapuszczania się na terytoria sztuki awangardowej
Po wojnie wrócił do Poznania i został współzałożycielem awangardowej grupy 4F+R (farba, forma, fantastyka, faktura + realizm). Brał udział w I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w 1948 roku w Krakowie. Stworzył pierwszy polski obraz taszystowski Farby w Ruchu (1949). Pionierski okres twórczości zakłóciła jego przynależność do socrealizmu. Włączył się w nurt sztuki oficjalnej, działał jako organizator życia artystycznego i pełnił kierownicze funkcje w ZPAP. Równocześnie w czasach zadekretowanego socrealizmu malował do szuflady różnorodne kompozycje abstrakcyjne. Prace te poprzedziły powstałe w drugiej połowie lat 50. wielkoformatowe obrazy olejne: Plamy na niebie i ziemi, Po deszczu, Zatrucie Farbą, Obrazy Samorzutne, Nadawanie kształtu i Pory roku, które uczyniły z Lenicy ikonę malarstwa taszystowskiego w Polsce i otworzyły mu drogę do kariery poza granicami kraju.
W 1960 roku zrealizował prestiżowe zamówienie na malowidło ścienne do Gmachu ONZ w Genewie. Przez lata należał do Grupy RBK w Wuppertalu, ale najmocniej związał się z Grupą Krakowską. Był jej członkiem od 1965 roku i pozostawał w wieloletniej przyjaźni z Tadeuszem Kantorem, Erną Rosenstein. Wiele podróżował, zaistniał na arenie międzynarodowej szeregiem wystaw w Europie i Ameryce.
Na przełomie lat 50. i 60. tworzył piękne kompozycje barwne o niezwykłej różnorodności form, wysmakowanych tonacjach kolorystycznych i wyrafinowanych kształtach. Jego abstrakcyjne obrazy nabrały charakteru poetyckiego. Powstawały prace, w których definiował się rozpoznawalny styl malarstwa Lenicy: Gniazda górskich ptaków (1957), Warownie (1957), Krajobrazy zagadkowe (1958), Fobia (1962), Pozbawiony praw (1957), Kabalista – odstępca (1968), Z Dna Wojny, (1962), Silnik Biologiczny (1962), Erynie (1962).
Poślubił córkę malarza Piotra Kubowicza, Janinę, na artystów wychował swoje dzieci: syn Jan został znakomitym plakacistą, natomiast córka Danuta była wziętą ilustratorką książek, a prywatnie żoną pisarza Tadeusza Konwickiego. Ten ostatni napisał w Kalendarzu i klepsydrze:
Wszystko, co te dzieci osiągnęły, a myślę o Janku Lenicy, o mojej żonie Danucie, także w pewnym sensie o sobie, wszystko to zawdzięczamy nawiedzonemu anielskiemu i groźnemu w swojej nieziemskiej naiwności Alfredowi Lenicy, który swoje pracowite życie poświęcił poniżonemu dziś i upokorzonemu rzemiosłu malarskiemu.
Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeów Narodowych w Krakowie, Poznaniu, Gdańsku, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu, w Muzeum Sztuki w Łodzi, a także za granicą: w Galerie Lambert w Paryżu, Galerii Sztuki Współczesnej w Skopje, Musée de l’Athénée w Genewie, Galerii d’Arte Cortina w Mediolanie, w muzeach w Wuppertalu i Tel Awiwie oraz w prywatnych kolekcjach krajowych i zagranicznych.
(Autorka życiorysu: Beata Gawrońska-Oramus)
Alfred Lenica
Wernisaż: 31 sierpnia 2014 roku, godz. 13.00
Od 3 września do 19 października 2014 roku
Muzeum Narodowe we Wrocławiu
