Tężnie solankowe, inaczej gradiernie, to drewniane budowle pokryte gałązkami tarniny, które pierwotnie służyły do zagęszczania solanki w toku produkcji soli konsumpcyjnej i leczniczej. Pierwsze tężnie produkcyjne powstały już w XVII wieku. Z czasem zauważono, że powietrze wokół nich nasycone jest aerozolem z solanki, powstającym wskutek jej obciekania po elementach konstrukcji i naturalnego odparowywania. Inhalacje tak bogatym w mikroelementy powietrzem zaczęto stosować w różnego typu kuracjach. Historia tężni solankowych wykorzystywanych w lecznictwie sięga XIX wieku. Pierwsze i największe w Europie konstrukcje tężniowe powstały w Ciechocinku. Zaprojektował je Jakub Graff – profesor Akademii Górniczej w Kielcach. Istnieją do dziś. Ich wysokość wynosi 15,8 m, a łączna długość 1741,5 m. Tężenie soli przeprowadza się w celu uzyskania co najmniej 16-procentowego (maksymalnie ok. 27-procentowego) roztworu NaCl w wodzie. Przebieg tego procesu mocno uzależniony jest od pogody. Podczas słonecznego i wietrznego dnia parowanie jest najintensywniejsze, co daje najlepsze efekty, w dni deszczowe i mgliste tężenie nie następuje prawie w ogóle.
Tężnie wykorzystywane są od wielu dziesiątków lat w profilaktyce i leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych, zapalenia zatok, rozedmy płuc, nadciśnienia tętniczego, nerwicy wegetatywnej i w przypadku ogólnego wyczerpania. U ludzi zdrowych inhalacje solanką powodują wzrost odporności organizmu. W pomieszczeniu, gdzie znajduje się takiego typu konstrukcja, wytwarza się aerozol bogaty w cenne mikroelementy, jak jod, brom, wapń, magnez, potas, żelazo, sód. Taki aerozol obdarzony jest ładunkiem ujemnym, który działa bakteriobójczo. Najkorzystniejsza w leczeniu jest solanka o stężeniu 3–5%. Tężnie działają również jak gigantyczny filtr powietrza. W 1996 r. w szlamie i soli z tężni w Ciechocinku wykryto izotopy cezu (Cs-134 i Cs-137) pochodzące z katastrofy elektrowni jądrowej w Czarnobylu (1986), jednak ich stężenie nie stanowiło zagrożenia dla zdrowia ludzi.
Na podstawie: pl.wikipedia.org
Tężnia sztuki jest konstrukcją zbudowaną z drewna iglastego, systemu różnych łączeń i drewnianych podpór, a przede wszystkim – jest triumfem masy przedmiotów i urządzeń powystawowych, gromadzonych przeze mnie od 12 lat. Zebrane i poukładane zostały według gabarytów, funkcji i kolorów, wraz ze spisem inwentarzowym charakterystycznym dla zbiorów muzealnych. Konstrukcja do tężenia sztuki została zaprojektowana z myślą o naszych doznaniach wizualnych i poddaje naszą percepcję wzrokową próbie wrażliwości na zmiany zachodzące w ustanowionym obiekcie. To praca poświęcona otoczeniu, z jego świadomym zajęciem. Wystawione przedmioty, które są bliskie mojej morfologii, również przechodzą pewną przemianę: ze stanu magazynowego wchodzą na poziom wystawienniczy, unosząc oko i depcząc nostalgię (przez poczucie niszczenia tych prac i pewnego ich końca). Ten zestaw niepotrzebnych już mi artefaktów pozwala na rejestrację tych przedmiotów, ich zgrupowanie do celów estetycznych i fetyszystyczny wgląd. Podobnie jak przy obiektach solankowych warunki atmosferyczne otoczenia mają ogromny wpływ na ostateczny kształt tężni artystycznej. Przemiany barwne na przedmiotach korodujących, zacieki grawitacyjne na konstrukcji drewnianej i innych materiałach zbierają się w jeden nierozerwalny organizm. To inhalacja sztuką i samej sztuki wyprowadzonej z magazynów. Początkowa obserwacja/inhalacja pojedynczego zbioru Tężni prowadzi jedynie do wyodrębniania jego elementów, później zaczyna obejmować również relacje między elementami, np. ich wzajemny układ, proporcje, stosunki przestrzenne czy koloryt. To dopiero umożliwia wierne zrekonstruowanie analizowanej całości, czyli prawidłowy przebieg tężenia sztuki.
Robert Kuśmirowski
Robert Kuśmirowski: urodzony w 1973 roku w Łodzi. W 2003 roku otrzymał dyplom w pracowni prof. Sławomira Mieleszki w Instytucie Sztuk Pięknych na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W latach 2002–2003 przebywał na stypendium w Pracowni Metalu i Modelowania na Uniwersytecie Rennes 2 (Beaux-Arts Rennes) we Francji. Jest rzeźbiarzem, twórcą instalacji i obiektów; zajmuje się też rysunkiem, fotografią i muzyką. W swoich pracach poświęca się głównie tematyce czasu, kultury materialnej i przemijania. Często jego prac stanowią niezwykle pieczołowicie wykonane imitacje starych przedmiotów, obiektów, a czasem całych pomieszczeń. W 2003 roku umieszczony został na pierwszym miejscu rankingu internetowego Artysta Roku magazynu Raster. Został laureatem Paszportu Polityki za rok 2005. Związany obecnie z Fundacją Galerii Foksal w Warszawie, Johnen Galerie w Berlinie, Guido Costa Projects w Turynie oraz Andrew Kreps Gallery w Nowym Jorku. Mieszka i pracuje w Lublinie.
Robert Kuśmirowski – Tężnia
Kurator: Monika Szewczyk
Wernisaż: 13 marca 2015 roku, godz. 18.00
Wystawa czynna od 13 marca do 16 maja 2015 roku
Galeria Arsenał w Białymstoku
