Mikalojus Konstantinas Čiurlionis jest jednym z najważniejszych twórców litewskich, który jest zestawiany z artystami tej miary co Wassily Kandinsky, Arnold Böcklin, Edvard Munch czy Odilon Redon. Wśród polskiej publiczności twórczość Čiurlionisa jest jednak mało znana, co dziwi tym bardziej, że związki artysty z polskim środowiskiem twórczym przełomu XIX i XX wieku były niezwykle silne. Wystawa w Galerii MCK przybliży sylwetkę niezwykłego artysty-wizjonera, w którego twórczości można odnaleźć zarówno elementy symbolizmu, ekspresjonizmu, jak i początki poszukiwań abstrakcyjnych.
Kariery […] Čiurlionis nie zrobił. Nie zdążył wypowiedzieć się do końca, a kiedy został na nowo odkryty, historia sztuki współczesnej rozdała już swoje rangi i medale. Stał się więc poprawką dla klasyfikacji. Trafił do encyklopedii i słowników. Pojawił się w wyliczankach i przypisach dla pominiętych prekursorów. Był jednym z nazwisk – haseł, którymi sprawdza się erudycję.
D. Łubieńska Kultura, 09/1975
Čiurlionis był artystą niezwykle wszechstronnym – komponował muzykę, uprawiał malarstwo i grafikę, pisał poezje. W Krakowie będzie można zobaczyć blisko 100 prac – obrazów, grafik, rysunków, a także szkicowniki artysty. Do ekspozycji włączonych zostanie także kilka nagrań kompozycji muzycznych Čiurlionisa. Wszystko to złoży się na kompleksowy obraz twórcy, który wypowiadał się nie tylko poprzez plastykę, ale był również niezwykle aktywny na polu muzyki.
Nie ma granic pomiędzy sztukami – pisał Čiurlionis. – Muzyka łączy poezję i malarstwo, ma swoją architektonikę. Malarstwo może posiadać także takąż architektonikę jak muzyka i w farbach wyrażać dźwięki.
Wystawa Čiurlionisa będzie nie tylko okazją do przybliżenia artystycznego dorobku przedwcześnie zmarłego twórcy, ale równocześnie odsyłać będzie do kwestii fenomenu pogranicza, przenikania się kultur, narodowej tożsamości i złożonych relacji polsko-litewskich.
Muzyczne wartości Čiurlionis próbował wyrażać za pomocą języka plastycznego. Element muzyczny był niezwykle ważny w jego pracach malarskich – poczynając od inspiracji w tytułach przez stosowane rozwiązania kompozycyjne, strukturę obrazu, znaczenie parametru czasowego. Ten ważny kierunek jego poszukiwań na wystawie reprezentować będą m.in. dyptyk Preludium i Fuga (1908), Sonata gwiezdna (1908), Sonata wężowa (1908).
Równie istotną część bogatego oeuvre artysty stanowią pejzaże natury, które łączy niezwykła atmosfera i nastrojowość – mówi kuratorka wystawy Natalia Żak. – To kontemplacyjne, przepełnione lirycznym pierwiastkiem kompozycje, które odczytywać można jako odbicie harmonijnej koncepcji świata.
