Wystawa Cholernie spadam! poświęcona jest ostatniemu okresowi twórczości malarskiej i teatralnej Tadeusza Kantora, który inicjują spektakle Ślub (1986) i Maszyna miłości i śmierci (1987). W odróżnieniu od wcześniejszych realizacji Teatru Śmierci w okresie tym rozpoczyna się zjawisko malarskiego teatru Kantora, nazwanego przez samego artystę „Teatrem Miłości i Śmierci”.
Późne malarstwo i teatr Tadeusza Kantora naznaczone są intymnością i prywatnymi przeżyciami. Artysta mówi o sobie wprost: o swoich lękach, zwątpieniu, o niespełnionej miłości i przeczuciu zbliżającej się śmierci. Skupienie się na sobie ma jeszcze inny kontekst. Artysta zdecydował się przeciwstawić życie jednostki wszelkim rodzajom totalitaryzmów, przemocy, władzy i bezduszności świata. W dziełach tych rozlicza się również z własną sztuką i sobą samym, kieruje się w głąb.
Na wystawie zaprezentowana zostanie większość ostatnich dzieł malarskich Tadeusza Kantora. Podobnie jak podczas wystawy Dalej już nic (Kraków 1988, Paryż 1989), obrazy staną na metalowych konstrukcjach. Prace pochodzą z cyklów: Cholernie spadam, Dalej już nic, Nie zagląda się bezkarnie przez okno czy Mój dom. Przygotowany został także wybór blisko trzydziestu rysunków z późnego okresu twórczości artysty. Oprócz szkiców do obrazów będą to rysunki związane z tematami intymności, prywatności, miłości, śmierci, samotności, rysunki „Biednego Pokoiku Wyobraźni” oraz prace nawiązujące do młodopolskich obrazów Jacka Malczewskiego. Elementem aranżacji wystawy będą też wielkogabarytowe lustra. Wprowadzą one efekt duplikacji obrazów i skłonią odbiorcę do konfrontacji z intymnością artysty – w relacji do jego sztuki. Zobaczyć będzie można także dwa obiekty teatralne: instalację Maszyna miłości i śmierci, wypożyczoną z Museo Internazionale delle Marionette w Palermo, oraz manekina Pana Młodego z trumną (Tadeusza Kantora) na podeście ze spektaklu Nigdy tu już nie powrócę (1988). Intymność jest obecna zarówno w figurach manekinów, jak i w cielesności malarskich autoportretów czy ostatnich dziełach Teatru Cricot 2. Zaprezentowane na wystawie manekiny, oddające rysy Tadeusza Kantora, pozostają w silnym związku z późnym malarstwem i działaniami teatralnymi artysty.
Obrazy, rysunki i obiekty uzupełnią zapisy spektakli Ślub (1986), Maszyna miłości i śmierci (1987), Bardzo krótka lekcja (1988) i Nigdy tu już nie powrócę (1988). Wystawie towarzyszyć będzie bogaty program, w skład którego wejdą projekcje filmowe, cykl oprowadzań kuratorskich oraz warsztatów dla dzieci. Odbędą się także dwa warsztaty dla specjalistów. Pierwszy – z pogranicza baletu, tańca współczesnego i performansu – skupi się na zagadnieniu intymności oraz cielesności (problem sobowtóra, podwójnej tożsamości, przekraczania granic). Drugi z warsztatów poświęcony zostanie marionecie w kontekście techniki animacji (budowa, imię, biografia marionetki, relacja marionetka–aktor, intymność marionetki a intymność aktora). Zorganizowane zostaną także dwie konferencje naukowe. Pierwsza z nich, w listopadzie 2015 roku, poświęcona będzie zagadnieniom intymności, autoprezentacji, mówienia o sobie samym i o własnej kondycji. W sesji udział wezmą specjaliści z dziedzin: antropologii, psychoanalizy, teatrologii, historii sztuki, fenomenologii, badań nad ciałem i tańcem. Druga konferencja, na początku przyszłego roku, dotyczyć będzie figury manekina w twórczości Kantora. Poruszone zostaną tematy relacji manekina z tożsamością artysty (np. manekin umarłej Panny Młodej jako ambalaż miłości).
Kurator: Małgorzata Paluch-Cybulska
Współpraca kuratorska: Bogdan Renczyński
Wybrane wydarzenia towarzyszące
Oprowadzania kuratorskie po wystawie i projekcje filmowe
8 stycznia 2016 roku
Oprowadzanie kuratorskie, godz. 17.15
Projekcja spektaklu Maszyna miłości i śmierci (1987), godz. 18.00
Teatro Litta, Mediolan, produkcja: CRT Artificio Mediolan
13 listopada 2015 roku, 29 stycznia 2016 roku
Oprowadzanie kuratorskie, godz. 17.15
Projekcja spektaklu Ślub w manierze konstruktywistycznej i surrealistycznej (1986), godz. 18.00
Scuola Elementare Del Teatro, Mediolan, realizacja i montaż: Rodolfo Carrara, Daniele Pignatelli, produkcja: Civica Scuola D’Arte Drammatica di Milano, CRT Teatro Dell’Arte
27 listopada 2015 roku, 19 lutego 2016 roku
Oprowadzanie kuratorskie, godz. 17.15
Projekcja spektaklu Bardzo krótka lekcja (1988), godz. 18.00
Institut International de la Marionette, Charleville-Méziéres, realizacja: Jacquie Bablet, produkcja: CNRS Paris, kooprodukcja: Institut National de la Marionnette
18 lutego 2015 roku, 11 marca 2016 roku
Oprowadzanie kuratorskie, godz. 17.15,
Projekcja spektaklu Nigdy tu już nie powrócę (1988), godz. 18.00
Auditorium, Palma de Mallorca, realizacja: Jacquie i Denis Bablet, produkcja: CNRS, Paris
Konferencje
21 listopada 2015 roku, godz. 11.00
Tadeusz Kantor. Odbicia
Udział wezmą: prof. Katarzyna Fazan, Hubert Francuz, Zofia Gołubiew, Anna Królica, Małgorzata Paluch-Cybulska, prof. Włodzimierz Szturc, Lucjan Wojcieszak
12 lutego 2016 roku, godz. 11.00
Tadeusz Kantor. Marioneta
Konferencja z udziałem aktorów cricotage’y Tadeusza Kantora
Warsztaty
Od 18 do 29 stycznia 2016 roku
Warsztaty dotyczące marionetki w kontekście technik animacji
Prowadzenie: Henryk Hryniewicki i Dagmara Jemioła-Hryniewicka
29 stycznia 2016 roku, godz. 18.00
Spektakl
Od 14 do 25 marca 2016 roku
Warsztaty z pogranicza tańca współczesnego, baletu i performansu
Prowadzenie: Mikołaj Mikołajczyk
25 marca 2016 roku, godz. 18.00
Spektakl
Tadeusz Kantor. Cholernie spadam!
Od 23 października 2015 roku do 15 maja 2016 roku
Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka
Kraków
