Ciprian Mureşan to jeden z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych artystów rumuńskich debiutujących po 1989 roku. Należy do generacji twórców, na której piętno odcisnął chaos postkomunistycznej Rumuni. Jako dziecko był świadkiem reżimu Ceaușescu, a także jego upadku w czasie rewolucji 1989 roku. Dorastał w czasach transformacji politycznej. Jego pokolenie zostało ukształtowane przez ideały postkomunizmu i towarzyszące im rozczarowania.
Prace Mureşana odnoszą się do najnowszej historii Rumunii, zarówno w skali jednostki, jak i społeczeństwa. Jego sztukę można zakwalifikować jako krytyczną, komentującą zwłaszcza sytuację społeczną i geopolityczną Europy Środkowo-Wschodniej. Mureşan wykorzystuje odniesienia historyczne, kulturowe i społeczne obecne w sztuce, literaturze czy filmie – i poddaje je ponownej analizie. Bada zależności między pamięcią niedawnej historii a doświadczeniami teraźniejszości, a także wzajemne związki między wpływami polityki i religii na społeczeństwo. Tematy swoich prac często czerpie z kultury masowej. Niejednokrotnie pojawiają się w nich także nawiązania do historii sztuki, prac innych artystów czy ich życiorysów. Mureşan zajmuje się definiowaniem na nowo roli sztuki, analizuje funkcje sztuki i miejsce artysty w społeczeństwie, a także kondycje i limity produkcji artystycznej w ścisłym związku ze społecznymi, kulturowymi i politycznymi uwarunkowaniami wynikającymi z lokalnych kontekstów. Czasem jego prace po prostu opowiadają o codzienności bycia artystą.
Wystawa w Galerii Arsenał w Białymstoku zatytułowana O marionetkach i ludziach to obszerna prezentacja twórczości Mureşana z ostatnich ośmiu lat. Osią wystawy są trzy projekcje prac wideo należących do serii, w której artysta w pole sztuki wprowadza język dramatu (m.in. posługując się formą teatru lalek) i w której dochodzi do obustronnej wymiany między tymi dziedzinami. Pierwszą z prezentowanych prac jest spektakl Dog Luv (2009), do którego tekst napisała pisarka i poetka Saviana Stănescu. Bohaterami są tutaj psy, mieszkańcy Republiki Dogmachina dowodzonej przez Maddoga, które próbują zrozumieć podłą naturę człowieka, ucząc się historii ludzkości przez pryzmat dziejów i metod tortur, kary śmierci, terroryzmu. Z kolei I’m protesting against myself (2011) przedstawia krótkie scenki z udziałem lalki i lalkarza siedzących w kontenerze na śmieci specjalnie zaadaptowanym na potrzeby ruchomego teatru. Jak sugeruje tytuł pracy, Mureşan odwołuje się do idei protestu i figury protestującego. Film jest bezpośrednio inspirowany społeczną i polityczną sytuacją Rumunii, może być jednak postrzegany w o wiele szerszym kontekście. Został zrealizowany w czasie szczytu kryzysu ekonomicznego, kiedy na ulicę najpierw w Hiszpanii, a potem w innych krajach wyszli Oburzeni. Był to też czas ruchu Occupy Wall Street i Arabskiej Wiosny. Ostatnia praca z tej serii to najnowszy wideoperformance Untitled z 2015 roku, który jest wyrazem głębokiego zainteresowania artysty dzieciństwem, a także „dziwną” relacją między światem dorosłych a światem dzieci. Performance został oparty na scenach wymyślonych przez same dzieci podczas warsztatów. Mureşan odwraca konwencjonalne relacje, powierzając dzieciom rolę autorów, lalkarzom rolę marionetek, natomiast marionetkom nadając realistyczną postać dzieci. Dzieci i marionetki są medium, przez które artysta komunikuje się, opowiada historie, starając się zrozumieć granice między wyobraźnią a realnością, między tym, co spontaniczne, a tym, co udawane, między niewinnością a perwersją, między dobrem a złem. Untitled analizuje zależność między marionetką a lalkarzem, manipulowanym a manipulującym.
Na wystawie w Galerii Arsenał pokazana zostanie także praca Dead Weights (2013): instalację składającą się z 18 gipsowych rzeźb – replik eksponatów z kolekcji Muzeum Narodowego w Klużu-Napoce w Rumunii. Zostały one użyte jako ciężar przyciskający przeznaczone do wyschnięcia grafiki, umieszczone między dwiema drewnianymi płytami służącymi jako piedestał. Z kolei w serii zdjęć Auto-da-fé z 2008 r. Mureşan wykorzystał fragment słynnej powieści Eliasa Canettiego z 1935 roku, rozpisując treść jednego z jej rozdziałów w formie ulicznego graffiti w przestrzeni miejskiej.
Wystawie towarzyszyć będzie także oprowadzanie kuratorskie. Wydarzenie będzie dostosowane do potrzeb osób niesłyszących oraz niedosłyszących. Tłumaczeniem na język migowy zajmie się Justyna Nowosadko.
Ciprian Mureşan urodził się w 1977 roku w Dej. Mieszka i pracuje w Klużu-Napoce w Rumunii. W swoich pracach wykorzystuje wiele technik. Tworzy m.in. wideo, rzeźby, fotografie, rysunki, instalacje. Jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych i uznanych artystów rumuńskich na świecie. Brał udział w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych na całym świecie, m.in. w Nowym Jorku, Los Angeles, Londynie, Vancouver. W 2009 roku prezentował swoje prace w Pawilonie Rumuńskim na Biennale w Wenecji.
Ciprian Mureşan, O marionetkach i ludziach
Wernisaż: 25 sierpnia 2016 roku, godz. 18.00
Od 25 sierpnia do 29 września 2016 roku
Oprowadzanie kuratorskie: 27 sierpnia 2016 roku, godzina 11.00
Kuratorka: Agata Chinowska
Galeria Arsenał
Białystok
