Rok 2016 przyniósł co najmniej dwie okazje do świętowania: mija 60 lat od powstania filmu Był sobie raz (Once Upon a Time) Jana Lenicy i Waleriana Borowczyka (premiera w 1957 roku) oraz 60 lat od dnia urodzin Piotra Dumały, jednego z największych twórców współczesnej światowej animacji. Stąd też wzięła się magiczna liczba 60 filmów pokazywanych w ramach projektu.
Przegląd obejmuje szeroki przekrój: od arcydzieł polskiej szkoły z lat 50. i 60. XX wieku do najnowszych produkcji z drugiej dekady XXI wieku. Ale ONCE UPON A TIME to nie tylko przegląd filmów – to przede wszystkim wystawa, dla której przegląd jest tłem. Siłą polskiej animacji był zawsze silny związek jej twórców ze sztuką. Mówiąc krótko: byli i są to nie tylko artyści filmu animowanego, ale także malarze, graficy (najczęściej), rysownicy, rzeźbiarze, muzycy.
Zanim Lenica i Borowczyk zajęli się animacją osiągali sukcesy w dziedzinie grafiki, plakatu, rysunku prasowego, dokumentu filmowego. Tak samo było z większością innych animatorów. Polska animacja od zawsze była domeną artystów wizualnych, którzy po prostu sięgnęli w pewnym momencie po animację jako kolejny środek wyrazu. Dziś jest to mniej oczywiste, niż w latach 50. czy 60. ubiegłego wieku, gdyż proces kreacyjny jest dużo bardziej skomplikowany i wymaga dużych nakładów finansowych, by móc przestrzegać norm współczesnej animacji, w tym 3D. Ale i dziś istnieje dość spory margines produkcji, realizowanych przez artystów wizualnych, często przy użyciu środków uczelni artystycznych lub funduszy własnych. To bardzo ciekawy obszar laboratorium polskiej animacji i w pewnym wyborze prezentujemy go w ramach projektu.
Na wystawie znajdują się obrazy, rysunki, grafiki, plakaty, rzeźby, instalacje twórców, którzy tworzyli lub tworzą filmy animowane. Dzięki temu pokaz jest różnorodny, bogaty i zaskakujący. Wśród eksponowanych prac znajdują się: plakaty Jana Lenicy, także filmy i clipy filmowe; rozbudowana instalacja, właściwie osobna wystawa, zaaranżowana przez autora w ciemnej sali, prezentująca w bardzo szczególny sposób płyty gipsowe Piotra Dumały, na których artysta tworzył poszczególne klatki i sekwencje swoich filmów; wczesne obrazy, projekty, tablice poglądowe, wyjaśniające zawiłości techniki non camerowej oraz prezentacje rożnego rodzaju wynalazków (np. animografu-sonografu) Juliana Józefa Antonisza; obrazy, grafiki komputerowe i tzw. motion graphics Krzysztofa Kiwerskiego; rzeźby Sylwestra Ambroziaka, które zostały zeskanowane w 3D i „zagrały” w jego 4 filmach animowanych; plakaty Andrzeja Klimowskiego z Londynu i grafiki komputerowe Jacka Staniszewskiego z Sopotu; oryginalne, namalowane kadry filmowe Alexandra Sroczyńskiego z Nowego Jorku.
Program filmowy obejmuje animacje Jana Lenicy i Waleriana Borowczyka, Jerzego Kuci, Juliana Józefa Antonisza, Krzysztofa Kiwerskiego, Ryszarda Czekały, Zbigniewa Rybczyńskiego, Piotra Dumały, Andrzeja Klimowskiego, Andrzeja Barańskiego, Tomasza Bagińskiego, Damiana Nenowa, Grzegorza Jonkajtysa, Kamila Polaka, Sylwestra Ambroziaka, Aleksandra Wasilewskiego i innych twórców.
Kuratorem projektu jest Krzysztof Stanisławski.
Projekt dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej.
