W Muzeum Żup Krakowskich w kopalni soli prezentowany będzie projekt Natalii Wiernik Słony chleb. Artystka, wykorzystując fotografię, wideo oraz działania performatywne, poruszy zagadnienie specyfiki miejsca, jakim jest kopalnia – muzeum. Po raz pierwszy tak szeroko udostępniono kolekcję i podziemną ekspozycję Muzeum dla działań artystycznych.
Tytuł wystawy – Słony chleb – w sposób celowy odwołuje się do krótkometrażowego filmu wyprodukowanego przez Wytwórnię Filmów Oświatowych w Łodzi w roku 1958, który powstał na bazie wskazówek i ustaleń Alfonsa Długosza, twórcy i pierwszego dyrektora muzeum. Film ukazuje, jak prawdopodobnie wyglądała praca górników wielickich w dawnych wiekach przy wykorzystaniu starych maszyn i narzędzi odnalezionych przez niego w kopalni. Działalność Długosza, nierozerwalnie związanego z muzeum wielickim, stanowi punkt wyjścia dla projektu Słony chleb.
Długosz artysta pojawił się w kopalni i wprowadził swoisty „nowy” porządek. Przeobraził myślenie o kopalni, która została uznana za dziedzictwo warte zachowania i ochrony. Odnalezionym narzędziom i maszynom górniczym nadał znaczenie eksponatów muzealnych. Tego typu zmiana perspektywy, konieczność innego spojrzenia pozwala zobaczyć rzeczy na nowo. Natalia Wiernik wprowadza swój „porządek” w kolekcję muzealnych solniczek, zwykle ściśle uporządkowanych i skategoryzowanych. Nieład i nagromadzenie elementów „zrzucanych” przez artystkę ze stołu ukazuje ogrom kolekcji i skłania do nowego spojrzenia na muzealne eksponaty. Solniczki umieszczone na tle reprodukcji XVII-wiecznych obrazów martwych natur z kolekcji Rijksmuseum w Amsterdamie wydają się ich częścią, na powrót stają się elementami zastawy stołowej, przedmiotami codziennego użytku. Nieporządek, światło odbite od lśniących powierzchni i wykorzystanie bogato zdobionych, luksusowych przedmiotów stanowi wspólny mianownik, łączący twórczość dawnych mistrzów ze współczesną kreacją. Ukazanie dwóch nakładających i jednocześnie przenikających się w tym projekcie kolekcji muzealnych skłania do refleksji nad pojęciem muzeum i jego zbiorotwórczej roli.
Fotografie solniczek nieprzypadkowo zostają umieszczone w rezerwacie komory Maria Teresa II, w którym poczuć można atmosferę niezakłóconej niczym przestrzeni kopalni z zachowanymi śladami górniczej pracy. Jest to symboliczny początek i koniec – zestawienie miejsca, gdzie przez wieki wydobywano sól, oraz przedmiotów, w których finalnie podawano ją na stół. Nieodzownym elementem spajającym te dwie rzeczywistości byli ludzie pracujący tu przez wieki.
Film Słony chleb stara się ukazać dawną pracę górników – artystka sięga po ten motyw, by zwrócić uwagę na pracę współczesnych pracowników muzeum, którzy sprawują opiekę zarówno nad samą przestrzenią kopalni, jak i nad zbiorami. Sięgając po performance i wideo, autorka podkreśla ich drobne, niepozorne, codzienne gesty, w których skupia się jak w soczewce pojęcie ochrony kulturowego dziedzictwa.
Natalia Wiernik – urodzona w Krakowie w 1989. Artystka intermedialna. W latach 2008–2013 odbyła studia magisterskie na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie w Katedrze Filmu Animowanego Fotografii i mediów cyfrowych. W 2015 otworzyła przewód doktorski na tej samej uczelni. Laureatka stypendium Młoda Polska, dwukrotna stypendystka Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za osiągnięcia w dziedzinie sztuk wizualnych. Jej twórczość, zyskująca międzynarodowe uznanie, prezentowana była na licznych wystawach, przeglądach i festiwalach fotograficznych m.in. w Londynie, Nowym Jorku, Los Angeles, Florencji, Monachium, Paryżu, Arles i Zurichu.
Natalia Wiernik. Słony chleb
Od 15 października do 14 listopada 2016 roku
Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce
