W Muzeum Narodowym w Warszawie 22 grudnia zostanie otwarta Galeria Sztuki Dawnej łącząca kolekcje europejskiego i staropolskiego rzemiosła artystycznego, malarstwa i rzeźby od XV do XVIII wieku.
Na zakończenie 2016 roku Muzeum Narodowe w Warszawie szykuje nie lada atrakcję dla zwiedzających. Na ekspozycję, według zmienionego scenariusza i w całkowicie nowej aranżacji, powrócą słynne dzieła artystów europejskich i staropolskich. Wśród nich obrazy Sandra Botticellego, Giovanniego Belliniego, Jacoba Jordaensa, Lucasa Cranacha Starszego, Tintoretta i malarzy z kręgu Rembrandta. We wspólnej przestrzeni zobaczymy cenne obiekty ze zbiorów sztuki zdobniczej, m.in. płaszcz i insygnia koronacyjne Augusta III, oraz dzieła rzeźby, rysunku i grafiki. Nowa Galeria Sztuki Dawnej zestawi ze sobą różne gatunki sztuki i ukaże najważniejsze przestrzenie życia społecznego dawnej Europy – kulturę dworską, kulturę religijną i kulturę miejską – układając je w spójną opowieść o dawnych epokach.
W dawnej Galerii Sztuki Zdobniczej oraz Galerii Dawnego Malarstwa Europejskiego i Staropolskiego Muzeum Narodowego w Warszawie powstanie nowa Galeria Sztuki Dawnej. Twórcy galerii połączyli gatunki techniczne i odeszli od tradycyjnego dyskursu historii sztuki, który rozdzielał „wysoką” sztukę – malarstwo, rzeźbę, rysunek i grafikę – od rzemiosła artystycznego, które uznawano za dziedzinę użytkową.
W dawnych epokach taki podział nie istniał. W zasadzie wszystkie te dziedziny sztuki traktowano równorzędnie. Jeśli już którąś wywyższano, to wcale nie malarstwo czy rzeźbę, lecz złotnictwo i produkcję tapiserii. Najwyżej ceniono w malarstwie i rzeźbie właśnie rzemieślniczą, wirtuozerską jakość wykonania – tłumaczy prof. Antoni Ziemba, kurator Zbiorów Dawnej Sztuki Europejskiej MNW. – Obrazowy charakter malarstwa i rzeźby też nie czyni tych gatunków osobnymi. Jak pokazuje nasza ekspozycja, znakomita większość dzieł dawnego rzemiosła artystycznego miała wprawdzie dekoracyjny charakter, ale zawierała przedstawienia figuratywne, stanowiące przecież istotę malarstwa i rzeźby.
Rzemiosło artystyczne łączyły z malarstwem i rzeźbą wspólne zadania i funkcje, a także przestrzenie, w których je gromadzono i wystawiano – pałace, wille, dwory, kościoły, kaplice domowe i budynki miejskie. I według takiego podziału prezentowane będą w Galerii.
Kultura dworska
W trzech salach: Pałac i willa, Dwór monarszy i wielkoksiążęcy, Dwór magnacki i siedziba szlachecka obejrzymy obrazy, rzeźby, meble, tapiserie, tkaniny, kobierce, przedmioty złotnicze, srebra, naczynia szklane, majolikę, fajanse, porcelanę, które były oznakami luksusu i splendoru, instrumentami pouczenia moralnego lub nośnikami propagandy politycznej, a także służyły rozrywce.
Wymienione funkcje spełniały okazałe niderlandzkie tapiserie o tematach biblijnych (tkanina z Dawidem i Betsabe z początku XVI wieku), świeckich (Polowanie na lwy z 2. połowy XVI wieku) czy czysto ornamentalnych (tapiseria kwiatowa w typie mille fleurs z końca XVI wieku). Pojawią się tu rzeźby z marmuru i brązu oraz obrazy, w tym Adam i Ewa Lucasa Cranacha Starszego oraz Wenus z Amorem Parisa Bordone’a, propagujące ideał antycznego piękna i renesansową harmonię. Obowiązkowym elementem wystroju willi i pałaców były portrety ich mieszkańców, w Galerii reprezentowane m.in. przez Portret weneckiego admirała Jacopa Tintoretta. Sztuka wprzęgnięta w propagandę władzy budowała dworski splendor – w tej części ekspozycji zobaczymy spektakularny zespół przedmiotów koronacyjnych Augusta III (Wettina) i Marii Józefy (płaszcz króla, korony, berła i jabłka króla i królowej, fotel tronowy, srebrna trąbka fanfarowa, portret koronacyjny). To jedyne, poza Szczerbcem, zachowane do dziś regalia polskie. Politykę kreowały też dzieła głoszące chwałę królewskich czy magnackich czynów bitewnych, batalistyczne i alegoryczne obrazy takie jak Bitwa pod Orszą.
Religia i wiara w kościele i domu
Przestrzeń Galerii w kolejnych pięciu salach przedstawia „kulturę religijną” od późnośredniowiecznego i renesansowego kultu przez okres soboru trydenckiego po czasy poreformacyjne. Oprawę liturgii w kościołach i miejscach kultu oraz instrumentarium prywatnej pobożności, modlitewnej i medytacyjno-kontemplacyjnej, uprawianej w domu lub w prywatnej kaplicy. Na szczególną uwagę w tej części ekspozycji zasługuje wspaniały ołtarz niderlandzki tryptyk Ecce Homo Maartena van Heemskercka oraz dwa arcydzieła pędzla włoskich mistrzów Madonna z Dzieciątkiem, świętym Janem Chrzcicielem i aniołem Sandra Botticellego oraz Chrystus wśród doktorów, którego autorem jest Cima da Conegliano.
Miasto
Trzeci, umieszczony w osobnym skrzydle człon galerii pokazuje, jak dzieła rzemiosła artystycznego, malarstwa i rzeźby kreowały wysoką kulturę miejską. Opowieść zamyka miejsce szczególne – Miasto na eksport: Wenecja. A z nim widoki miasta – weduty – oraz fantazje i kaprysy architektoniczne słynnych malarzy weneckich, takich jak Bernardo Bellotto (Canaletto Młodszy) czy Francesco Guardi. Prezentacji dopełniają skarby rzemiosła artystycznego zamknięte w przestrzeniach trzech gabinetów: porcelany, szkła i kryształów górskich oraz złotnictwa.
Program wydarzeń towarzyszących otwarciu Galerii Sztuki Dawnej obejmie interaktywne warsztaty dla rodzin, spotkania na wystawie i wykłady w Kinie Muz z udziałem wybitnych specjalistów. Ekspozycję będzie można zwiedzać z audioprzewodnikiem oraz drukami edukacyjnymi dla dzieci i dorosłych. Dla gości z dysfunkcją wzroku przygotowano audiodeskrypcje, natomiast dla zwiedzających z dysfunkcją słuchu organizowane będą oprowadzania z tłumaczeniem na PJM (Polski Język Migowy).
Galeria Sztuki Dawnej. Od XV do XVIII wieku
Kurator Zbiorów Dawnej Sztuki Europejskiej MNW: prof. Antoni Ziemba
Kurator Zbiorów Sztuki Zdobniczej: Ryszard Bobrow
Autorzy aranżacji plastycznej Galerii: pracownia 307kilo, pod kierunkiem Jana Sukiennika
Od 22 grudnia 2016 roku
Muzeum Narodowe w Warszawie
