Fascynacja poezją, a zwłaszcza poezją wizualną, wpłynęła na pojawienie się w asemantycznym utworze muzycznym wątków semantycznych, czy raczej parasemantycznych Ten sposób kreowania utworu najpełniej wyraził w jednym z elementów dużego, dedykowanego Emmettowi Williamsowi projektu, któremu nadał status summa vitae, zatytułowanego Koncert na ryby (2011), W tym przypadku, utwór muzyczny został potraktowany jako równoważny z inną, wizualną, warstwą dzieła, pozornie beznarracyjnym filmem, jednak o wyraźnej strukturze i dramaturgii, Obrazy i dźwięki, bardzo precyzyjnie ze sobą skoordynowane, posłużyły do budowy skomplikowanej symboliki, metaforyki i topiki, niosącej przekaz autora o powinności sztuki i artysty.
Mitan występuje także w roli wydawcy 9 unikatowych gramofonowych płyt artystycznych z muzyką awangardową, skomponowaną przez m.in. Andrzeja Bieżana, Helmuta Nadolskiego, czy Krzysztofa Knittla. Okładki projektowali (i czasem ręcznie wykonywali – sic!) wybitni polscy artyści, m.in. Włodzimierz Borowski, Jarosław Kozłowski, Edward Krasiński, Andrzej Szewczyk, Ryszard Winiarski. Płyty ukazały się w latach 1985 – 1987, w czasach realnego socjalizmu z nieodłączną „gospodarką niedoboru” i rozbudowanym systemem cenzury prewencyjnej. Okładki płyt są unikatowymi dziełami sztuki i pozostają do dziś niedościgłym wzorem dobrego projektu graficznego, ewokującego charakter muzyki uwiecznionej na czarnych krążkach.
Z długiej listy osiągnięć na polu popularyzacji i animacji współczesnej kultury i sztuki na szczególną uwagę zasługuje organizacja w trudnym dla polskiej kultury okresie, w 1987 roku, wspólnie z Emmettem Williamsem i Cezarym Staniszewskim, Międzynarodowego Seminarium Sztuki ETC, w którym uczestniczyło około 100 artystów z całego świata, w tym wiele wybitnych osobowości. Z perspektywy czasu rangę tego wydarzenia można porównać z wcześniejszym, legendarną już Konstrukcją w procesie, zorganizowaną w Łodzi przed wybuchem stanu wojennego. W 1988 r. organizuje Międzynarodowe Seminarium Sztuki, które inicjuje działalność ekspozycyjną Warszawskiego Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski.
W obszarze działalności kuratorskiej Mitana do najważniejszych projektów należy zrealizowany w Radomiu Mazowiecki Festiwal Artystów Powstanie Sztuki (2008), którego był kuratorem generalnym. Była to dwumiesięczna interdyscyplinarna prezentacja polskiej sztuki współczesnej, począwszy od wystaw, poprzez performansy, spotkania z artystami, projekty edukacyjne, filmy, a skończywszy na koncertach jazzowych i rockowych. Ostatnio był współkuratorem dwóch ważnych wystaw problemowych w radomskiej „Elektrowni”: Flagi (2011) oraz Teksty, konteksty, interteksty. Kolekcja w procesie (2013).
Twórczość artysty przez wiele lat była niedoceniana, a często też nadinterpretowana, gdyż ówczesny, dość zachowawczy dyskurs polskiej krytyki artystycznej, nie wykształcił funkcjonalnych narzędzi opisu, analizy i wartościowania zjawisk i procesów, które wykraczały poza obszar tradycyjnie pojmowanej sztuki. Dopiero od niedawna następuje rewizja i związana z nią rewalidacja twórczości wielu artystów z lat 70. i 80. Nowe idee, metodologie i instrumenty badawcze humanistyki, zwłaszcza koncepcje pola kulturowego i kapitału symbolicznego czy społecznego, autorstwa P. Bourdieau, czy estetyka relacyjna F. Bourriauda, pozwalają lepiej dostrzec pierwiastek nowatorstwa w dziele Andrzeja Mitana, m.in. wytwarzanie kapitału społecznego w czasie realizowania projektów, co odzwierciedla chociażby proces realizacji Koncertu na ryby.
Co istotne, Mitan eksperymentując z formą swoich dzieł, nie zapominał o ich przesłaniu, zawsze, za ich pośrednictwem, zadawał odbiorcom podstawowe pytania filozoficzne (później też i teologiczne): o ontologię, poznanie, systemy aksjologiczne, jednym słowem – o sens.
Romuald K. Bochyński – historyk sztuki, kurator, redaktor.
Andrzej Mitan. Sztuka (nie)zidentyfikowana
Wernisaż: 18 lutego 2017 roku, godz. 15.00
Wystawa czynna do 23 kwietnia 2017 roku
MCSW Elektrownia w Radomiu
